Onderstaand stukje schreef ik voor Konfrontatie, waar het dus al staat. Het is een reactie op een artikel dat ik daar las. Nu dus ook hier.
Rob Lubbersen houdt op de website van Konfrontatie Digitaal een pleidooi voor NAVO-ingrijpen tegen Rusland.(1) In Konfrontatie! Een magazine dat wortels heeft in een linkse beweging voor wie anti-imperialisme ooit iets betekende. Volgens Lubbersen is NAVO-interventie echter een noodzakelijk en zinnig antwoord op de bloedige Russische aanval op Oekraïne. Ik ben het daar niet mee eens, om meerdere redenen. Maar eerst moet me van het hart dat Rob Lubbersen slordig omgaat met feiten. Deels is dat een kwestie van selectiviteit. Deels is het een kwestie van echte onjuistheden.
Selectief is zijn verwijt aan NAVO-landen dat ze van te voren zeiden dat ze militair niet in zouden grijpen, waarmee Poetin als het ware groen licht kreeg. Op zichzelf is die vaststelling juist. Maar wat de auteur niet vermeldt is dat met name de VS zelf bijdroeg aan de spanning door Poetins eisen – vooral ‘Oekraïne nooit in de NAVO’ – bij voorbaat onbespreekbaar te maken. Terwijl tegelijk glashelder was dat … Oekraïne nog heel lang geen NAVO-lid zou worden. Dat de Russische veiligheidselite niet blij is met een steeds grotere NAVO steeds dichter bij Moskou, vind ik trouwens niet raar. En ook als we de NAVO-uitbreiding alleen als voorwendsel en smoes voor Poetins aanval zien, dan nog had de NAVO best wat beter zijn best kunnen doen om Poetin dat voorwendsel niet op een dienblad te komen presenteren. De Westerse weigering om serieus te praten droeg bij aan de catastrofe die Poetin vervolgens ontketende. Poetin draagt de volle verantwoordelijkheid voor zijn agressie, Lubbersens verontwaardiging is terecht! Maar dat ontheft de NAVO niet van haar verantwoordelijkheid.
Wat bijvoorbeeld ook niet hielp is de wel degelijk steeds nauwere militaire samenwerking tussen Oekraïne en NAVO-landen. De Westerse wapenstroom richting Oekraïne is bepaald niet pas op 24 februari begonnen. Zo heel erg onvoorbereid was Oekraïne helemaal niet. Dat blijkt trouwens ook wel uit het verloop van de strijd. Het enige waar het Russische leger goed in is, is het verwoesten van steden en het vermoorden van mensen. Als het op daadwerkelijk vechten aankomt, is het de Oekraïense kant die effectief is. Niet de Russische.
Lubbersen ziet dat ook, hij noemt Poetin niet voor niets een prutser. Dat maakt zijn pleidooi ook wat wonderlijk, want de kans dat Poetin deze oorlog gaat winnen als de NAVO niet actief ingrijpt lijkt me eigenlijk heel erg klein. Daarvoor is de bevolking in Oekraïne veel te vastberaden en op dit punt eensgezind, de gevechtskracht van Oekraïense strijdkrachten – leger, territoriale milities en allerlei vrijwillige eenheden – veel te groot, en het Russische leger inderdaad veel te veel een zootje dat wordt aangestuurd door prutsers. Intussen gonst het in Rusland zelf van protest, soms tot in de nieuwsstudio aan toe.
Als Poetin te lang doorgaat met zijn misdadige maar ook nog eens mislukkende oorlog, verspeelt hij niet alleen elke kans op Oekraïne, maar ook nog Rusland zelf. NAVO-ingrijpen voegt daar weinig aan toe, maar vergroot wel de kans dat Russen zich juist meer achter Poetin gaan scharen. Precies niet de kant die ik op zou willen. Ik zie Poetin liever ook vandaag dan morgen ten val gebracht worden, door een boze bevolking. Het helpt niet als de NAVO die bevolking verder in de armen van dictator Poetin drijft, met militair ingrijpen of met economische oorlogsvoering die dan ‘sancties’ wordt genoemd.
Dan een enkele onjuistheid. Lubbersen beklaagt zich over dat konvooi bij Kiev dat nog steeds niet is weggevaagd. Als hij de frontberichten volgt, dan had hij kunnen weten dat dit konvooi intussen is opgesplitst en als groot konvooi dus niet meer bestaat. ‘De gelegenheid om het konvooi te vernietigen is voorbijgegaan, aangezien het zich verspreid heeft en nu deel uitmaakt van de Russische inspanning om de stad in te nemen’, Kiev dus. Lubbersen zegt dat er volkenrechtelijk niks mis zou zijn met zo’n actie’, want de ‘wettige regering vraagt er om’. Klopt dat wel? Die Oekraïense regering vraagt om een no-fly zone. Maar een verzoek om dat konvooi te vernietigen heb ik die regering niet horen doen. Misschien heb ik hier iets gemist.
Overigens is Lubbersens pleidooi om dat konvooi weg te vagen gewoon een pleidooi voor massamoord. Hij geeft zelf toe dat het de vraag is of ‘het ze lukt’ om weg te komen als de NAVO ze die gelegenheid via een ultimatum zou geven. Het lukt ze dus waarschijnlijk niet, zo’n ultimatum is dus een wassen neus, en de Russische soldaten maken dus geen enkele kans. Mij doet de optie denken aan wat Amerikaanse luchtaanvallen deden met uit Koeweit vluchtende Iraakse militairen aan het eind van de Golfoorlog in 1991. Wil Lubbersen echt een Highway of Death 2.0?
Er is waarschijnlijk een reden dat dit konvooi zo lang daar heeft rondgehangen: onwil van de Russische soldaten om oorlog te voeren tegen Oekraïners. Van die onwil zijn steeds meer tekenen, tot en met georganiseerde weigering van eenheden om naar het front te gaan.(3) Daar ligt volgens mij ook een reden voor de brute aanpak van de Russische militaire macht. Bereidheid om daadwerkelijk te vechten ontbreekt bij heel veel Russische soldaten. Meer dan van grote afstand steden in puin schieten weet Rusland nauwelijks te presteren. Die strategie is bepaald geen teken van Russische kracht. En juist die onwillige soldaten – potentiële muiters tegen Poetins moordmachine – zouden NAVO-doelwit moeten worden?
Daarmee kom ik weer op de zin en onzin van een NAVO-ingrijpen zelf. In de eerste plaats: ook Lubbersen ziet dat de NAVO en haar leden vaak genoeg kwaad hebben aangericht. Hij noemt zelf voorbeelden, van Vietnam tot en met Nicaragua en Irak. Een club die keer op keer crimineel geweld pleegt, noem ik een criminele bende. De NAVO en haar lidstaten hebben keer op keer crimineel geweld ontketend en vormen dus een criminele bende. Lubbersen vraagt dus aan criminelen en hun bende om in te grijpen tegen een andere criminele bende, de Bende van Poetin. Volgens mij komt er uit een strijd tussen criminele bendes alleen maar een grote gangster-oorlog. Geen vrijheid en al helemaal geen vrede, maar meer dood, verwoesting en verderf.
Lubbersen heeft intussen wel degelijk gelijk in zijn volledige en felle afwijzing van Poetins agressie-oorlog. Lubbersen heeft ook volledig gelijk waar hij zoekt naar een passend antwoord daarop. Maar hij zoekt bij de NAVO op de verkeerde plek: die is deel van het oorlogsprobleem, van de context die tot oorlog heeft geleid. En zelfs al zou een NAVO-ingrijpen zoals Lubbersen dat bepleit volkenrechtelijk in orde zou zijn – wat best zou kunnen – dan heb ik toch twee bezwaren. Een: sinds wanneer houden we ons als linkse activisten vast aan wat het volkenrecht ons zegt? Het volkenrecht is deel van precies die rechtsorde waarvan krakers in 1980 al zeiden dat die de onze niet was. Dat iets juridisch toegestaan is, betekent nog niet dat het een goed en juist en rechtvaardig idee is.
Twee: een no-fly zone betekent rechtstreeks actief oorlog voeren, door NAVO-staten, aan Oekraïense zijde. Het betekent Russische vliegtuigen neerhalen. Het betekent Russische raketinstallaties beschieten, ook in Rusland zelf. Denken we nu echt dat Rusland daarvoor gaat wijken? Wat gaat de NAVO doen als Russische militairen hun raketinstallaties verdedigen en daarbij dan Amerikaanse bommenwerpers neerhalen? Wat wordt de volgende stap, als Rusland haar oorlog blijft voeren, maar nu ook rechtstreeks tegen NAVO-staten en de mensen die daar wonen? Wat heb je aan een abstract juridisch recht tot interventie, als de uitkomst ervan de dood wordt, niet alleen van enkele tienduizenden Oekraïners, maar mogelijk ook van vele tientallen miljoenen mensen in een hele reeks Midden-Europese landen en mogelijk ook elders? Wat hebben die dode mensen aan het volkenrechtelijke gelijk van Rob Lubbersen?
Ik denk dat Lubbersens pleidooi tot NAVO-ingrijpen wortelt in woede en frustratie. Ik deel die gevoelens. Kwaad op Poetins agressie, gefrustreerd omdat ik er zo weinig aan kan doen. Maar dat ik er weinig aan kan doen, is toch nog geen argument om mee te gaan met ‘oplossingen’ die de ellende nog veel groter dreigen te maken?
Noten:
1 Rob Lubbersen, ‘Een no-fly zone nu het nog zin heeft’Konfrontatie, 16 maart 2022. ook verschenen op Krapuul
2 Alex Gatopoulos, ‘Russia-Ukraine war: How Moscow’s tactics are evolving in Ukraine’, Aljazeera, 15 maart 2022
3 Alya Shandra, ‘Russian soldiers reportedly refusing to redeploy tu Ukraine, citing unwillingness to become “cannon fodder” (photo proof)’Euromaidan Press, 16 maart 2022 Hoe betrouwbaar deze informatie is, weet ik niet. Maar ik kom meer verwijzingen naar onwillige Russische militairen tegen in dit verband.
– Tevens verschenen bij Egel
