Zo zit ik er dus bij: te vermoeid en onrustig van binnen om werkzaamheden op me te nemen die stress, deadlines, geregel en gedoe met zich meebrengen. Te vermoeid en overprikkeld voor groepen mensen om me heen. Tegelijk gemotiveerd, mentaal en emotioneel betrokken bij de strijd. Een betrokkenheid die nu vaak pijn meebrengt omdat ik noodgedwongen zo weinig doe. In contact met kameraden en vrienden die wel in de frontlinies staan, een contact dat soms schrijnt maar tegelijk balsem is tegen dat schrijnende gevoel: al ben ik er niet, ik ben er nog wel. Ik neem niet deel maar doe wel mee. Zonder dit soort contact zou het helemaal niet gaan. Mede daarom horen de laatste alinea’s van wat je nu aan het lezen bent, ook in dit stuk, en niet louter in privé-communicatie.
Intussen ben ik aan het nadenken over hoe ik verder wil. Dit gaat allemaal geruime tijd duren. Voorlopig zal ik weinig actiefs doen. Een boekjespresentatie hier, een enkel optreden daar. Schrijven met een minimum aan deadline en een maximum aan vrijheid om het te laten gebeuren, zoals het komt en zoals het gaat. Misschien eens een enkele demonstratie. Mensen zien, graag… maar eentje tegelijk, of hooguit twee. En verder: veel thuis, veel muziek, hopelijk weer meer lezen want dat gaat wegens moeheid en concentratiegebrek ook niet geweldig. Niet heel veel meer, soms aanzienlijk minder. Het is wat het is. Ik denk allang niet meer aan hervatting van mijn organisatorische werkzaamheden en het op me nemen van bijbehorende verantwoordelijkheden in februari of maart 2022.
Maar het is niet de bedoeling dat dit de permanente situatie wordt, de rest van mijn leven. Tegelijk ben ik ook niet van plan alle draden die ik in november heb laten glijden weer op te pakken en gewoon weer verder te gaan, en dan weer in dezelfde soort van hyperactiviteit en overbelasting te belanden. Ik wil verder, maar op een solide manier die ik langdurig aankan en die vruchtbaar is: voor de strijd en voor mijzelf als strijder en schrijver, muzikant en persoon. Die vier zaken zijn natuurlijk een enkel ding. Ik ben een beetje aan het heruitvinden hoe ik dat allemaal wil, wat en wie ik eigenlijk ben en wil zijn.
Schijven blijft core business, op mijn site en ongetwijfeld ook elders. Ik denk niet dat ik mijn laatste boekje al geschreven heb, al kan ik op dit moment weinig concreters toezeggen. Muziekmaken – in piratenverband maar ook dus meer solo – blijft. Actie voeren en helpen organiseren komt ook weer! Dat furieuze vuur dat ik voelde in de woonprotesten, daar wil ik vlammetjes aan bijdragen, in zwarte outfit of anderszins. Ik ben een strijdende anarchist, niet alleen een anarchistisch schrijver.
Mijn schrijversnaam Ravotr gaat mede daarom naar de achtergrond: die drukt niet meer uit wie ik ben en vooral wie ik wil zijn. Ik word steeds meer Egel, zoals een aantal kameraden me al kennen. Ik ga redelijk opgewekt scharrelend in het struikgewas mijn weg. Een beetje schuchter soms, maar niet onvriendelijk jegens wie me respecteert. Val me aan en je krijgt mijn stekels in je snufferd. Maar zet een schaaltje doodgewone vriendelijkheid voor me neer, en kijk hoe dankbaar ik opleef. Het is maar dat je het weet. Egel dus, kameraad Egel.
Ik zal veel selectiever bezig willen zijn, met hooguit enkele dingen tegelijk, met verder veel meer tijd om ad hoc iets te doen zonder dat ik meteen overbelast raak. Vooral ook plaatselijke activiteiten, dicht bij huis! Binnen het actievoeren en de anarchistische beweging zoek ik niet alleen affinity, dat vaak ongrijpbare, ondergewaardeerde maar essentiële bestanddeel van elk levende anarchistische groep, datgene wat geestverwanten bijeen brengt en houdt. Ik zoek community, en dat gaat nog iets verder.
Ik ben best een Einzelgänger, en dat zal niet veranderen. Egels zijn geen groepsdieren. Maar ik ben er in de afgelopen maanden weer achter gekomen hoe belangrijk ik mensen om me heen ben gaan vinden, niet alleen op vergaderingen en acties. Dat kraakenthousiasme om me heen resoneert ook in mijn ziel, en dat heeft, naast het element van directe strijd, vooral ook met de behoefte aan community te maken. Een prefigurative behoefte! Want het gaat hier om een stukje leven-in-vrijheid-en-solidariteit, een stukje toekomst in het heden. Ja, ook hier is het politieke persoonlijk en het persoonlijke politiek.
Ik kan het alleen zijn prima hanteren, en ik heb er ook flinke doses van nodig om niet overprikkeld te raken. Maar mijn behoefte aan sociaal contact, aan vriendschap – om te ontvangen en om te geven – is misschien sterker dan die is geweest. Ik ben me er in ieder geval sterker van bewust geworden, door het gemis er aan tijdens mijn vakantie, door het plezier dat ik eerder dit jaar op dit vlak genoot en nog steeds geniet, zij het op pijnlijke afstand en voornamelijk digitaal nu ik veel alleen thuis zit.
Volgens mij is trouwens iets van vriendschap een onmisbaar bestanddeel van de kameraadschap in de strijd, van die affinity en community die ik al noemde. Niet dat je met iedereen in je groep of collectief close friends hoeft te zijn of zelfs maar kunt zijn. Maar als er geen elke persoonlijke klik met je kameraden is, als iedere plezier in hun aanwezigheid en gezelschap ontbreekt en elke betrokkenheid bij hun welzijn afwezig is, dan ontbreekt de ziel van het leven en het hart van de strijd. En je kameraad kan op elk moment weer iemand anders zijn: wie naast jou staat en met wie je inhaakt tegenover de ME is op dat moment je kameraad.
Vriendschap – als ingrediënt van menselijke relaties, als component van intermenselijke verbanden en als… vriendschap puur en simpel – is echter tegelijk een van de meest ondergewaardeerde elementen van de strijd en van het leven. Kijk maar eens hoeveel liedjes gaan over verliefdheid, romantische liefde en over seks – niets mis mee, by the way – … en hoe weinig over vriendschap. Spreek hier voor mijn part over liefde, want dat is natuurlijk waar het hier ook om gaat. Maar dan graag met een kleine l. Anders wordt het te groot voor een klein egeltje.
Dat affinity, community en vriendschap niet altijd makkelijk zijn, niet zonder spanning en inspanning is, dat ervaar ik keer op keer. Daar hoef je ook geen vrij snel overprikkelde autist zoals ik voor te zijn. Maar het is het waard. Zoals de Band Zonder Banaan het zingt, in een hartverwarmend en ontroerend liedje: ‘Vrienden die verdien je door er zelf een te zijn’.(6) En ja, ook vriendschap – de wederkerigheid ervan, de steun die je elkaar geeft, en tegelijk de vrijheid die je elkaar laat – is tegelijk politiek en ten diepste persoonlijk.
Daarmee ben ik aangekomen bij de vrienden van wie ik, juist in deze barre tijd, zoveel steun voel en ervaar. Ze verdienen een ereplek in deze terug- en vooruitblik. Twee licht ik er uit. Niet omdat ze de enigen zijn, want dat zijn ze niet. Wel omdat ze er voor mij juist tijdens mijn huidige burn-out en semi-depressie nu gewoon uitspringen, en omdat ik over allebei specifiek iets kwijt wil. Aan mijn hier verder ongenoemde andere vrienden: ik zie jullie! Ik hoor jullie! Ik voel jullie! Ik dank jullie! En ik ben er ook voor jullie!
Ik begin bij Joke Kaviaar, mijn medepiraat, kameraad en goede vriendin. Ik heb haar eerder in deze reeks al vaker genoemd. Haar waarde als kameraad is enorm. Ze is een vriendin in barre dagen, altijd belangstellend naar mijn welzijn, ook als het ze zelf zwaar heeft door de druk van het systeem. Flinke wandelingen die we nu en dan maken, in de Noord-Hollandse duinen, in de Brabantse bossen, een keer op de Dwingelose hei, zijn een feest. En samen muziek maken met haar was en is voor mij een ontdekking, niet zomaar iets dat ik graag en gemotiveerd doe. Dat zegt niet alleen iets over mij, en over de muziek. Dat zegt iets over Joke.
Heel veel jaren heb ik gedacht dat samen muziek maken, samen spelen en zingen, gewoon niet lukte zonder mezelf tekort te doen of in de weg te lopen. Het was gewoon niet mijn ding, ben ik gaandeweg gaan denken. Mindere ervaringen, onder andere in een eerder muziekduo en een band, hebben daar mee te maken. In mijn eentje muziek maken in al mijn eigenzinnigheid, dat kon ik, dat lag me, dacht ik steeds meer. En ja, dat kan ik en dat ligt me, en het heeft meer ruimte nodig dan ik het gegeven heb de afgelopen jaren. Maar Joke is een van de weinige mensen met wie dat samen spelen dus wel lukt, zonder dat ik in de knel raak. Ze gunt me de ruimte die ik nodig heb, en ze moedigt me aan om die te nemen ook, ter vergroting van de gezamenlijke muzikale kracht. Dank voor alles, Joke! En enteren maar weer, dat vijandelijk schip!
En ik had het eerder al even over een vriend met vleugels en zwarte veren. Daarmee doelde ik op mijn mede-anarchist Kraai, die ik nu even de volle laag wil geven. Een enthousiaste, onverschrokken strijdlustige en vastberaden, gevoelige en zeer grappige, verstandige en vriendelijke kameraad is het, een kameraad die ik inmiddels enkele jaren ken, voor wie ik al snel genegenheid opvatte en met wie ik gaandeweg echt bevriend ben geraakt. Die vriendschap geeft me grote steun en geweldig plezier.
Het is Kraai en hun aanstekelijke enthousiasme die me aan het black blocken heeft gekregen, en met wie ik af en toe subversieve plannetjes smeed, doorgaans uiteraard volledig hypothetisch van aard. Het is Kraai met wie ik keer op keer online gesprekken heb – eigenlijk een soort van ongoing conversation af en aan – over anarchisme en kraken en actievoeren, over muziek, over de alledaagse maar ook over de meest onwaarschijnlijke zaken, gesprekken die een boel pret brengen, een boel troost ook, maar waar ik ook nog eens een heleboel van leer. Het is Kraai dankzij wie deze herfst en winter van burn-out voor mij een aanzienlijke minder grauwe en grijze periode is dan ze anders zou zijn geworden. Als ik straks weer stevig meedoe in de strijd, dan is die dekselse Kraai daar zeer medeplichtig aan.
Het deed me dan ook geweldig goed om op hun blog in sowieso een hartverwarmend stuk ook nog eens woorden van dankbaarheid te lezen, gericht aan een zekere kameraad Egel.(7) Dat raakte me enorm, want juist als Egel kent Kraai me ook. Het is echt fijn om te lezen dat die ander die ik zo ben gaan waarderen, zelf zulke openlijke waardering uitspreekt voor mij. Wederkerigheid, daar issie weer! Die woorden van Kraai verdienden een antwoord uit mijn hart, en dat is wat je hier dus leest. Kameraad Egel aan kameraad Kraai: dank je wel!
Zo, dat waren wel eventjes genoeg emoties van een verfomfaaide anarchist. Terug naar mijn egelholletje.
Noten (van alle delen in dit jaaroverzicht)
1 ‘A vicious cycle in a pandemic’, Pandemic-aids networks, 31 december 2021
4 De onlinepresentatie staat inmiddels als podcast online! Zie ‘FVA/ Podcast#1:Boekpresentatie – Peter Storm: “Het anarchisme: ideeën, concepten, praktijken” – deel 1,’ Forum voor Anarchisme, 24 december 2021
5 Peter Storm, ’Kranten tegen VION: mooie operatie in Boxtel’
6 Band Zonder Banaan, ‘Echte Vrienden’ (2009) op Youtube, op Spotify hier
Eerder verschenen bij PeterStormt
– Uitgelichte afbeelding: Door Cameraman, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=14346809
