Israel zet gezichtsherkenning in om Palestijnen eronder te houden

Het Israelische leger heeft gezichtsherkenning, in de vorm van een systeem van camera’s en apps op telefoons, om de Palestijnen in de bezette gebieden in de gaten te houden. Het systeem genaamd ”Blue Wolf”, is al zo’n twee jaar oud en wordt steeds verder uitgebreid. Het koppelt foto’s van de gezichten van Palestijnen aan een uitgebreide database van beelden van Palestijnen dat door een soldaat ”het geheime Facebook van Palestijnen” werd genoemd. Als een foto van een Palestijns gezicht in de database wordt ingevoerd licht de app op in verschillende kleuren om hem er op opmerkzaam te maken dat de betreffende persoon wordt gezocht en moet worden gearresteerd, of verdacht is, dan wel met rust mag worden gelaten.

Om de database uit te bouwen werden soldaten vorig jaar aangemoedigd om veel foto’s te maken. Er ontstonden toen zelfs wedstrijdjes in wie de meeste had. Intussen is dat minder geworden. Hoeveel personen er intussen in de database zitten is onduidelijk, maar het moeten forse aantallen zijn. Er is al vaak gezegd dat Israel de bezetting van de Palestijnse gebieden gebruikt als een proeftuin voor het inzetten van nieuwe wapensystemen en technieken van crowd control of veiligheidssystemen. Het inzetten van gezichtsherkenning mag dus nauwelijks verrassend heten, al is het een systeem dat op deze wijze door de meeste landen wordt afgewezen.

Het bestaan van het Blue Wolf systeem werd deze week onthuld door de Washington Post. Het kwam naar buiten via de groep van ex-militairen ”Breaking the Silence” en interviews met twee soldaten. Blue Wolf combineert een smartphone app met een database met informatie over personen, aldus zes ex-soldaten, die op zijn beurt weer een afgezwakte versie is van een zeer uitgebreide database die ”Wolf Pack” (Roedel Wolven) heet. Die bevat profielen van ongeveer elke Palestijn op de Westoever, inclusief hun foto, familiegeschiedenis, opleiding en of ze al of niet als ”veiligheidsrisico” zijn gemarkeerd. Eén van de soldaten kende deze versie, die alleen voor een beperkte categorie personen toegankelijk is, uit eigen waarneming. 

Een andere smartphone app, die ”White Wolf” heet is speciaal ontworpen voor joodse kolonisten op de Westoever. Veiligheidsmensen kunnen daarmee de identiteitskaarten scannen van Palestijnen die nederzettingen binnengaan, bijvoorbeeld om er te werken. Het Blue Wolf systeem wordt vooral ingezet in de stad Hebron. Daar is, behalve Blue Wolf, ook een  netwerk van camera’s geïnstalleerd dat de militairen in staat stelt Palestijnen te identificeren voordat ze hun identiteitskaart hebben laten zien. Verder is er ook is er een uitgebreid gesloten circuit van tv-camera’s dat de naam draagt ”Hebron Smart City”. Het monitort de bevolking en kan zelfs soms in huizen naar binnen kijken, volgens één van de geïnterviewde soldaten. Volgens NBC en een Israelisch zakenblad, de Marker, begon Microsoft in 2019 samen met de Israelische start-up maatschappij ”AnyVision” aan een project om onder de hoede van het leger een netwerk van camera’s gekoppeld aan software voor gezichtsherkenning op te zetten op de Westoever. Microsoft zegt zich uit het programma te hebben teruggetrokken na de Israelische aanvallen op Gaza van mei dit jaar. Eveneens in 2019 kondigde het Israelische leger aan dat het in samenwerking met AnyVision een netwerk voor gezichtsherkenning had geïnstalleerd bij de grote checkpoints waar Palestijnen Israel kunnen binnengaan. Het systeem is in principe hetzelfde als de systemen die intussen ook op luchthavens in de VS en diverse andere plaatsen zijn verrezen. In Israel zijn Palestijnen verplicht op die manier te laten controleren of ze een pasje hebben voor werk of familiebezoek. Ook wordt zo bijgehouden wie er het land binnengaat.

Het gebruik van gezichtsherkenning is in de VS door tenminste een tiental steden, waaronder Boston en San Francisco, afgewezen, aldus een groep die zich met privacy bezighoudt, de Surveillance Technology Oversight Project. Het Europese parlement nam deze maand een resolutie aan tegen gezichtsherkenning in publieke plaatsen. Binnen Israel is er stevig verzet tegen een voorstel voor het plaatsen van camera’s voor gezichtsherkenning in publieke ruimtes. De regeringsinstantie die waakt over de privacy heeft zich er ook tegen uitgesproken. In de bezette gebieden worden echter andere maatstaven gehanteerd. Ronit Pelli, een advocaat van de Vereniging voor Burgerrechten in Israel (Association for Civil Rights in Israel, ACRI) noemde de surveillance en het gebruiken van gezichtsherkenning zoals in Hebron, nadat haar verteld was wat daar gebeurt, ”een ernstige schending van grondrechten zoals het recht op privacy”. Volgens haar moeten de militairen ”onmiddellijk stoppen” met het project. Het leger gaf echter als commentaar dat ”de routineoperaties voor veiligheid onderdeel zijn van het gevecht tegen terrorisme en de pogingen het leven te verbeteren van de Palestijnse bevolking van Judea en Samaria” (=de bezette gebieden).