I, Me, Mine

Dit stuk is eerder op Rik Wessels’ Blog verschenen en op Politeia Libertas.

Na geruime tijd geen blog te hebben geschreven voelde ik de drang om mijn licht eens te laten schijnen op de recente ontwikkelingen aangaande de “financiële crisis“ die thans Europa, en ook de V.S.A., teistert. U zal misschien hebben opgemerkt dat ik het begrip financiële crisis al heb gerelativeerd door het tussen “” te plaatsen. Dit komt doordat ik er van overtuigd ben dat er helemaal geen crisis ís.

Ik vind het persoonlijk tamelijk verdacht dat er plotseling een crisis opduikt telkens wanneer er politiek tumult ontstaat. Men kan denken dat dit politiek tumult ontstaat door de crisis, maar alles wijst erop dat het omgekeerde het geval is. Ook zijn de redenen of oorzaken die men dan aangeeft van zo’n crisis op zijn zachtst gezegd dubieus. Ik ben er nu van overtuigd dat deze crises ontstaan omdat men wil dat er een crisissfeer opborrelt. En dat doet men om legitimatie te verkrijgen om tal van zware bezuinigingen of hervormingen door te voeren. Die maatregelen treffen ook niet degenen die eigenlijk verantwoordelijk zouden kunnen worden gesteld voor de ontstane “crisis “ (banken, financiële instellingen, speculanten, regeringen) maar juist de gewone mensen die eigenlijk helemaal niets met dat wereldje van doen hebben.

Ook stelt zo’n sfeer instellingen zoals IMF, Europese commissie of Wereldbank in staat complete landen – zoals Griekenland – in de wurggreep te nemen door onmenselijke maatregelen op te leggen als ze in aanmerking willen komen voor hulp van die organisaties. Ik zeg bewust “onmenselijk“ omdat ook in dit geval de gewone werkende Griek de pineut is, niet de instellingen die verantwoordelijk zijn voor de ontstane puinhoop. Daar komt nog bij dat men hierbij volledig afgaat op het gedrag of de reactie van aandelenbeurzen of speculanten. Terwijl juist die mensen er belang bij kunnen hebben dát er een crisis ontstaat. Heel vaak ontstaat een crisis juist doordat speculanten geruchten verspreiden dat “land X “ het volgende probleemland zal worden.

Al deze zaken deden bij mij de vraag rijzen hoe het komt dat we blijkbaar gewoon accepteren dat bedrijven die oorspronkelijk als doelstelling hadden service te verlenen (namelijk bancaire instellingen) nu zoveel macht hebben dat ze in feite bepalen wat er wel of niet gebeurt in een land of zelfs een regio. En dat raakt aan de kern van het probleem en heeft ook geleid tot de titel van dit blogje.

Naar mijn idee is er namelijk in de laatste 30 jaar een enorme fout gemaakt betreffende duiding van de val van het communisme en aanverwante zaken: de westerse democratische landen zagen in die ontwikkelingen namelijk het bewijs van “hun gelijk“ en gebruikten die ontwikkelingen om het zogenaamde neo-liberalisme door te voeren. Dat wil zeggen dat men uitging van de volgende principes :

* de gehele economie wordt bepaald door de “markt“ … aanbestedingen door de overheid worden bepaald door marktwerking (diegene die het goedkoopst is, krijgt de order ongeacht of dat dan ook góed gebeurt), sociale betrokkenheid of – zo men wil – controle wordt afgeschaft ten faveure van het individu
* de waarde van een individu wordt louter en alleen bepaald door diens economische waarde (wat brengt hij/zij in het laadje?)
* vrijheid wordt steeds meer beperkt tot economische vrijheid. Alles staat in het teken om de waarde van het individu, zoals beschreven in punt 2, te verhogen. Ook als dit ten koste gaat van persoonlijke vrijheden.

Als gevolg van bovenstaande principes zien we steeds meer het “I,Me,Mine“ denken opduiken: mensen doen alleen nog iets wanneer het “iets oplevert “ (op zijn Engels: “what’s in it for me?“ is de meest gestelde vraag) en zien we de individualisering dermate toenemen dat men bijna niet meer kan spreken van een samenleving, maar eerder van een groep individuen die toevallig gemeenschappelijke belangen hebben. Voorbeeld hiervan is dat het nu heel gewoon is dat een buurman/vrouw 10 dagen dood in flat kan liggen en men dit pas ontdekt wanneer men last van de stank krijgt en politie waarschuwt. Zoiets was 30 jaar geleden ondenkbaar en is in de hand gewerkt door het “I, me, mine” denken.

Dat principe is zover doorgevoerd dat je bijvoorbeeld in de EU alle discussie direct koppelt aan economische belangen (denk hierbij aan ontwikkelingen in het Midden-Oosten: bijna elke analist op TV had en heeft het over de economische implicaties van de Arabische lente en is of was volstrekt niet geïnteresseerd in welk menselijk aspect dan ook) maar dat ook lokaal beleid volledig wordt bepaald door waarde-oordeel op basis van principe 2.

Het is opvallend dat ook zogenaamde “linkse“ partijen de principes van dit neo-liberalisme thans volledig onderschrijven en helpen doorvoeren. Dat komt met name doordat men niet in staat is de val van het communisme als economisch model te scheiden van het communistisch model als sociologische samenlevingsvorm. Hierdoor is het één pot nat geworden en maakt het in feite weinig uit op welke partij je stemt: allemaal zijn ze overtuigd van het gelijk van het kapitalistisch model (zowel economisch als sociologisch) .

Door het NL (neo-liberalisme) gaat men nu dus zelfs zover dat men een volledig land gewoon bestempelt als economische “unit“. Men gaat volstrekt voorbij aan het feit dat een land een samenleving is van mensen. Men ziet het land gewoon als zou men met een bedrijf te maken hebben waar je een accountant op kan zetten. Bij Griekenland gaat men bijvoorbeeld voorbij aan:
– Griekenland heeft de democratie uitgevonden (in feite ligt dat land ten grondslag aan zowat alle samenlevingsvormen die we nu in Europa zien)
– architectuur zoals we nu kennen heeft als origine Griekenland
– roots van westerse wetenschap liggen in het land
etc.

Hetzelfde geldt voor landen zoals Ierland (Keltische geschiedenis) of Italië. Maar men kijkt daar niet naar omdat dit niets heeft te maken met de economische waarde van het land. Nog even los hiervan heeft nog geen enkele econoom kunnen uitleggen wat er gebeurt als een land failliet gaat: gaat een curator het land runnen? Moeten alle mensen in het land opkrassen? Gewoon het idee van een land dat failliet gaat is ridicuul en volstrekte onzin. Naar mijn idee moet een politicus gewoon de moed hebben regeringsleiders eens te wijzen op hoe onzinnig men eigenlijk bezig is.

Men heeft bij de val van het communisme gewoon niet begrepen waar het mensen om te doen was (zoals men dat ook niet begrijpt bij de Arabische lente nu): namelijk economische en sociaal-politieke vrijheid. Men kon en kan zich niet voorstellen dat mensen niet geïnteresseerd zijn in het westers kapitalistisch model maar iets anders willen. Zolang dat het geval is zal je nooit fatsoenlijk buitenlands beleid hebben. Men moet afstappen van het idee dat alle waarden bepaald worden op basis van dat kapitalisme. Een vrijwilliger die in de bejaardenverzorging werkt – en dus in feite “niets” opbrengt – is net zo waardevol of waardevoller als een speculant op de beurs. We moeten ons dat gaan realiseren en inzien dat er meer is dan louter economische waarde. Anders zullen we van de ene crisis in de andere rollen en allicht net zo failliet gaan als Griekenland ….