Huisvesting is een primaire levensbehoefte

Zaken die tot de primaire levensbehoeften van mensen behoren moet je niet, of althans niet uitsluitend, aan de vrije markt overlaten. De vrije markt wordt namelijk beheerst door niets ontziend graaien, uitknijpen en uitbuiting in het beste geval, en afzetterij, oplichterij of aan diefstal grenzende luchthandel in het ergste geval.

Daarom gaan we op den duur nog heel veel spijt krijgen van het privatiseren van energie- en waterbedrijven, op het moment dat daar tekorten aan gaan ontstaan, denk ik zo.

Huisvesting is ook zo’n primaire levensbehoefte. Toch wordt die sector al eeuwenlang voornamelijk door de private sector beheerst, en is dan ook altijd een van de meest effectieve instrumenten tot uitbuiting van mensen die geen kant uit konden geweest.

Rond 1900 was men – in elk geval in Nederland, ik ken de situatie in het buitenland niet – tot het besef gekomen dat er, na de eerste industrialiseringsgolven die tot een grote trek naar de grotere steden geleid had, iets gedaan moest worden voor de huisvesting van mensen met slechts zeer beperkte middelen. Er werden woningcorporaties opgericht, met het specifieke doel vooral in betaalbare woonruimte te voorzien waarvan de huur niet aan de willekeur van de markt onderhevig was.

Ondanks het feit dat ook deze corporaties in de jaren negentig slachtoffer werden van het blinde privatiseringsgeloof dat in de jaren negentig opgang deed – waarschijnlijk deel van de neo-liberale strategie die totale afbraak van de overheid beoogt waar dat althans geen voordeel oplevert voor het grootkapitaal of nut heeft bij het onderdrukken der horden – vervullen die corporaties die rol nog steeds.

Zoals te verwachten hebben we sinds die privatiseringen inderdaad diverse grote financiële schandalen kunnen waarnemen bij die corporaties, zie mijn eerdere opmerkingen over afzetterij en oplichterij in geval van een vrije markt, maar ten gevolge van diverse regelementen voorzien de corporaties wel degelijk nog steeds als enigen in – enigszins – betaalbare woonruimte voor diegenen die niet anderhalf keer modaal verdienen in dit land. Want dat is ongeveer het inkomen dat je moet hebben als je op de particuliere markt een enigszins normale woning wilt kunnen betalen.

Dat er nog steeds grote behoefte is aan sociale woningen blijkt wel uit het bericht dat bijvoorbeeld in Amsterdam maar liefst de helft van de sociale huurwoningen aan urgentiegevallen ter beschikking wordt gesteld.

Een van de gevolgen daarvan is irritatie ten opzichte van de mensen die zo’n woning op basis van urgentie krijgen.En alhoewel ik me dat best voor kan stellen – ik heb zelf ooit naar een wat grotere woning dan die ik nog steeds bewoon gezocht, maar als alleenstaande was er gewoon niet tussen te komen bij de woningcorporaties (en de woningprijzen en -huren op de particuliere markt stegen precies voor mijn inkomensstijging uit). Er was altijd wel een bejaarde, een gescheiden moeder of een gehandicapte die voorrang kreeg. Of inderdaad een vluchteling. Je voelt je klemgezet, in een gevangenis waar je, tenzij je ineens anderhalf keer zoveel gaat verdienen, niet meer uit kan komen. “Kunnen die mensen niet een beetje opletten met wie ze trouwen en kinderen krijgen, of in hun eigen land blijven?”, ga je in je frustratie al gauw denken. Maar iemand die met zijn of haar kinderen ergens heen moet, of zijn land in doodsnood ontvlucht is gaat voor, besef je ook als wanhopig alleenstaande woningzoekende als je weer een beetje afgekoeld bent. Urgentiegevallen zijn er niet voor niets, zo simpel is het.

Wat ook heel simpel is, is het feit dat de Nederlandse overheid al sinds 1945 jammerlijk faalt in het in voldoende mate voorzien in deze primaire levensbehoefte die huisvesting heeft. Mijn moeder riep twintig jaar geleden, toen ik moeizaam op zoek was naar wat mijn huidige woning zou worden, al eens uit hoe het toch mogelijk was dat er gewoon nog steeds woningnood was, dat ze in haar leven (vanaf 1926) zo goed als niet anders meegemaakt had. Dát is het echte probleem, niet die urgentiegevallen, want het leven komt gewoon met ongelukken en toestanden, en er zullen altijd urgentiegevallen blijven.

En woningcorporaties zijn, zoals gezegd, sinds jaar en dag een deeloplossing voor dat probleem, maar als het aan D66 en Groenlinks in Amsterdam ligt wordt het aandeel sociale huurwoningen verlaagd. De VVD zou de corporaties het liefste helemaal afschaffen natuurlijk. Het doel lijkt te zijn geleidelijk werkelijk alle paupers van modaal en minder de stad uit te jagen in een woningmarkt die volkomen op slot zit.