Hij is héél opgewekt en kroelt met zijn hand door het haar van zijn vriend. Hij geeft hem zelfs een kus op zijn wang, wat de ander met de bril een beetje verlegen glimlachend toestaat, hij durft niet op te kijken. Hij is óók blij. Ze zitten knus tegen elkaar aan op het bankje in de trein en zijn net ingestapt op de studentenhalte van Amsterdam Science Park. Het is de allereerste keer in mijn leven dat ik zo’n warme scène in de trein zie. Het zal, aangezien ik 74 ben, ook wel de laatste zijn. Ze zijn duidelijk verliefd, en het is nog niet eens acht uur ‘s-avonds…
De kroeler heeft zwart krullend haar, géén kroes, en is een kleine, zwarte jongen van ongeveer 20 met een wat rond gezicht en levendig maar lichtgewicht gedrag, zoals ik niet gewend ben van Surinamers – wat hij duidelijk niet is. Zijn vriend lijkt een lichtbruine Turkse-Iraanse-Libanese intellectuele jongen-met-bril.
Niemand op dit moment en in deze trein let op hen. De meeste anderen zijn ook studenten, ook hier ingestapt op weg naar CS. Omdat ik op weg ben naar een ‘belangrijke discussie’ en ook alweer bij de volgende halte de trein verlaat, dringt het beeld van de twee jongens pas de volgende ochtend, dus nu, tot me door.
Die discussie waar ik heen ging, gaat over extreem rechts en zo ook homofobie. Ik ben de twee jongens dankbaar, schrijf ik nu, dat ze bewezen dat homofobie daar op dat moment afwezig was – alleen maar hartelijkheid, verlangen, misschien wel liefde. Homofobie is niet alleen angst, maar ook haat.
Over naar Nikki Sterkenburg, de schrijftster van een studie over extreem rechts in Nederland. In De Balie legt ze uit dat het fout loopt met extreem rechts, omdat dat een strategie heeft ontwikkeld van doordringen in de gevestigde media (ja hallo, ik ga niet hier niet ‘MS Media’ schrijven – zieke en beladen term). Die strategie lukt. Ze bepleit veel meer weerwoord tegen rechts en extremen.
Bij de komst van Hans Janmaat als eerste extreemrechtse Kamerlid, en wel voor de Centrumpartij in 1982 verklaarden de andere 149 Kamerleden dat zij zich van hem distantieerden. Eén van de uitspraken van Janmaat in een uitzending voor politieke partijen, was: “Wij schaffen, zodra we de mogelijkheid en de macht hebben, de multiculturele samenleving af”; ook gebruikte hij tijdens openbare bijeenkomsten leuzen als “Vol = Vol” en “Eigen Volk Eerst”. Dat leidde tot veroordelingen door de rechtbank wegens het aanzetten tot rassenhaat en discriminatie. Goed om te onthouden…
Sterkenburgs gesprekspartner in De Balie is de oud-hoogleraar recht, voormalige rechter en succesvol romanschrijver Bernhard Schlinck uit Duitsland. Hij heeft veel over (neo)nazi’s in Duitsland geschreven en heeft ook lange tijd in Oost-Berlijn doorgebracht. Hij is ook zorgelijk over de groei zoals bij de Alternative für Deutschland en de onlangs gearresteerde Reichsbürger. Maar de arme Schlinck – 1,90 m, mager, zou de broer van Carmiggelt kunnen zijn – is nogal bleek en snotterig, en de avond stopt daarom wat vroeger.
Het is me wel duidelijk: niemand in de zaal wil extreem rechts, islamofobie of homohaat – naast me zit een stel 60+ die zich ‘gay’, onconventioneel maar zéér verzorgd, gewassen en gestreken, hebben gekleed. Grappig dat hun kledingboodschap zo glashelder overkomt. Prima.
Maar er komt niet één zinnige suggestie uit dit groepje van 100 grijze koppen die vooral graag romans lezen. Jammer dat die Schlinck – zijn grote bestseller ‘De voorlezer’ haalde in Duitsland 500.000 stuks, is in twintig talen vertaald en verfilmd – zoveel tijd in die boeken heeft gestoken, in plaats van in gerichte actie. Maar ja, dat ben ik dan weer hè.
Op de terugweg stappen er in Naarden-Bussum wat jongens in en uit, en roepen naar elkaar ‘homo’, ‘homo’. Hoe is dat toch ooit in onze gewoonten geslopen in plaats van ‘lul’ of ‘klootzak’?
En wie heeft dat op zijn geweten? Albert Mol, wie kent hem nog? Wim Sonneveld? Willem Nijholt? Henk van Ulsen? Hans Janmaat? Wilders? Orthodoxe moslims? Maar al die mensen hebben toch geen invloed van betekenis op onze middelbare scholieren, sinds pak ‘m beet het jaar 1990? Het blijft een raadsel, en erger nog: het is voorlopig niet weg.
PS: De euthanasie en rassenleer van de nazi’s, bekend als het T4-programma, was geen eigen kweek maar kwam uit de VS, gebaseerd op de ‘one drop’-theorie dat één druppel zwart bloed een mens tot een ‘zwarte’ en dus ‘raciaal onzuiver’ maakt. En op het boek ‘The Passing of the Great Race: Or, The Racial Basis of European History’ van ene Madison Grant uit 1916. Ik geef het maar door.
Met dank aan de BBC-radioserie ‘Bad Blood: The Story of Eugenics’.
- Uitgelichte afbeelding: Door Rob Bogaerts / Anefo – http://proxy.handle.net/10648/ad38e3ba-d0b4-102d-bcf8-003048976d84, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=66423304
