In Puerto Rico wordt al tien dagen betoogd door honderdduizenden mensen. Het protest begon toen digitale privégesprekken tussen gouverneur Ricardo Rosselló en zijn getrouwen gelekt werden. De minachtende, homofobe en misogyne taal stootte velen tegen het hoofd. Voor de inwoners van Puerto Rico waren de chatberichten de bevestiging: dit regime geeft geen cent om hun levens.
Op 13 juli lekte de Puerto Ricaanse nieuwssite Centro de Periodismo Investigativo 889 chatgesprekken tussen gouverneur Ricardo Rosselló en zijn kleine kring getrouwen. De berichten uit de man’s cave van de politieke top van het land bevatten de grofste beledigingen over iedereen die niet beantwoord aan het cliché van de viriele machtsfiguur.
Het kwam meteen tot betogingen. Vorige week waren er op het absolute hoogtepunt een half miljoen mensen op straat. Dat is één op zeven inwoners van het eiland in de Caribische Zee. Maandag werden er 400.000 betogers geteld.
Volgens de Zuid-Amerikaanse nieuwssite NACLA toont er dat er veel meer aan de hand is dan woede over vuile praat. “De betogers plaatsen die berichten in een bredere context van structureel geweld, vernedering en uitbuiting in de hedendaagse Puerto Ricaanse samenleving”, aldus Marisol LeBrón, een professor Latijns-Amerikaanse studies aan de Universiteit van Texas.
Voor veel Puerto Ricanen is het choquerend te lezen waar de politieke elite mee bezig was op het moment dat zij rouwden om de duizenden doden na de doortocht van de orkaan Maria en nog maanden zonder stroom zaten.
Ook Naomi Klein, die een boek schreef over de naweeën van de orkaan in Puerto Rico, wijst op het grotere plaatje. “Absolutely extraordinary. Sending love and solidarity to Puerto Rican revolutionaries who are showing the world how it’s done. This is about #RickyRenuncia but also the anti-democratic Junta, the odious debt and the right to sovereignty on every front!”, schrijft ze op Twitter.
Shock therapie voor een kolonie
Puerto Rico behoort tot de US Commonwealth. In de feiten is het dus nog altijd een kolonie van de VS. Het staatshoofd is de Amerikaanse president, maar de Puerto Ricanen kunnen niet meedoen aan de verkiezingen. Zij kunnen wel iemand afvaardigen in het Congres, maar die persoon heeft geen stemrecht.
Net in dat Amerikaanse Congres werd in 2016 een ‘Fiscal Control Board’ opgericht die moest toezien op de herstructurering van de schuldenberg van het eiland. Het leidde tot een besparingsplan dat diep sneed in de sociale voorzieningen. Over de samenstelling en de bevoegdheden van dat ondemocratische orgaan hadden de Puerto Ricanen niets te zeggen. Het leidde toen al tot kleinere protestbewegingen. In 2017 legden stakende studenten de werkzaamheden op de Río Piedras campus van de universiteit maandenlang stil.
Toen orkaan Maria een jaar later genadeloos toesloeg zag Naomi Klein de ‘shock doctrine’ (de naam van haar legendarische boek uit 2007) in werking treden. De orkaan was een verschrikkelijke ramp voor de 99%, maar een economische opportuniteit voor de kleine rest. De chaos na de doortocht van de orkaan werd gebruikt om de besparingsplannen, privatisering en afschaffing van de democratische controle op te schroeven.
Maar deze keer staat de bevolking dus op. Ze laten zich niet afschrikken door de rubberkogels en het traangas. De betogingen blijven massaal. Tussen de betogingen door wordt ook actiegevoerd door kleinere bewegingen en actiegroepen. Na de eerste grote betoging trokken drie vrouwen naar een overheidsgebouw en haalden daar het portret van de gouverneur weg. Die actie werd meteen gevolgd door gelijkaardige ingrepen.
In de betogingen zijn de activisten van het Colectiva Feminista en Construcción heel aanwezig. Zij voeren al lang campagne tegen de geweldcrisis op vrouwen. In 2018 werden minstens 41 vrouwen vermoord. Ook heel zichtbaar is de nieuwe linkse politieke beweging Victoria Ciudadana die bij de volgende verkiezingen een waardig links alternatief wil aanbieden. Opmerkelijk is ook de deelname van verschillende bekende artiesten zoals Ricky Martin en Benicio del Toro. De groep Calle 13 zweept de betogers op met hun mix van hiphop, jazz, tango en salsa.
In de nasleep van de Ricky Leaks namen al verschillende betrokken figuren ontslag. De gouverneur klampt zich vast aan zijn post, maar kondigde al aan dat hij niet deelneemt aan de volgende verkiezingen. Het is de vraag hoelang hij het nog volhoudt. Dinsdag werd hij nog belaagd door betogers nadat die ontdekt hadden waar hij die dag verbleef. In New York werd het centraal station omgebouwd tot een dans- en protestfeest.
Puerto Ricans gathered at Grand Central Station in New York City, tonight, dancing in protest, banging pots, and calling for Governor @ricardorossello to resign. pic.twitter.com/BSAFNAT7Vf
— David Begnaud (@DavidBegnaud) July 23, 2019
De VS hebben wel meer kopzorgen in hun geannexeerde gebieden. In Hawaii houden protesten de bouw tegen van een nieuwe megatelescoop die diep in de ruimte moet turen. Native Hawaiians bezetten de bouwwerf die op een heilige berg ligt. De gouverneur van de staat Hawaii probeerde een gebiedsverbod te verkrijgen maar dat werd deze week door een rechtbank geweigerd. In verschillende andere Amerikaanse steden waren er solidariteitsbetogingen.
– door christophe callewaert op De Wereld Morgen
