De SP heeft hevige kritiek gekregen over haar opstelling ten aanzien van euro-obligaties. Haar totale gemis aan internationale solidariteit is een affront voor links, onder meer verwoord in SP: eigen arbeider eerst! Het zij zo. Haar opstelling is evenwel consistent en vloeit voort uit vulgair stalinisme.
Na de Russische Revolutie en de mislukking van de Duitse revolutionaire Spartakusopstand stond de Sovjet-Unie onder leiding van Jozef Stalin er alleen voor in de verdediging van het socialisme. Wat te doen? Tot dan hadden de vooraanstaande socialistische theoretici gesteld dat socialisme internationaal zou zijn. De hoofdslogan van Karl Marx en Friedrich Engels in het Communistisch Manifest luidt: ‘Proletariërs aller landen, verenigt u!’ Rosa Luxemburg stelde in 1918 in Russische Revolutie dat de Russische Oktoberrevolutie maar een eerste stap is naar een wereldrevolutie van het proletariaat. Zelfs Stalin schreef in 1924 nog: ‘Voor de uiteindelijke overwinning van het socialisme, voor de organisatie van de socialistische productie, zijn de inspanningen van één land onvoldoende, in het bijzonder van een boerenland als Rusland. Derhalve zijn de inspanningen van de proletariërs van verscheidene ontwikkelde landen nodig.’
Maar Stalin realiseerde zich langzamerhand dat in de concrete situatie van de Sovjet-Unie weinig internationale revolutionaire hulp te verwachten was. Hij bedacht een list. Hij kwam met de these van ‘socialisme in één land’. In 1925 was hij gedraaid en noteerde: ‘Als we tevoren wisten dat we niet opgewassen waren tegen de taak [van het opbouwen van socialisme in Rusland door onszelf], waarom moesten we dan in hemelsnaam de Oktoberrevolutie tot stand brengen? Als we het gedurende acht jaar hebben gefikst, waarom zouden we het niet fiksen in het negende, tiende of veertigste jaar?’ In Over de strijd voor ‘Socialisme in één land’ heb ik aan de overwegingen destijds iets meer aandacht besteed. Stalin was echter wel zo voorzichtig zijn these voor één specifiek land te laten gelden: Rusland.
Socialistische leiders en theoretici na Stalin hebben zijn voorzichtigheid laten varen en de these van ‘socialisme in één land’ gegeneraliseerd naar ieder willekeurig land. Gemakzucht boven alles, zou je erover kunnen zeggen, met de stilzwijgende incorporatie van het sinds eeuwen gegroeide nationalisme in de stelling. Deze overhaaste generalisatie, zonder de specifieke omstandigheden van een bepaald land erbij te betrekken, noemt men in jargon vulgair. De SP predikt nog steeds de mogelijkheid van ‘socialisme in één land’ in Nederland en daarmee draagt ze een vulgair stalinistische idee uit.
