Gisterenavond hadden we een groep vrienden van M. en (deels) mij uitgenodigd, hier in Michigan, waar ik me nog twee dagen zal bevinden. Het betrof een kleine groep waarin M. zich vrij voelt zowel haar liberal als atheïstische ideeën te kunnen uiten, iets waar ze in haar dagelijkse (werk)omgeving bepaald mee moet opletten.
Maar hoe denkt men hier dan over Trump? Nou, voor een substantieel deel voelen Amerikanen dezelfde verbijstering en woede als wij Europeanen over het feit dat hij om te beginnen president heeft kunnen worden, en over de volslagen idiote manier waarop hij dat ambt meent te moeten vervullen.
Dat beperkt zich niet alleen tot Democratische stemmers. M.’s beide ouders, rond de 90 jaar oud en dus al zo’n 70 jaar Republikeinse stemmers, hebben de laatste keer niet op Trump gestemd, en staan ondanks alles wat ze in hun lange levens hebben meegemaakt ook met open mond van verbijstering toe te kijken bij deze neergaande spiraal van absurditeit.
Maar ook bij publiek bekende Republikeinen zie je dezelfde verontwaardiging. Denk aan de recente rel rond het conflict dat Trump kreeg met de makers van het programma Morning Joe, republikeinen, waarna de PRESIDENT van de Verenigde Staten zich uitliet over mede-presentator Mika Brezinski op een laag-bij-de-grondse en infantiele manier die voor willekeurig welke volwassene al volstrekt onacceptabel zou zijn, laat staan voor de president van de grootste economische en militaire macht ter wereld. Maar ook voormalig medewerker van de regering Bush jr. en hoogleraar Richard Painter is bepaald geen fan van Trump.
Welk effect heeft Trump op het persoonlijk leven van dit soort Amerikanen? Ik denk dat het niet onvergelijkbaar is met het effect dat Wilders heeft op Nederlanders, alleen gaat het veel dieper omdat ten eerste Wilders niet aan de macht is, althans niet in directe zin, en omdat ten tweede een president volgens het Amerikaans model veel meer macht heeft dan Wilders zou hebben als hij al premier zou zijn.
Het is ronduit traumatisch voor mensen als onze bezoekers van gisterenavond, dat een instabiel, kwaadaardig, niets-wetend en niets-kunnend figuur als Trump aan de leiding van hun land staat, met alle macht die een president heeft. Men vertelt daadwerkelijk in een soort van depressie terecht gekomen te zijn sinds zijn verkiezing. Je kunt het, als je de shows van Bill Maher volgt, bijvoorbeeld ook aan Maher zien. Het is niet alleen luchthartige komedie en nuchtere interviews meer, je kunt aan hem zien dat hij zich enorm kwaad maakt, moeite heeft zich te beheersen.
Het effect is er ook een van splijtingen in vriendengroepen en families. Net als in Nederland gaat het dan niet om het normale onderscheid links-rechts, waar men op persoonlijk vlak vaak best overheen wil stappen. Misschien hier in Amerika wel meer dan in Nederland, omdat men al zolang zo duidelijk in twee kampen verdeeld is en anders het samenleven gewoonweg onmogelijk wordt.
Het gaat er echter om dat men in het geval van Wilders en Trump kiest voor een bewust kwaadaardige politiek, benadeling van en agressie gericht tegen bepaalde bevolkingsgroepen. In het geval van Trump komt daar nog bij dat men kiest voor iemand die zowel qua persoonlijkheid als capaciteiten overduidelijk totaal ongeschikt is voor het ambt, nog véél ongeschikter dan Wilders, alles om die onamerikaanse liberals maar buiten de deur te houden.
En dat is misschien nog wel traumatischer, als naaste vrienden, zelfs familieleden voor Trump blijken te hebben gekozen. In Nederland ken ik niemand persoonlijk van wie ik wéét dat die PVV gestemd heeft, maar hier in de VS weet ik wel van een paar mensen dat ze Trumpsupporter zijn. Het uitermate verwarrende is dat die paar mensen beslist geen standaard onderontwikkelde hillbillies of rednecks zijn, dus er moet een ander motief spelen dan een rationele afweging, iets wat ons gisterenavond ook bezighield.
Even afgezien van oliedomme stemmers die daadwerkelijk denken dat de VS op het punt staat overgenomen te worden door jihadisten, dat Mexicanen de ondergang van hun land zullen betekenen of dat Trump door God gezonden is (en dat zijn er overigens angstwekkend veel) werden als waarschijnlijke redenen genoemd regelrechte haat voor liberals: kies gewoon de grootst mogelijke lompe klootzak om het ze maar in te wrijven dat het afgelopen is met de politieke correctheid, en racisme: een zogenaamde whitelash, als wraak voor de door hen gevoelde vernedering dat een zwarte man acht jaar het land geregeerd heeft. Die zwartjes moeten wel hun plaats weten, nietwaar?
Daarnaast leeft er bij een belangrijk deel ook een zeer diepe weerstand tegen alles wat maar naar collectieve oplossingen of herverdeling van welvaart riekt. Nu kun je dat misschien accepteren als algemene filosofie, maar het gaat soms erg ver. Zelfs mensen die in hun eigen familie mensen hebben die direct afhankelijk zijn van voorzieningen als Medicaid kunnen nog steeds vinden dat iedereen zijn eigen boontjes maar moet doppen, ongeacht wat hen overkomt. Ze noemen zich eufemistisch fiscal conservative, wat erop neerkomt dat er eigenlijk gewoon zo weinig mogelijk moet worden uitgegeven aan waar zij niet direct voordeel van hebben. Daar komen ideeën vandaan als die van Paul Ryan, dat het oneerlijk zou zijn dat jonge mensen die niet vaak ziek worden zoveel premie moeten betalen voor die slampampers die maar de hele tijd ziek zitten te zijn. Hij is dus, zeg maar, tegen verzekeringen in het algemeen.
Overigens, zelfs zonder Trump voelen velen zich hopeloos gevangen in een systeem dat meer en meer slechts de happy few bedient, en waar zaken als normale gezondheidszorg, tandheelkundige zorg, een redelijk inkomen zonder je kapot te hoeven werken in twee of drie banen, een goede opleiding of een fatsoenlijke oudedagvoorziening buiten het bereik van de gemiddelde Amerikaan beginnen te vallen. Juist veel Trumpvoters zullen hier ook het slachtoffer van worden, maar zij zijn ziende blind.
Dat gezegd hebbende, ook de Democraten hebben hier sinds Bill Clinton veel te weinig aan gedaan, en Bernie Sanders had een koerswijziging kunnen inzetten, maar door Hillary Clinton’s kandidatuur door te drukken is die kans verkeken. De Democratische Partij draagt op die manier wellicht de grootste verantwoordelijkheid voor het trauma dat Trump heet.
