Het slachtoffer en zijn succes

In The Producers van Mel Brooks is een aan lager wal geraakte producent op zoek naar een flop waarvoor hij zijn financiers, eenzame oude dametjes, ieder 50% of 100% van het ingelegde bedrag als winst belooft. Hij vindt een script dat zo slecht is dat de productie wel moet mislukken, zodat de investeringen als verloren moeten worden beschouwd. De auteur is een nazi die zijn tijd doorbrengt met een duiventil en vindt dat Hitler beter kon dansen en schilderen dan Churchill. Hij wil dat er eerherstel komt voor Hitler en daarom heeft hij zijn musical ‘Springtime for Hitler’ geschreven. Tot grote schrik van de producent is de première een doorslaand succes en mislukt zijn plan. Het publiek vindt de musical juist komisch, volgens de critici is het de beste voorstelling op Broadway ooit en de producent zal iedere financier moeten uitbetalen. Als laatste redmiddel probeert men het theater op te blazen.

Net als in Duitsland wordt in Nederland in de media veel geschreven over Pegida en heeft iedereen er een mening over. Die meningen lopen uiteen van het afschilderen van de demonstranten als verkapte nazi’s tot en met de voorstelling van gewone burgers die terecht verontrust zijn. Er verscheen afgelopen week een bericht over een onderzoek waaruit zou blijken dat de gemiddelde Pegida-demonstrant niets tegen de islam heeft, maar protesteert tegen de politieke elite van opiniemakers. In de NRC verscheen gisteren een opiniestuk van buitenlandredacteur Juurd Eijsvoogel dat door veel mensen werd geprezen vanwege de nuance. De auteur stelt daarin dat Pegida minder ver gaat dan de PVV, want anders dan de PVV wil Pegida Duitsland niet de-islamiseren. Nu wil het toeval dat Geert Wilders gisteren even later meldde dat hij een toespraak heeft geschreven die bij de volgende demonstratie in Dresden zal worden voorgelezen.

Veel kritiek op de kritiek op Pegida is dat de demonstranten onterecht worden afgeschilderd als extreemrechts en dat de politiek een vergissing maakt niet te luisteren naar het volk. De analogie met Nederland is natuurlijk de opkomst van eerst Pim Fortuyn en de Leefbaren en daarna Wilders. Ook hun succes was en is de gedachte dat er niet naar het volk wordt geluisterd en dat het volk meent dat hun land moedwillig door de elite wordt overspoeld door immigranten met een vreemde cultuur die de eigen identiteit bedreigt. Ieder incident is vervolgens een bevestiging van die gedachte. De aanslagen in Parijs waren wat dat betreft een geschenk uit de hemel voor rechtspopulisten die aandringen op het sluiten van grenzen, het indammen van immigratie en het opvoeren van beveiliging, bewapening en repressie om onze vrijheid en identiteit te verdedigen.

In werkelijkheid leven we in een buitengewoon vreedzame tijd, althans in Nederland. De laatste oorlog op eigen bodem is alweer 70 jaar geleden en de criminaliteit loopt al decennia terug, maar dat neemt niet weg dat er natuurlijk excessen zijn. Er zijn nog steeds geweldsdelicten en liquidaties. We leven ook in een tijd waarin alles wat ergens op de wereld gebeurt meteen zichtbaar is en dankzij de mogelijkheden van digitale media uitvergroot en verspreid wordt. Hèt onderwerp in Nederland na de aanslagen in Parijs is de radicalisering van moslimjongeren en het risico van aanslagen in Nederland. De veiligheidsdiensten waarschuwen dat er een reden is om bang te zijn en Rutte waarschuwt dat we niet in paniek moeten raken maar wel alert moeten blijven. Volgens Interpol is minder dan 2% van de terroristische aanslagen in Europa van 2006 tot en met 2013 veroorzaakt door terroristen die zich beroepen op de islam. Hoe de overige 98% zal worden aangepakt is geen onderwerp van discussie.

Is Pegida een succes? Dat valt te bezien. Vooralsnog brengt Pegida alleen in Dresden veel mensen op de been. Daarbuiten zijn de tegendemonstraties vele malen groter. Sinds vorige week is er een Pegida-afdeling in Leipzig die ook enkele duizenden mensen trok, maar waar 35.000 Nopegida-demonstranten tegenover stonden. Is de PVV een succes? Wilders schreeuwde afgelopen week in de Tweede Kamer dat hij al 10 jaar gelijk heeft en iedereen die dat niet zo ziet laf is en bloed aan zijn handen heeft, maar dat hij ondanks dat hij het slachtoffer bij uitstek is uiteindelijk zal overwinnen en daarom bij voorbaat al eerherstel eist. Politiek gezien heeft de PVV tot op heden weinig voor elkaar gekregen, behalve dat ze constant ergens tussen de 15% en 20% peilen en andere partijen een deel van hun standpunten hebben overgenomen. De PVV is vooral succesvol in de media met alle aandacht die ze genereren, net als Pegida. Het is het succes van het modelslachtoffer, dat verliest zodra zijn positie geaccepteerd wordt.