Het is een jaar of drie geleden dat ik ben opgehouden te luisteren naar het Radio1journaal en aanverwante programma’s. Waarom? Omdat het steeds meer een herhaling werd van bijna random gekozen op dat moment populaire onderwerpen. En je kunt de meningen over het nieuws bijna van tevoren raden. Hetzelfde geldt voor tv-programma’s die het nieuws van de dag bespreken: steeds dezelfde mensen (uit verschillende hoeken) die –vanuit hun standpunt- geheel voor de hand liggende dingen zeggen.
Dat is inherent aan mainstream media. Mensen horen graag wat ze al dachten te denken en hebben een hekel aan mensen die daar niet aan mee willen doen. Mainstream media volgen de trend en plaatsen die in hun eigen bedrijfscultuur. Die is niet langer ideologisch bepaald, maar populistisch. De VARA is daar een prachtig voorbeeld van: van Rode Haan naar DWDD, het programma volgt de tijdgeest, de adem van het volk. En altijd slaat het door, en altijd wordt een tijd van kritische benadering (incidenteel geheel verstikt in een ideologische overdosis) opgevolgd door kritiekloze nonsens, grachtengordelgeleuter, en dan alsnog de poging om het volk te verheffen. Een traditie die is blijven hangen blijkbaar.
De stem des volks, het is ’n raar ding. De zucht tot spreken wordt door het journaille steeds anders benaderd. Het volk zegt dit, nee toch dat, nee iets anders. Aha, het volk is verdeeld, het ene volk zegt dit, het andere dat. Ús Verlosser: peiling!
We zijn er uit! Nu weten we wat het volk denkt. Het is een poging van mainstream nieuwsprogramma’s om te ontsnappen aan de leegte. Nu er geen idee meer is, geen ideologische grondslag, blijft alleen nog de gescheurde stem des volks over als basis van meningsvorming. Welk poortje zullen de mieren kiezen?
Met de komst van de doorgeefluikjes van het internet is een fase ingetreden waar in we niet meer afhankelijk zijn van radio en televisienieuws en we onze eigen nieuwston kunnen vullen. Iemand aan de andere kant van de wereld reikt jou een berichtje aan uit een Engel-Duits-Franstalige krant (mainstream of niet) en je kunt je opnieuw oriënteren. Je kunt je eigen nieuwsbronnen selecteren, je eigen ‘deskundigen’ uitzoeken, je eigen wereld van berichten samenstellen.
DE media zullen altijd DE media blijven. Het gaat hier om nieuwsbedrijven, om omzet, gewin. Het gaat om opwinding, hilariteit, menselijke zwakheden. het is een spiegel van onze stompzinnige kant. En eigenlijk zijn we het zelf. In spiegelbeeld, vervormd.
In linkse kringen heeft men de neiging om ‘de media’ van alles en nog wat de schuld te geven. De media berichten ergens niet over, dus ‘zal er wel wat meer aan de hand zijn’. Complot! Cover-up! Ja, soms is dat zo. Er zijn belangen in het spel, journalisten worden onder druk gezet, er worden deals gesloten. Maar vaak is het ook gewoon laksheid, luiheid, desinteresse. Bijna altijd raakt nieuwsmisvorming bekend. Te laat. Een mens vergeet graag, dus jaren later gaat alles gewoon zijn gangetje.
Vaak ook willen mensen dingen niet weten, zien en horen, laat staan ruiken. Journalisten weten wanneer hun berichten worden gelezen, wanneer niet. Ze ontwikkelen daar een antenne voor. Het persoonlijke belang speelt wel degelijk een rol. Een journalist is een wankelmoedig mens, zoals velen van ons, geneigd mee te buigen met wat er op dat moment van hem verwacht wordt. Door zijn baas, door zijn omgeving, door de Zeitgeist. Zij heeft een huis, kinderen. Zij is een mens.
Horen we nu nog dagelijks over de misdaden van Assad in Syrie?
Welnee, want ‘we’ zijn verzadigd. Niet nog meer dode kinderen, foto’s van gebombardeerde flatgebouwen, schreeuwende mannen. En die Assad is een hufter, maar wel een hufter die nodig is tegen Daesh. En met het wegjagen van Saddam, daar is toch ook niemand iets mee opgeschoten?
Valkuilen.
Horen we iets over wat in West-Papoea gaande is?
Nee, dat kunnen we er niet bij hebben. We zitten al vol met ellende en opstand. En wat stelt dat eilandje eigenlijk voor? Een regionaal conflict. Dat daar een heel eiland wordt gedecultuveerd (of gehercultuveerd) door Indonesie zal ons een worst wezen. En dat terwijl het in de vorige eeuw deel van een Nederlandse kolonie was. Die historische band blijkt van geen enkel belang te zijn in de huidige Nederlandse nieuwsgaring. Er is het afgelopen jaar nog geen enkel groot achtergrondartikel verschenen in een Nederlandse krant over het gevecht dat de inheemse bevolking voert tegen de Indonesische bezetters.
Valkuilen.
Er is wel iets veranderd. Anders dan vroeger kan een mens nu zijn eigen keuzes maken, uit alle hoeken van de wereld nieuws vergaren. Je kunt niet langer ‘de media’ overal de schuld van geven. Je kunt daaraan voorbij. Jij bent alleen, of met honderdduizend anderen samen, een medium, en jij kunt doorgeven wat jij belangrijk vindt. En dat medium is belangrijker geworden dan het radio- & televisienieuws. Sterker nog: het ‘nieuws’ ontleent haar berichtgeving voor een groot deel aan de sociale media.
Dus als wij iets belangrijk vinden is het nieuws. Onze focus op het nieuws op radio & tv is achterhaald. Waarom dan toch steeds dat beschuldigende vingertje?
Houd op met dat slachtoffergedoe. Ja, jij. Houd op met de media overal de schuld van te geven. Ben zelf medium. Vul je eigen mediaton en ram die tegen de mainstream media aan.
Valkuilen?
Ja. Wellicht. Doe dat godver niet om populair te worden. Dan ben je niet veel beter dan het mainstream gezeur op radio & tv.
Wil je het anders? Doe het anders.
