Dit stuk verscheen eerder op de website van socialisme.nu
Het debat over extra leningen aan Griekenland is in alle grove hevigheid losgebarsten. Wilders roept op om de Grieken uit de euro te gooien: ‘een junk moet je nooit geld geven’. Een column in de Metro kopte met ‘Griekse strop hoort om Gríekse nek’. Rabobank-topman Piet Moerland riep op tot harde disciplinering: ‘Ze moeten de pijngrens voelen’. Zo worden we klaargestoomd voor kaalslag in eigen land en weten we meteen wie we daar de schuld van moeten geven.
Door Maina van der Zwan
Aanleiding voor de oplaaiende discussie is het vraagstuk of het noodlijdende Griekenland extra leningen moet krijgen. Tegenstanders zeggen dat het zinloos is omdat Griekenland zo diep in de schulden zit dat lenen gelijk staat aan ‘geld in een bodemloze put gooien’. Voorstanders benadrukken dat een Grieks faillissement een ramp voor de eurozone als geheel zou zijn. President van De Nederlandsche Bank Nout Wellink sprak van een dreigende ‘financiële tsunami’ als de steun uit zou blijven.
De kwestie heeft zelfs tot stevige frictie tussen het kabinet en gedoogpartner PVV geleid. Nota bene beroepshaatzaaier Wilders verwijt de regering nu ‘bangmakerij’. Het is op meerdere niveaus een explosieve kwestie, zowel in Griekenland als hier. De verbittering over bezuinigingen, de vatbaarheid voor zondebokpolitiek en de dominantie van nationalistische sentimenten, dwingen socialisten tot een precieze stellingname.
Is de Griekse schuldencrisis hun ‘eigen schuld’?
‘Waarom zouden wij op moeten draaien voor het zootje dat ze zelf hebben aangericht?’ Dat is simplistische onderbuikpropaganda van De Telegraaf en consorten. Het is een lezing die dader, slachtoffer en profiteur moedwillig door elkaar haalt.
De scheve verhouding tussen de centrum- en periferie-landen is een product van hoe de eurozone is opgezet. Zwakkere economieën zijn er bewust bijgehaald omdat deze onder de paraplu van de euro goedkoop konden lenen en zo een groeiende afzetmarkt vormden voor de sterkere economieën. Exporterende landen zoals Duitsland en Nederland hebben hier enorm van geprofiteerd, zowel door het innen van rente over de leningen als door de groei van hun export.
Net zoals China haar export financiert met leningen aan de VS, zo hebben Europese kernlanden dat gedaan met importeurs in de periferie. De honger naar winsten kende geen grenzen. In totaal hebben Europese banken voor een grove 2,000 miljard euro aan Ierland, Griekenland, België, Portugal en Spanje uitgeleend.
De structurele instabiliteit die dit creëerde kon in tijden van groei verhuld blijven, maar wordt nu door de economische crisis genadeloos blootgelegd. Pas toen de omvang van de problematiek duidelijk werd, kwam de propagandamachine op gang over Griekse burgers die zouden leven als God in Frankrijk. Quatsch. Griekenland is noodlijdend omdat winstbeluste bankiers en industriëlen samen hebben gespannen met een corrupte elite. Zij zijn de schuldigen, niet de gewone Grieken.
Wat zou de ‘steun’ nu inhouden?
In de rijke traditie van verbloemde terminologie die ons ook de ‘humanitaire interventie’ en de ‘oorlog tegen terreur’ heeft gebracht, wordt er nu gesproken van ‘steun’ en ‘noodhulp’ aan ‘de Grieken’. Maar in de wereld van de mondiale economie is niets wat het lijkt. De miljardenleningen gaan linea recta naar de schuldaflossing aan Europese banken. Die hebben rond de 70 procent van de 330 miljard aan Griekse staatsschuld in de boeken staan. Net zoals met de talloze ‘reddingsoperaties’ voor de financiële sector in 2008-2009, gaat er een miljardenstroom van belastinggeld naar de banken. Over junks en bodemloze putten gesproken.
Gewone Grieken zien helemaal niets van de zogenaamde steun. Sterker nog, in ruil voor de torenhoge renteaflossingen aan de financiële sector moeten zij bloeden. Nadat de lonen afgelopen anderhalf jaar met gemiddeld 15 procent zijn verlaagd, sociale zekerheid is gesaneerd en allerlei publieke diensten zijn wegbezuinigd, zouden ze nu een nog verdergaande neoliberale kaalslag moeten accepteren.
In de woorden van minister van Financiën De Jager: ‘Er is maar één oplossing om uit deze crisis te komen. Een heel erg stevig, pijnlijk aanpassingspakket van de economie, bezuinigen en privatiseringen, of er nu politieke tegenstand is of niet. Dat maakt mij niet uit. Het is nu geen tijd voor onwil. De Grieken moeten gewoon doen wat we hebben afgesproken. Als het nodig is dat ze nog iets extra’s moeten doen dan zullen ze dat ook moeten doen.’
Dan hebben we het onder andere over het sluiten van ziekenhuizen, schuldenaars afsluiten van water en energie, openbaar vervoer ontmantelen en kinderen van school sturen. Een kleine prijs voor het redden van het financiële systeem.
Is ‘Griekenland de euro uit’ een oplossing?
Uit de hoek van de tegenstanders van de extra leningen komt het alternatief van ‘Griekenland de euro uit’. Dit zeggen zowel SP europarlementariër Dennis de Jong als Geert Wilders. De formule luidt: ‘Euro uit, drachme terug, devalueren, goedkoop exporteren, toeristen lokken en je bent er zo weer bovenop.’ Dit wordt ook nog eens geformuleerd als gunst voor de Grieken. Maar zo simpel is het niet. Goedkope export betekent dure import, en in dit economische klimaat is dat vragen om hyperinflatie. Om het maar niet te hebben over wat er met pensioenen en spaargeld zou gebeuren.
De kwestie is dan ook veel complexer en er bestaan geen simpele oplossingen. Elke invoering van munteenheden of bewuste devaluaties is per definitie een vorm van klassenstrijd. De rijken en machtigen pakken elke kans om geldmanipulatie in hun voordeel te beslechten. Zo was het met de invoering van de euro, en zo zou het gaan bij elk land dat weer een eigen munt invoert of besluit te devalueren.
De vraag zal altijd zijn: waar komt de rekening terecht? Wie worden winnaars en wie worden verliezers? Net zoals de CDA/VVD/PVV gedoogcoalitie probeert om de rekening van de crisis bij gewone mensen neer te leggen, zal het Griekse establishment dat ook doen. Dat is de realiteit van een maatschappij die draait op uitbuiting en concurrentie.
Is er een alternatieve oplossing?
Beantwoording van de vraag ‘wat dan?’ moet beginnen met helderheid over wat er gaande is: de crisis worden aangegrepen om de concurrentiepositie te versterken. De kapitalistische logica is dat als ‘we’ willen kunnen concurreren met de VS, China en andere opkomende economieën, ‘we’ ons aan hen moeten spiegelen. Arbeidskosten omlaag, minder gemeenschapsgeld naar publieke voorzieningen en meer naar het bedrijfsleven, langer werken onder hogere druk en grotere sociale controle om dit af te kunnen dwingen.
In dit licht moeten we ook al de stoere praat over ‘pijngrenzen opzoeken’, ‘of er nou politieke tegenstand is of niet’. De hetze tegen de Grieken heeft zowel de functie om ons klaar te stomen voor een keiharde kaalslag in eigen land, als ons meteen ook van een zondebok te voorzien. In Nederland zijn het de moslims en ‘de knoflooketers’, in Vlaanderen de Walen, en in Zuid-Europa de Afrikaanse bootvluchtelingen. Zolang de slachtoffers tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden, komen de echte profiteurs er mee weg.
Het socialistische antwoord op de schuldencrisis is daarom tweeledig. Ten eerste het geld halen waar het zit. Degenen die zich de afgelopen decennia hebben verrijkt met alle riskante speculaties en leningen, die mogen nu ook de lasten dragen. Niet de Griekse, Spaanse, Nederlandse of welke nationale arbeidersklasse dan ook zou hier voor op moeten draaien, maar de rijken en hun instituten. Noem het rechtvaardig én efficiënt.
Ten tweede moet er internationale solidariteit gesmeed worden. Net zoals Nederlandse leraren, buschauffeurs en brandweerlieden sterker staan als ze samen optrekken tegen de aanvallen van Rutte en Wilders, staan alle werkenden in Europa sterker als ze inzien dat ze in hetzelfde schuitje zitten, in plaats van elkaars concurrenten zijn. Dezelfde privatiseringen die Haagse buschauffeurs door hun strot geduwd krijgen, wordt hun collega’s in Athene aangedaan.
De taak van socialisten is dus niet om de makkelijke weg te kiezen en mee te gaan in het nationalistische tromgeroffel, maar om dwars door alle vooroordelen heen gezamenlijke strijd te organiseren om verdeeldheid af te breken. Griekse en Nederlandse arbeiders hebben dezelfde belangen, maar verwezenlijken die niet vanzelf.
Uitstekend artikel!
Iets genuanceerder dan de “Zorba de Griek die op z’n 50e lekker met pensioen op het strand met een ouzo in zijn hand 80.000 euro per jaar van ons belastinggeld krijgt” artikelen uit de telegraaf.
Jan Schreef:
Tja, waar ze dát nou vandaan hebben…. 😐
De wettelijke pensioenleeftijd is 57 jaar, maar in de praktijk gaan mannen op hun 65ste met pensioen (wat in 2013 tevens de wettelijke pensioenleeftijd wordt) en vrouwen als ze 60 zijn. Bij artistieke en fysiek zware beroepen ligt dat 10 jaar lager; de gemiddelde Griekse werknemer gaat met pensioen als hij/zij 61,9 jaar is (dwz. hoger dan bv. Duitsland of Spanje).
Een Griekse werkweek duurt overigens 48 uur 😮 en je moet daar niet gek opkijken als dat uitloopt tot 60 of 70 uur.
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1100048/2010/04/29/Griekse-schuld-toont-Europees-cultuurverschil.dhtml
http://www.beurs.com/2011/05/20/het-bewijs-dat-grieken-lui-zijn/4019
http://gr4all.nl/emigreren/werk/baaningriekenland.htm
“In totaal hebben Europese banken voor een grove 2,000 miljard euro aan Ierland, Griekenland, België, Portugal en Spanje uitgeleend.”
Precies. Het bankensysteem dient aangepakt te worden. De bank plukt wel de winst, maar laat evt. verliezen aan de overheden (dus: de burger).
“Griekenland is noodlijdend omdat winstbeluste bankiers en industriëlen samen hebben gespannen met een corrupte elite. Zij zijn de schuldigen, niet de gewone Grieken.”
De “gewone Grieken” hebben er anders wel een nationale sport van gemaakt om geen of zo min mogelijk belasting te betalen. Nergens anders zijn zoveel mensen zelfstandig werkzaam in vrije beroepen, waardoor belastingcontrole bemoeilijkt wordt. Er is nauwelijks controle, handhaving of straf op belastingfraude. Neem daarbij nog een overheid die haar financiën zéér slecht op orde heeft en bijleent wat ze maar bij willen lenen en daar heb je je recept voor een naderende ramp. De Griekse bevolking wist dit zelf vast ook wel en hebben niet ingegrepen. Sinds de invoering van de euro kon Griekenland tegen lage rentes ineens vele miljarden lenen, dat klopt. Die miljarden zijn onverantwoordelijk uitgegeven, met andere woorden: ze hebben ver boven hun stand geleefd. Het is te simpel om “de rijken” aan te wijzen. Bedenk dat bijna een kwart van de bevolking in dienst van de overheid is met tamelijke riante beloningen en toeslagen. Ze zitten allemaal in hetzelfde schuitje en niemand wil uitstappen.
Voor de gewone man in Griekenland is dit natuurlijk vreselijk, maar absoluut geen verrassing. Dit is een gevolg van Grieks wanbeleid. Dat banken vooraan staan als er geld verdiend kan worden is bekend. De macht van banken inperken is een noodzaak waarmee je (hopelijk) voorkomt dat het bankwezen uiteindelijk de financiële staat van de EU-lidstaten omver trekt. De banken eenzijdig de schuld geven van de Griekse crisis is te kort door de bocht.
“Ten eerste het geld halen waar het zit. Degenen die zich de afgelopen decennia hebben verrijkt met alle riskante speculaties en leningen, die mogen nu ook de lasten dragen.”
Hoe had je je dat voorgesteld? De bezittingen van alle ministers, ambtenaren, politieagenten, burgemeesters enzovoorts onteigenen?
@Jan: er is een groot verschil tussen Grieken die in dienst van de overheid werken en overige burgers. De overheidsdienaars verzorgen zichzelf prima. Van de salarissen en andere emolumenten die zij genieten komt de verontwaardiging dan ook.
Eindelijk eens een artikel dat de waarheid vertelt over de Griekse situatie en een oproep doet voor solidariteit tussen arbeiders en beroepskrachten. Helemaal mee eens.
Ik woon al jarenlang in Griekenland en erger me behoorlijk aan al die ’telegraaf-achtige’ uitspraken in de Nederlandse pers dat Grieken de boel bedonderen, geen zin hebben om te werken, massaal belasting ontduiken etc.
Een Griekse werkweek duurt inderdaad behoorlijk langer dan een Nederlandse, terwijl het salaris ongeveer de helft bedraagt (700 euro bruto is een normaal salaris). Ondertussen liggen de kosten van levensonderhoud minstens zo hoog als in Nederland. De meeste gezinnen hebben dan ook diverse banen/inkomstenbronnen nodig om rond te kunnen komen. Velen leven sinds de strenge maatregelen van het afgelopen jaar inmiddels op de armoedegrens, kleine ondernemers balanceren op de rand van faillissement en de werkloosheid is enorm gestegen. Een bijstandsuitkering is er niet.
Wie zouden er dan voor de kosten moeten opdraaien? Er staat een filmpje op Youtube (http://www.youtube.com/watch?v=AG0zL1ZIw08) van Richard Wolff, Amerikaanse hoogleraar en voormalig leraar van Papandreou, die hier in eenvoudige taal uitlegt dat als alle Griekse aandeelhouders (ca. 1 % vd bevolking) een belasting van 10 % over hun papieren vermogen zouden gaan betalen, dat met dat geld alle problemen met de Griekse economie opgelost zouden worden.
(Onlangs schafte minister Angelopoulos zich nog even een splinternieuw 50 meter lang, luxueus jacht aan, terwijl het grootste deel van de bevolking moeite heeft de eindjes aan elkaar te knopen.)
Hoe had je precies gedacht die 1% zover te krijgen dat ze 10% gaan afdragen? En wat ga je doen aan corruptie Jacky? Het land platleggen door stakingen die steevast worden opgevolgd door rellen?
Misstanden constateren is één, maar realistische oplossingen aandragen is waar het om draait. Een oproep aan mensen op dezelfde trede in de maatschappelijke en/of sociale ladder om solidair met elkaar te zijn is een doekje voor het bloeden.
De Telegraaf kun je beter niet lezen. Voor onderin de kattenbak is ie goed genoeg.
Thanks Jacky voor het helpen weerleggen van de knoflookmythe. Het artikel rept van 15% loonsverlaging, maar nu weten we ook van wat. Om mensen als Silynder helemaal uit de droom te helpen: ze betalen heus belasting (kijk maar: http://www.welingelichtekringen.nl/13173-zijn-die-grieken-en-spanjaarden-nou-echt-zo-lui-de-feiten.html).
Wat ook zo mooi is aan dit artikel is dat het het neoliberale karakter van de maatregelen benoemt: de crisis als stok om de hond te slaan. Ook wat dat betreft zitten we in hetzelfde schuitje – en ook in Nl. zouden we kennelijk geen cent hoeven te bezuinigen als de 8% hoogstvermogenden 3% procent meer belasting zouden betalen (http://www.konfrontatie.nl/blog/content/natuurlijk-moet-er-bezuinigd-worden-maar%E2%80%A6).
Vreemd genoeg kreeg ik een mail van burgerlijk ongehoorzaam met de oproep vooral geen griekse euro’s aan te nemen. Want die zijn nu al niets waard?????? De hysterie is begonnen.
Als iemand dus nog Griekse euro’s te koop heeft…. ik bied 50 cent per euro!
Helaas!
@#4 Ik heb elders op deze site al eens aangegeven dat ik simpelweg niet over genoeg kennis beschik om inhoudelijk over deze complexe materie te oordelen.
Ik kan alleen met zekerheid stellen dat er nu door sommige media en politici dingen de wereld ingeslingerd worden die een wel heel simpel plaatje schetsen, vandaar mijn comment.
Ik heb wel wat reacties gelezen op bv telegraafartikelen en geenstijl waarbij de verontwaardiging niet zo selectief is als jij schetst, laat ik het zacht uitdrukken.
@Joke Mizée:
Ik beweer niet dat de Grieken geen belasting betalen. Echter de cijfers die je aanhaalt zijn cijfers over de “witte economie”. Naar schatting 30% van het BNP is zwart.
Ik beweer trouwens ook nergens dat alle Grieken lui zijn. Zeker niet. Alleen zijn er veel Grieken in overheidsfuncties die voor hetgeen ze presteren veel te rijkelijk beloond worden. De burger die niet in overheidsdient is moet zich het schompes werken om een enigszins fatsoenlijk bestaan te hebben. Die tweedeling is een terechte reden voor spanningen en onvrede.
Al zou het lukken om geld van “de rijken” los te peuteren, dan nog zit je met een maatschappij die een belabberde moraal heeft met betrekking tot belasting betalen. Overigens: de meeste grote Griekse bedrijven hebben hun hoofdkantoor op Cyprus staan, waardoor ze maar 10% belasting hoeven te betalen en de grootste grondbezitter – de kerk – is vrijgesteld van belastingen.
Het is allemaal wat minder eenvoudig dan her en der beschreven wordt. Het is enerzijds niet zo als Telegraaf en Geenstijl melden en anderzijds is het ook niet helemaal correct om te stellen dat alle Grieken slachtoffer zijn van kapitalisme/banken/elite. De waarheid ligt er tussenin. Mogelijke oplossingen omvatten dan ook meer dan alleen “pak het geld van de rijken”.
Allemaal leuk en aardig, maar de crisis draait niet eens zozeer om Griekenland als wel om twee andere dingen:
1) Het voortbestaan van de EU en dan met name de monetaire unie. Als Griekenland geholpen wordt met extra leningen zullen de overige van de PIIGS-landen ook aankloppen. Met Spanje in het vooruitzicht is de begrote 750 miljard binnen de kortste keren op.
2) De overheden zijn ver voorbij hun bevoegdheden gegaan aangaande de garantstelling op afbetaling aan banken. Het Verdrag van Lissabon staat dit niet toe.
3) Met name Franse en Duitse banken zitten stevig in de Griekse schuldpapieren. Als Griekenland niet in staat is haar verplichtingen na te komen zijn de Franse en Duitse overheid stevig de klos (dus: de burger).
4) Als Griekenland om welke reden dan ook uit de EU stapt, wat niet denkbeeldig is, dan is het tenminste voor vele jaren einde oefening voor de uitbreiding van de EU en haar bevoegdheden. Het imago zal zo’n deuk oplopen dat het vertrouwen in de EU zal leiden tot een omslag bij nationale beleidsmakers.
5) De onderlinge afhankelijkheid tussen financiële partijen, de slechte naleving van regels en de nagenoeg ongehinderde mogelijkheden om aan ellende te verdienen zorgen ervoor dat banken te groot worden om om te vallen (too big to fail).
De EU en haar continu uitbreidende bevoegdheden zijn de Europese burgers door de strot geduwd. De kans die de voorstanders van de EU hebben gegrepen is éénmalig. Lukt het nu niet, dan lukt het nooit meer en kan het hele experiment waarschijnlijk de prullenbak in (zo vermoed ik). De vrees hiervoor is bij eurofielen zo groot dat de staatsgreep in slowmotion koste wat het kost moet worden doorgezet. Dat hierdoor democratie, vrijheden en financiële soevereiniteit moeten worden geofferd is volgens eurofielen van ondergeschikt belang.
@Jan:
“Ik heb wel wat reacties gelezen op bv telegraafartikelen en geenstijl waarbij de verontwaardiging niet zo selectief is als jij schetst, laat ik het zacht uitdrukken.”
Ik denk dat je het precies andersom bedoelt: Telegraaf en Geenstijl reageren selectief verontwaardigd. Volgens mij benader ik het probleem niet specifiek van één kant. Correct me if I’m wrong.
Het belangrijkste is om onder het juk van het IMF uit te komen. In een link die ik elders op deze site vond staat niet alleen te lezen dat DSK het IMF wrsl. probeerde te hervormen, maar worden ook voorbeelden genoemd van landen die het juk hebben weten af te schudden om daarna, ondanks tegenwerking, tot ongekende bloei te komen: http://counterpunch.org/baker05172011.html.
@Joke Mizée: volstrekt mee eens.
@#13 Je reageert op mij, ik maak in mijn eerste comment een vergelijk met gemiddelde artikelen in de telegraaf.
Ik reageer alleen op je laatste alinea aan mij gericht waarin je stelt dat er overheidsdienaars en gewone burgers zijn en dat de verontwaarding zich richt op emolumenten van die overheidsdienaars.
De verontwaardiging van Telegraaf/geenstijl publiek is niet alleen op de overheidsdienaars maar op alle Grieken in het algemeen en stuitend generaliserend.
Ik heb een geniaal plan, bij wijze van afbetaling mogen onze oudjes en onze minima iedere week een keertje gratis bij de Griek eten, dat zal ze leren!
Volgt; de Portugees en de Ierse pub……
Als de Griek zijn belasting zou betalen aan Griekenland (en niet aan Nederland). Is niet het geval.