Gedachten bij het overlijden van Wouter Gortzak

Er was een tijd waarin er actiecomités of -groepen waren, en er Media waren die nog niet zo heetten. Maar je agenda kon je kwijt bij VPRO-Vrijdag of De Groene, omroepen of plaatsen van aankondigingen, je kon er op vertrouwen. Omroep en papieren blad als min of meer betrouwbare bijna-bondgenoot, het lijkt een geluid uit heel andere tijden, een heel andere wereld.

Aan die tijden/wereld moet ik denken bij het nieuws van het overlijden van Wouter Gortzak. Omstreeks 1970 Groeneredacteur (informeel hoofdredacteur en commentator bij VPRO-Vrijdag). Hoezeer die wereld veranderd is mag blijken uit het feit dat Het Parool, waar hij acht jaar hoofdredacteur van geweest is, zijn overlijden meldt via een berichtje van Veronica-dochter het ANP (dat dit ooit Veronica-dochter heeft kunnen worden, ook zoiets). De Groene, waar hij (hoofd)redacteur is geweest vermeldt het nieuws al helemaal niet op het ogenblik dat ik dit tik. “De Media” zijn traag en onverschillig. Geworden, moet ik toevoegen.

Nu ik het curriculum vitae van Wouter Gortzak overzie overvalt mij het gevoel van de ironie van het lot. In Kluiven op een buitenbeen, zijn boek over de Communistische Partij van Nederland uit 1967, de partij die hij (en zijn vader als oud-kader- en -Kamerlid al helemaal) van binnenuit kende, kenschetst hij deze partij als een zuur, rechts genootschap. Ik stemde daar van harte mee in, had het mee mogen maken dat een motie in de Tweede Kamer, waarvoor ik mij persoonlijk had ingezet – gunst, dat ik zulke dingen deed als tiener -, werd afgewezen door de CPN louter omdat Henk Gortzak, inmiddels PSP-Kamerlid, mede-ondertekenaar was. Maar alles goed en wel, Het Parool was toen zelf allang een verzuurde rechtse krant, en dat is hij gebleven onder Wouter Gortzak. Maar het dient gezegd, hij is zelf niet per se rechts en verzuurd geworden, wat van velen die hem anticommunisme verweten in de jaren zeventig – toen de partij speciale carrièreperspectieven leek te bieden voor bourgeoiskinderen – niet gezegd kan worden.

Op nogal late leeftijd is hij nog PvdA-Kamerlid geweest, in het kader van het toenmalige opengooien van de partij voor mensen met maatschappelijke ervaring. Hij moest zich wegens ziekte terugtrekken. In 2002, toen zijn periode voorbij was, werd de partij zo goed als weggevaagd. Men kan de PvdA van nu niet eens meer een zuur rechts genootschap noemen – het is gewoon een baantjesmachine voor apparatsjiki en “men” heeft dit nu echt wel door. De Wiardi Beckmanstichting waar hij ook nog directeur van is geweest zal daar niets zinnigs over publiceren – het is voorbij. Hij hoeft het niet meer mee te maken.

Echt eerlijk stencilwerk, Groniek bij monde van Paul van Tongeren, die ik ken(de) van vroeger activisme, in gesprek met Wouter Gortzak, met consequent de spelling “ik vindt”. Ook een tijdsbeeld.