Er is al veel onzin verkocht over wat nu geldcreatie inhoudt. Er wordt bijvoorbeeld beweerd dat banken geld uit het niets scheppen. Maar dat is gewoon niet waar. “Een bank is een organisatie die zich (onder meer) bezighoudt met het aantrekken van gelden van derden, en het doorlenen van deze gelden aan kredietnemers. Dat impliceert een debiteurenrisico. Stelt u zich de (sterk vereenvoudigde) situatie voor dat een bank aan de passiva-zijde van de balans uitsluitend EUR 1000 van u heeft geleend (omdat u dit bedrag op uw rekening hebt staan), en dit bedrag heeft doorgeleend aan een ander, die in betalingsmoeilijkheden komt te verkeren: dan kan uw bank u niet uw EUR 1000 terugbetalen. Om dit te voorkomen worden kapitaaleisen gesteld: een bank moet tegenover elk bedrag aan uitgeleend geld een zeker bedrag aan garantievermogen aanhouden, dat als “buffer” dient voor het opvangen van eventuele verliezen op de debiteurenportefeuille. Dit garantievermogen kan bestaan uit eigen vermogen (op aandelen gestort kapitaal en ingehouden winst) en, met bepaalde restricties, uit achtergestelde leningen. Dit zijn leningen die, in geval van betalingsproblemen, eerst in tweede instantie zullen worden afgelost, nadat de “gewone” schulden (aan rekeninghouders en obligatiehouders) voldaan zijn.” Uit Wikipedia Basel II.
Al het geld dat banken uitlenen, is afkomstig van debiteuren en het eigen resp. achtergesteld vermogen van de bank. Dus geld dat bedrijven en particulieren op dit moment niet nodig hebben. Als ze dit bewaren in een safe, dan blijft wel de waarde bestaan, maar ontvangen ze geen rente. Om rente te vangen kunnen ze het uitlenen aan wie dan ook, maar meestal zal dit de bank zijn. Let wel: als ze het bij de bank “in bewaring geven”, geven ze expliciet aan dat de bank er mee mag doen wat die wil. Die leent het uit in de vorm van bijvoorbeeld een hypotheek. De rente die daar op wordt betaald is deels voor de bewaargever en deels voor de bank. De bank ontvangt een marge, omdat de bewaargever er van uitgaat dat zijn geld safe is. Immers de bank werkt als een soort verzekeringsmaatschappij waar het risico gespreid wordt. Bovendien heeft de bank een eigen vermogen en achtergesteld vermogen, waarmee risico’s afgedekt worden.
Mocht de bank toch te veel risico’s hebben genomen, dan is dat jammer voor de bewaargever. Die had dan maar beter moeten opletten of de bank verstandig bezig was. Immers hij had het ook in een kluis kunnen stoppen. Er is dus helemaal niks engs aan fractioneel bankieren. Het enige dat banken doen is bemiddelen tussen kredietgever en kredietnemer. De centrale bank heeft over het algemeen de taak er op toe te zien dat banken voldoende buffer houden, maar strikt noodzakelijk is dat niet. Ook ratingbureaus zouden dat kunnen doen.
Dat er een bankrun kan ontstaan en mensen hun geld kwijt kunnen raken heeft niks met geldcreatie te maken. Dit is een kwestie van onvoldoende afstemming van kort en lang geld matchen. De enige die wel geld kan creëren is de centrale bank. Immers die kan als enige bankbiljetten laten drukken of obligaties opkopen en dat onder een schuldtitel boeken. Zelfs dit hoeft niet direct tot inflatie te leiden of verkeerd af te lopen. In principe kan de bank de bankbiljetten weer innemen of de obligaties laten aflossen. Helaas zal het zo meestal niet gaan werken, omdat de overheid en politici verslaafd raken aan deze “geldcreatie”, hetgeen betekent dat er geen weg terug meer is en het uiteindelijk tot faillissementen of hyperinflatie leidt. Op dit moment zien we een dergelijk scenario: wordt het de- of inflatie? Wie het weet mag het zeggen.
Pingback: Onzin te koop! | Krapuul