Ferdinand Domela Nieuwenhuis honderd jaar dood – een klein cadeau

De Vrije Socialist is in 1898 opgericht door Ferdinand Domela Nieuwenhuis, in plaats van het eveneens door hem opgerichte Recht voor Allen – het markeerde zijn keuze voor het anarchisme in plaats van de sociaal-democratie, al dan niet parlementair.
Ik heb de eerste jaargangen van het blad doorgelezen in het kader van het onderzoek dat uitliep op mijn doctoraalscriptie – en het was geen genoegen. Hoe men met elkaar omging ter linkerzijde omstreeks die eeuwwisseling.

Nou ja, een beetje recht van spreken had Domela wel. Her en der om zich heen zag hij mensen vertrekken naar de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij en hij noemde het verraad. Een goed woord voor die keuze was er niet bij en een vriendelijke beoordeling van de overlopers ook niet. Aan de andere kant was het niet beter overigens.
Het blad bleef na Domela bestaan, geredigeerd en uitgegeven door Gerhard Rijnders, met de onderbreking van de bezetting hield hij het vol tot zijn dood in 1950.

De familie Rijnders zette het voort maar anarchistisch was het niet meer. Het is een wondertje dat het blad voortgezet kon worden door wat “een Rotterdamse groep” wordt genoemd, onder leiding van Wim de Lobel. Het element “Socialist” verdwijnt een tijd uit de titel, gedurende de jaren zestig. In de redactie in die jaren waren de namen Piet Kooijman, D. van Tol, Uwe Timm, Roel van Duijn en Hans Jar (=Ramaer) onder andere te vinden. Het is niet mijn bedoeling om hier even de geschiedenis van het blad in vogelvlucht weer te geven.

In 1972 werd de naam weer uitgebreid tot “Vrije Socialist”, het werd het orgaan van de Federatie van Vrije Socialisten. Het idee van georganiseerd anarchisme was in de jaren zeventig op zijn naoorlogs hoogtepunt. Maar het blad was een speelbal van stromingen of strominkjes in het genootschap, die varieerden per redactiecollectief. In 1979-80 was ik ook nog even redacteur. Een redacteurschap dat werd beëindigd door de zoveelste staatsgreep ten aanzien van het blad. De laatste gedaante was toch weer onder de naam “De Vrije”, en steeds minder tot niet anarchistisch – iemand wilde er een persoonlijk journalistiek verdienmodel van maken via het bedrijfsfonds voor de pers subsidiair De Volkskrant, die in die dagen nog een links profiel meende te moeten aanhouden. Onopgemerkt door de scharen ging het blad ten onder bij gebrek aan baten en leesbaarheid.

Voor het eerst in de geschiedenis van het blad viel er een gat. En in feite is dit gat niet gevuld. In 2005 werd de site devrije.nl gestart, Anarchistisch Multimedium. Hiervan werd ik al spoedig redacteur onder de merkwaardige naam Cornelis Prul (die was ontleend aan de chatbox van dan inmiddels wijlen Radio 100, maar onder die naam heb ik ook gewerkt bij Radio Patapoe). Maar gaandeweg is mijn energie in Krapuul.nl gaan zitten, en daarnaast werd de sfeer rond De Vrije bepaald onaangenaam. De onbehoorlijke manier waarop per oekaze van “de hoofdredactie” de Pinksterlanddagen werden afgelast – die toch echt zijn doorgegaan, maar dan in kraaksfeer op het terrein Tot Vrijheidsbezinning – moet voor medewerk(st)ers de druppel zijn geweest.

Zonder aankondiging, verklaring of afscheidswoord ging de site eergisteren op zwart met de woorden “The end” en inmiddels is ook dat weg. Devrije.nl is stof voor de Waybackmachine. Er is dus geen echt archief voor de online voortzetting na tien jaar van het blad van FDN.
Het is wel weer een passende wending in de geschiedenis van het blad, als men devrije.nl als deel daarvan beschouwt, en het zou flauw van mij zijn als ik dat nu in twijfel zou gaan trekken.

Wat de toekomst brengen moge…

Vrije Socialist