Wat een pleuris is er uitgebroken over de toespraak die Femke Halsema zaterdag 9 oktober hield tijdens een studiedag van GroenLinks! Op Twitter leek een burgeroorlog aan de gang tussen voor- en tegenstanders van Femke.
De gemiddelde linkse Nederlander, tot wiens afgevaardigde ik me maar even benoem, is geïnteresseerd in exotisch religieus ritueel waarmee anderen de wereld begrijpen en ordenen. Dat heeft tot allerlei studies geleid op spannende plekken met sjamanen en voodoo en zo, en wanneer we als gemiddelde linkse Nederlanders naar zo’n gebied op vakantie gaan, laten we ons hier graag over informeren.
De rest van het jaar heeft de gemiddelde linkse Nederlander meer affiniteit met religiekritiek. Die luidt, even kort door de bocht, dat religie een methode is van machthebbers in een groep of een samenleving, om de machtelozen te onderdrukken en ervoor te zorgen dat ze doen wat de machthebbers willen. Dit geldt zowel voor economische machtsrelaties, als de relaties binnen een gezin. De religiekritiek heeft dan ook wortels in het marxisme en het feminisme.
Daarnaast is er een meer positieve blik op religie mogelijk, waarbij de godsdienst wordt herleid tot het religieuze individu, die zich dank zij het Goddelijke een completer mens voelt, onderdeel van een gemeenschap – en met een duidelijke taakomschrijving voor zijn aanwezigheid in de wereld.
Gelovigen en ongelovigen hebben in de westerse democratieën inmiddels geoefend dat de meerderheid niet zomaar de wil kan opleggen aan de minderheid. Gelovigen kunnen ervan uitgaan dat zij hun geloof mogen belijden, ongelovigen dat zij dat niet hoeven. Zo respecteert iedereen elkaars vrije ruimte. Er zijn winnaars en verliezers in deze precaire machtsbalans, maar vooralsnog is dit het beste model.
Wat gebeurde er nu afgelopen zaterdag bij GroenLinks? Het onderwerp religie valt in GroenLinks onder De Linker Wang, de organisatie van GroenLinkse christenen. Het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks, de Eerste Kamerfractie en De Linker Wang belegden een conferentie in Utrecht, over de vrijheid van godsdienst en ‘vrij van godsdienst’, de vrijheid om uit de kerk te vertrekken of niet te geloven.
Ik was er ook. De hele dag door waren er paneldiscussies, en op enig moment kwam Femke Halsema aan het woord. Interessant was te horen dat alle religieuze vrijheid zoals deze is verankerd in de wet, het individu betreft. Het individu heeft godsdienstvrijheid, gewetensvrijheid etc. Niet de groep.
Femke probeerde een discussie op gang te brengen in GroenLinks. Wanneer je vrijheid van godsdienst propageert en steunt, ook politiek, (wat een GroenLinks uitgangspunt is), dan kom je vroeger of later uit op de vraag of er onder de paraplu van die vrijheid geen onvrijheid bestaat. Of je de onvrijheid van het ene individu niet opoffert aan de vrijheid van godsdienst van een ander. Dat is ingewikkeld, zeker als je niet wilt ingrijpen in iemands privéleven.
Je kunt discussiëren over hoe je de rechten van rechtelozen bewaakt in religieuze omgevingen. Neem het misbruik in de katholieke internaten. Dat is op zichzelf geen verkeerde discussie. Over sommige zaken is iedereen het eens: de vrouwenbesnijdenis bijvoorbeeld. Daar is iedereen tegen.
Andere zaken liggen ingewikkelder. Femke noemde de meisjes bij haar om de hoek. (Ze woont in de Transvaalbuurt in Amsterdam.) Want bij een meisje dat een hoofddoek moet dragen, vraagt zij zich af hoe vrij of hoe gedwongen dit is. Een meisje dat haar hoofddoek niet af wil doen, omdat ze dan ‘naar de hel gaat’, terwijl ze merkt hoe ze door de samenleving vijandiger wordt behandeld nadat ze haar hoofddoek heeft omgedaan. Een meisje dat van twee kanten de klappen opvangt van de multiculturele samenleving, dus. (De formulering is van mij.) Moet je daar niet iets aan doen, en wat dan?
Femke stelde dat zij het debat hierover aan wilde gaan, met moslims. Over hun geloofsdwang. Hierbij beriep ze zich dus op de linkse en feministische traditie van godsdienstkritiek.
Maar… wat me stoort is dat Femke zich in haar verhaal beperkte tot de uiterlijke kentekenen van de islam. Het hoofddoekje voor de islamitische meisjes. Terwijl er ook veel geloofsdwang en onderdrukking te vinden is bij andere orthodoxe groepen. Christenen, joden, hindoes kunnen er ook wat van. Maar christenen hebben hun machtsbases in de Bible Belt en zijn te sterk om zich iets van Femke Halsema aan te trekken.
En dan het hoofddoekje. Is dit het enige wat ons stoort? Of gaat het om systematische vrouwenonderdrukking? Kunnen we de hoofddoek zien als individuele spiritualiteit, of slechts als een gesel, een uiterlijk kenmerk voor machtsmisbruik door mannen? Wat zou je dan kunnen doen? En wat vinden moslima’s hiervan? Zijn zij niet de eerste gesprekspartners?
En waarom deze koe juist nu bij de horens gevat?
Ik ben zelf vóór feministische religiekritiek. Maar niet zo.
Misschien komt het Halsema electoraal goed uit dat ze een keurig potje feminisme kan combineren met een potje moslimbashing. Daar zit een onaangenaam opportunisme achter, dat helaas bij meer mensen in GroenLinks te vinden is. Veel feministische religiekritiek is momenteel afkomstig van uiterst rechts. Dat noem ik valse kritiek, voortgekomen uit een vals feminisme, dat geen feminisme is, maar anti-moslim retoriek. Geef uiterst rechts geen wapens in handen! Zelfs niet het wapen van het feminisme.
Heks, uit mijn hart gegrepen 😎
Femke Halsema is absoluut geen feministe en heeft waarschijnlijk ook die pretentie niet. Een feministe zou het anders hebben aangepakt. Vrouwen, ook die in in topposities dragen een hoofddoek als zij dat willen of nodig achten. Het was een vreemd debat, een vreemde speech en een vreemd soort links.
Amen
Ik vind het wijzen naar Christelijk fundamentalisme alleen maar een afleidingsmanoevre om naar niet verder te hoeven praten. De vraag die ze stelt (wanneer is er sprake van geloofsdwang) is wezenlijk, onafhankelijk over welke religie het gaat. Maar een uitweg ziet ze niet, en dat is niet zo vreemd, zolang religies een bevoorrechte positie mogen innemen in de Nederlandse samenleving. De RK kerk mag bijv. vrouwen discrimineren (want die mogen geen priester worden), dus hoe zouden we andere discriminatie van vrouwen in een geloof kunnen voorkomen? Je kunt niet met de ene hand proberen iets te voorkomen dat je met de andere hand al toestaat.
Maar dat zou nogal wat impliceren waar Nederland totaal niet rijp voor is. Weg met de belastingvoordelen voor religies. Weg met de subsidiering van theologische en religieuze opleidingen. Weg met het speciale onderwijs op religieuze gronden. Weg met alle zichtbare religieuze symbolen in de samenleving. Weg met alle kleine “gedoog”-uitzonderingen die we in onze wetgeving hebben gemaakt voor religies en religieuzen.
Gavi Mensch Schreef:
Feministes willen helemaal niet weten wat Moslima’s denken , Opzij heeft duidelijk gemaakt dat hoofddoekjes hun redactiekantoor niet binnenkomen
Weg met de subsidiering van theologische en religieuze opleidingen.
De subsidiëring van bedrijfskunde en alle andere flauwekulvakken die opleiden tot topfunctionaris in de zogeheten markteconomie blijft natuurlijk buiten schot. Nou, daar gaat heel wat meer geld in om dan naar de enkeling die zich nog tot dominee of pastoor laat opleiden, kan ik u vertellen.
Sapienti sat
@MrOoijer 11 Oct 2010 – 11:02 pm
“Weg met het speciale onderwijs op religieuze gronden. Weg met alle zichtbare religieuze symbolen in de samenleving.”
Dus religieuze mensen hebben volgens jou helemaal geen recht om hun eigen scholen op te richten en religieuze mensen mogen geen symbolen van hun geloof dragen als ze in het openbaar zijn???
Dat is volstrekt onzinnig en discriminatoir ten opzichte v.d. gelovigen
@6: alweer een peuterklas-argument. Meester: “Jantje hou op”. Jantje: ” maar Pietje doet ’t ook”.
@7: je bent geïndoctrineerd. Waarom moet jij de mogelijkheid hebben om mij te confronteren met jouw geloof? Ik wil het echt niet weten. Waarom wil jij jezelf meer rechten geven dan ik heb?
Ik zie geen verschil tussen religieuze symbolen en andere groepsymbolen zoals bijvoorbeeld de hanekam of de stropdas .
Tel daarbij ook het individuele gebruik van deze algemene symbolen op.
We zouden bijvoorbeeld ons kunnen voorstellen dat een jonge dame met een ‘geheel eigen stijl’ met een hoofddoekje, een stropdas, een kruis om de nek en zwarte kousen de hitparade bestormd en iedereen gaat dat dan geweldig vinden.
Het geheel van deze discussie is van een buitenproportionele preutsheid omgeven die we vroeger absurd geacht hadden.
Dat geneuzel over die hoofddoek. Daar hoort een zichzelf respecterend mens niet aan mee te doen.
@[weggehaalde reaktie van Nolly, die mij ad hominem vindt] Klopt, ik vind het vorige item (https://krapuul.nl/blog/15415/is-het-een-goed-idee-om-femkehalsema-te-laten-bepalen-wat-links-moet-gaan-doen-met-de-islam/#comment-28717) met alle reakties één groot ad hominem en deze draad is daarop een lichtelijk vervolg. Ik geef maar een beetje tegengas en houd jullie een spiegel voor.
En als je dat niet zo bevalt Nolly, dan zou je met wat betere argumenten moeten komen dan dat een studie bedrijfskunde ook niks is. De kern van mijn betoog is dat voor het dilemma dat Femke schetst geen oplossing bestaat zolang religie in deze maatschappij de bevoorrechte positie heeft die het heeft. Raar dat niemand daar op in durft te gaan, maar dat er alleen maar in de kantlijn wat opmerkingen worden geplaatst.
Ik vind dat MrOoijer een beetje doorslaat qua anti-religieusiteit om het zo maar eens te noemen. Als het al zo ver gaat dat een gelovige op geen enkele manier mag laten merken dat ie religieus is. Dan kun je net zo goed de kerken afbreken anders merken we ook dat er mensen religieus zijn. Plus wat Excellentie Zwembad zegt. Mensen laten nou eenmaal merken dat ze iets zijn, dat kan religie zijn of wat anders. Ik vind dat we tolerant moeten zijn en mensen de vrijheid te geven “zichzelf” te zijn, hoewel er dan sprake kan zijn van dwang. In een groep heb je altijd een bepaalde dwang om iets te doen. Waar ik vroeger op school ging daar eiste de groep dat je kleding droeg van het merk LaCoste. Serieus waar. Wie daar niet aan meedeed was een outcast.
@MrOoijer, @Nolly,
Zaterdag was er bij GroenLinks ook iemand aanwezig om het ‘katholieke’ volksdeel te vertegenwoordigen tijdens een van de fora. Hans van der Ven, een priester.
Hij vertelde over Frankrijk, het land van de laïcité, het laïcismede. In tegenstelling tot wat velen denken, is de scheiding tussen kerk en staat in Frankrijk niet totaal, maar is de staat in zekere zin betrokken bij de kerken. De staat is eigenaar van de kerkgebouwen en verantwoordelijk voor alle kerken die gebouwd zijn voor 1905.
Aan de andere kant is de religie uit het dagelijks leven gebannen. In staatsinstellingen zijn religieuze uitingen taboe.
Hier in Nederland hebben we een gemengd model, dat ik ’the worst of both worlds’ zou willen noemen. Aan de ene kant is er een grote gêne van de kant van de overheid om zich te bemoeien met de uitvoering van het kerkelijke werk. Kerken moeten zelf voor het onderhoud van hun gebouwen betalen ed.( en kijk eens naar de reacties als iemand als Job Cohen daaraan morrelt, zoals bij de Westermoskee in Amsterdam.) Aan de andere kant is de religie overal aanwezig, en maken we dus een heel punt van de al dan niet behoofddoekte officier van justitie of politievrouw.
Zou het dus, beide mannen een vraag aan jullie, geen goed idee zijn om het Franse model na te streven? Daadwerkelijke steun aan de gemeenschappen die dat nodig hebben (in het kader van cultureel erfgoed), en voor de rest een duidelijker seculier straatbeeld.
Hans van der Ven is trouwens ook hoogleraar in Nijmegen, ik had niet zorgvuldig gekeken.
Nog een mogelijkheid rond deze ” affaire ” , Paars + ging niet door , Fenke kan niet nog een keer tegen de regels haar machtspositie verlengen en een ministers of staatsecretariaatje zit er niet meer in , Is deze affaire mischien politieke Harikiri ?? wachtgeld komt wel , en nog een keer kamer bespaart ze zo zichzelf ….
@ MrOoijer 12 Oct 2010 – 12:12 am
Je weet niet eens of ik wel of niet religieus bent maar dat belet je niet om met je onzin (“je bent geïndoctrineerd”) te komen aandansen. Nou ik heb geen zin om geconfronteerd te worden met de onzin van stomme ‘alle-religie-is-per definitie-slecht’ fanaten.
In communistische staten hadden ze geprobeerd om alle uitingen van religie te verbieden en te vernietigen omdat men uitging v.h. dogma religie is de opium v.h. volk, misschien zou je maar eens willen lezen tot wat voor excessen die houding heeft geleid.
Femke legt het allemaal nog een keer helder uit en wast Moraalridders de oren: http://www.joop.nl/politiek/detail/artikel/femke_halsema_wast_moraalridders_de_oren/
Ik snap niet helemaal waar Femke Halsema mee bezig is. Moslimbashers hebben al een partij: de PVV. Daar kom je toch niet tussen. Ik zeg niet dat je moet doen alsof er geen problemen zijn, maar die beperken zich niet tot streng religieuze Moslim families. Femke Halsema lijkt erg modegevoelig. Toen de multiculturele samenleving ‘in’ was predikte ze dat en nu stapt ze over op de andere rage.
Antwoord op H Groen
Ach H. Groen Femke mekkerde over de arme Moslimmeisjes bij haar in de straat dus zij “maakt gebruik van dezelfde manier van argumenteren als Rechtse aanhangers. Men kijkt in de omgeving en concludeert op grond daarvan dat er al dan niet een probleem is.” U methodiek is ook wat ik standaard van rechts krijg , u moet trouwens niet met uw collectieve schuldwaan ten aanzien van stamgewoontes uit Oostelijk Afrika bij mij wezen , en ook niet bij andere Moslims die niet uit die streek komen , het is namelijk noch onze verantwoordelijkheid , noch ons probleem … en ik laat het me ook niet mijn probleem maken . De somalische stamverbanden en de Somalische gemeenschap zijn namelijk niet de mijne , zelfs niet wanneer zij de zelfde religie aanhangen …
Collectieve aansprakelijkheid , en dan vooral van Moslims ten opzichte van andere Moslims is een van de absurditeiten waar zowel Links als Rechts zich in de integratiediscussie van bediend , Bent u verantwoordelijk voor de moord op Fortuyn ??? Nee toch , dat ondanks het feit dat Folkert politiek en filosofies toch aardig bij u in de buurt zou kunnen zitten , volgens Rechts Nederland kwam de kgel dan ook van Links , wat u nu zegt is dat het mes in de hand van een Moslima lag , dus dat ik verantwoordelijk ben voor besnijdenissen .. absolute nonsense,,,