Volgens het klimaatpanel van de VN moeten er “snelle, ingrijpende en ongekende veranderingen in alle aspecten van de maatschappij” om de temperatuurstijging onder controle te houden. ‘Alle aspecten’, dus ook de tijd die mensen doorbrengen op de werkvloer. De Britse progressieve denktank Autonomy die zich bezighoudt met de toekomst van werk, onderzocht hoeveel een verkorting van de werkweek kan bijdragen aan de strijd tegen de klimaatverandering.
De productie van goederen en diensten stoot CO2 uit. Hoe langer er gewerkt wordt, hoe meer uitstoot. Philipp Frey van Autonomy berekende hoe veel korter de werkweek zou moeten worden om de temperatuurstijging te beperken tot 2 graden (dat is minder ambitieus dan de klimaatafspraken in Parijs).
De resultaten zijn vrij confronterend. In Duitsland zou de werkweek moeten dalen tot 6 uur. In Zweden waar de productie minder vervuilend is, zouden ze nog 12 uur per week mogen werken. De berekeningen tonen meteen twee dingen aan. Ten eerste dat onze lange werkweken een enorme rol spelen in de klimaatverandering. En ten tweede dat minder werken onmogelijk kan volstaan als oplossing tegen de klimaatcrisis.
De inperking zou te drastisch zijn. Er zal dus sprake moeten zijn van een mix van maatregelen, maar waar minder werken zeker deel van uitmaakt. De berekeningen van Frey houden immers geen rekening met de secondaire effecten van minder werken. Hij telde alleen de daling van de uitstoot in de productie. Maar minder werken betekent ook minder pendelen, meer tijd om te koken en misschien zelfs om eigen groenten te kweken en minder energievretende ontspanning (de vliegtuigreis naar een strand of de avonden voor het breedbeeldscherm). De onderzoekers Knight e.a. berekenden in 2012 al dat een daling van de arbeidstijd met 1 procent zorgt voor een daling van de directe uitstoot met 0,42 procent en voor een vermindering van de ecologische voetafdruk met 1,46 procent. Het verschil tussen die twee cijfers zit net in de verandering van levensstijl door een minder volle werkweek.
In het klimaatdebat gaat het over zonnepanelen, isolatie en autogebruik, maar zowat nooit over de lengte van de werkweek. In de ecologisch verantwoorde maatschappij zal er nochtans veel minder gewerkt worden dan nu. De focus verleggen naar minder werken betekent ook een collectieve oplossing naar voor schuiven. Het zou wellicht meer mensen aanspreken dan de huidige nadruk op individuele gedragsveranderingen.
– door Christophe Callewaert, oorspronkelijk verschenen bij De Wereld Mmorgen
