Dat werd een groter succes dan ik had durven hopen! De solidariteitsactie ‘Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU’ trok niet alleen flink wat mensen. Die mensen kwamen ook nog eens flink in beweging. En het vrolijke venijn zat daarbij duidelijk in de staart. Ja, 10 augustus 2018 bleek een goede dag voor de solidariteit van en met vluchtelingen.
De actie was opgezet als een protestbijeenkomst op de Dam uit verontwaardiging over het feit dat de EU vluchtelingen ijskoud laat verdrinken in de Middellandse Zee, en bovendien het redden van deze mensen door hulpverleners en activisten behandelt als een vorm van criminaliteit. Solidariteit en humaniteit worden steeds nadrukkelijker behandeld als misdaden.
Het initiatief Seebrücke – Schafft sichere Hafen (Zeebrug – Schep veilige havens) stelde in de actie-oproep (1) terecht: “We verklaren onze solidariteit met alle mensen die gedwongen zijn hun land te ontvluchten” en “We zijn solidair met alle mensen die op de vlucht zijn.” Gelukkig dus geen onzinnig onderscheid tussen ‘politieke’ en ‘economische’ vluchtelingen, dus. Wel wat wazigheid waar niet alleen een “humane” maar ook een “democratische en een pro-Europese” richting gevraagd wordt in het migratiedebat. ‘Democratisch’, waar grote aantallen kiezers heel democratisch juist strengere beperkingen toejuichen? ‘Pro-Europees’, waar Europa zelf juist tot fort tegen ‘indringers’ en ‘ gelukzoekers’ – mensen in nood en op de vlucht wordt omgevormd? Maar deze kanttekeningen nemen de goede en solidaire toon en richting van de oproep niet weg. Ik vond het dus goed en nodig om er te zijn, en ik was blij dat de oproep her en der verder verspreid werd (2).
En het had dus gewerkt! Op de Dam verzamelden zich vele tientallen, uiteindelijk enkele honderden mensen om bij de actie te zijn. Bekende gezichten, van diverse radicaal-linkse en anarchistische groeperingen. Ik zag een handvol Internationale Socialisten met hun krant en een enkel bord. Ik zag ook allerhande mensen van anarchistische en aanverwante groepen, maar die maakten hun groepsaanwezigheid niet met spandoek of iets dergelijks bekend, en dit verslag is niet bedoeld om de AIVD te helpen. Zelf was ik ook gegaan om een pamflet van Geen Kind aan de Kant (GKadK) te helpen uitdelen samen met enkele kameraden. Dat pamflet bevat een aankondiging van een demonstratie in Katwijk tegen het opsluiten en deporteren van vluchtelingenkinderen (3). Ik had ook een spandoek bij me, met “Vluchtelingen welkom, Geen mens is illegaal”. Dat heb ik samen met een kameraad een tijdlang zichtbaar vastgehouden. Na enige tijd pakte ik het weer in zodat ik de handen vrij had voor het uitdelen van genoemd pamflet, en om sowieso wat rond te lopen.
Bekenden zag ik dus, maar vooral ook verheugend veel mij onbekende mensen, in alle kleuren en diverse genders en leeftijden. En ook allerhande borden en spandoeken, waaronder echt hele fraaie. Een hele gemengde groep, beslist niet voornamelijk een reünie van de radicale scene. Mij viel ook het aantal – op het hoogtepunt zeker tweehonderd mensen – beslist mee, gezien de vakantietijd en de toch relatief radicale stellingname.
Minder vrolijk werd ik van de opzet van de actie. Sprekers, meer sprekers, een enkel lied, nog meer toesprakerij. Wat ik hoorde was inhoudelijk wel goed. Maar, zoals te vaak bij acties, de aanwezigen waren goeddeels toeschouwers, meer dan deelnemers. Aanwezigen hadden wel een oranje papier gekregen waarvan we, volgens instructies, een bootje mochten vouwen. Dat bootje symboliseerde de overtocht van vluchtelingen over de Middellandse Zee. Ik kreeg het natuurlijk niet gedaan, dat lukte op de kleuterschool ook al niet, en vorderingen op dit punt heb ik sindsdien nauwelijks gemaakt.
Tijdens de enkele minuten stilte voor de slachtoffers, hielden mensen de gevouwen bootjes boven hun hoofd. Er waren ook reddingsvesten meegenomen, die het doel van de actie symboliseerden. Af en toe riepen mensen leuzen. De opzet van de actie werkte passiviteit – luisteren en kijken naar wat er aan sprekers en voorstelling werd gebracht – in de hand, maar de houding van aanwezigen was vaak geenszins passief. Hoe weinig passief zou aan het eind blijken.
Ter afsluiting vormden deelnemers een soort menselijke keten over de Dam. Spandoek weer tevoorschijn en vertoond, zoals anderen met hun doeken en borden ook deden. Leuzen roepen, intens en luid. “Say it loud, Say it clear, Refugees are Welcome Here”, “No Borders, No nations – Stop deportations”, “Ohlalaa, Ohleelee, Solidarité avec les sans-papiers”. We liepen een rondje over de Dam krachtig ondersteund door een sambaband. Dat spandoek met ‘Vluchtelingen welkom’ tamelijk vooraan. Iemand met wie ik de GKadK pamfletten had uitgedeeld, vroeg zich al af: waarom lopen we niet door? Enige aarzeling op de hoek van de Dam. Korte hergroepering, het spandoek nu voorop. Enkele minuten later liepen we – niet alle eerder aanwezigen, maar toch zeker een honderdtal mensen – te demonstreren, geheel onaangekondigd, onaangemeld en hoogst onofficieel. Zeer levendig en luid, wegens de sambaband en wegens steeds afwisselend de twee leuzen: “Say it Loud…” en “No Borders…”, heel af en toe even iets anders.
Door de Damstraat eerst, een vrij smalle, stervensdrukke winkelstraat, en toen verder. Verbaasde blikken, tekenen van bijval zoals ondersteunend toeterende taxichauffeurs en opgestoken duimen. Ik heb minstens een keer een omstander zelfs een stuk leus mee zien roepen. En ik heb eigenlijk geen teken van vijandigheid van omstanders gezien. Wel heel veel mensen die hun mobieltje hanteerden waar het blijkbaar voor bedoeld is: om te fotograferen en te filmen. Ik ben nog uit de tijd dat telefoons er waren om te telefoneren maar ja, dat is zoooo 1990…
Verkeersregelaars weken en maakten ruimte voor onze optocht, soms blijmoedig, helemaal op het eind ook een enkele keer met een schouderophaal-gebaar van ‘respecteert dan niemand onze autoriteit dan nog?’ We liepen ook doodleuk op rijbaan en trambaan, vooral toen we de het traject Damstraat – Jodenbreestraat uit waren en richting Rembrandtplein liepen, en vervolgens via het Rokin weer terug. Het idee om door te lopen naar de Dokwerker op het Jonas Daniel Meijerplein – spontaan bedacht – is na kort overleg ingeruild voor de beschreven route.
We liepen ongehinderd. Er was eerst geen politie te bekennen, dat mediabericht onlangs van ‘afwezig gezag in de Amsterdamse binnenstad’ klopte dit keer eens letterlijk, onbedoeld uiteraard. Het was een vrolijke anarchie, hetgeen natuurlijk weer niet is wat de media bedoelden te zeggen… Pas op het Rokin bleek de politie ons toch te hebben ontdekt. Maar toen hadden we onze optocht – een soort triomftocht in feite – er al bijna op zitten. De politie hield ons vast in de gaten maar liet ons begaan.
Dat kan dus gewoon, met wat initiatief en een goede inschatting van de stemming en de situatie: demonstreren zonder de voorschriften na te leven, zonder alles netjes aan te melden en zonder ons te gedragen als vergunningsplichtige burgers, zoals we veel te vaak veel te klakkeloos nog doen. Dat gaf energie, dat merkte je aan deelnemers. Het was onverwachts, ongeprogrammeerd en mede daardoor een des te enthousiaster gebeuren.
En al doende hebben we een geluid van solidariteit van en met vluchtelingen laten klinken, en er mensen mee bereikt die ons niet gezien en gehoord zouden hebben als we het bij de bijeenkomst op de Dam – ook al goed, maar wat te statisch van opzet – hadden gelaten. De dynamiek van de demonstratie, de omvang en de diversiteit van de deelnemers, geven me de hoop dat grotere, bredere maar tegelijk inhoudelijk radicale demonstratieve acties tot de mogelijkheden behoren. De urgentie is er. Aan vastberaden actievoerders de eer om volgende, grotere stappen te zetten.
Noten:
1 “ Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU”
2 Onder meer op Krapuul: “ Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU” , maar ook op Doorbraak.eu, Socialisme.nu en Indymedia.nl
3 Deze demonstratie vindt plaats op 29 september 2018. Zie Geen Kind aan de Kant, “Demonstratie in Katwijk!”, 19 juli 2018
ADDENDUM
Bovenstaande kiekjes zijn van AJvdK. Hieronder beelden via twitter van de demonstratie.
Spontaan demo door het centrum na de “veilige route voor vluchtelingen” manifestatie op de Dam zojuist.
❤️?❤️ pic.twitter.com/SbOg8iAzDd— Job Polak ? (@job_polak) 10 augustus 2018
— Job Polak ? (@job_polak) 10 augustus 2018
