Het controleren en disciplineren van werklozen neemt ook in Helmond hemeltergende vormen aan, getuige de website van Arvy. Door middel van cartoons en een satirische informatiebrochure wordt daar flink de draak gestoken met de propagandaverhalen van de Noord-Brabantse gemeente. Een keer onbekommerd lachen, dat kunnen veel werklozen wel gebruiken, nu ze steeds dichter op de huid worden gezeten door ambtenaren die hen gedwongen tewerkstellen.
Het verplicht en onbetaald aan het werk zetten van uitkeringsgerechtigden wordt in Helmond “Direct Werk” genoemd, “work first”, oftewel: “werk boven inkomen”. Daar werd in 2004 een ronkende promotiebrochure over uitgebracht. Die blijkt onlangs een ironisch vervolg te hebben gekregen. In eensatirische versie ervan, die als twee druppels water op de echte lijkt, wordt de vloer aangeveegd met de taal en de praktijk van “het reïntegratievraagstuk”, wat spottend wordt omgedraaid tot “het assimilatievraagstuk”. Zo spreekt de namaakbrochure van het “investeren in slaven”, in plaats van het “investeren in mensen” zoals in de officiële brochure valt te lezen. En: “Iedereen, zo vinden wij, heeft het recht maar vooral de plicht om invulling te geven aan een onderworpen maar voor ons winstvol bestaan”, tegenover de gemeentelijke tekst: “Iedereen, zo vinden wij, heeft het recht maar ook de plicht om invulling te geven aan een eigen en zinvol bestaan.”
Wie de nepbrochure naast de originele legt, kan zien hoeveel poeha, prietpraat en volksverlakkerij van de gemeente Helmond op de korrel is genomen. De gemeente stelt dat “voorkomen” moet worden dat bijstandsgerechtigden “in de neerwaartse spiraal van langdurige werkloosheid belanden”. Dat wordt in de namaakbrochure hilarisch op de hak genomen met het pleidooi om ervoor te “zorgen” dat bijstandsgerechtigden “in een cirkel van terugkerende dwangarbeid belanden”. Ook wordt vermeld dat de gemeente samenwerkt met “slavenhandelpartner” de Atlant Groep. “Met Direct Werk draagt de gemeente Helmond haar eigen statement uit: dwangarbeid gaat samen met inkomen en in plaats van rechten zijn er enkel plichten. Wie deelneemt aan de slavernij, vergroot onze kansen op een beter en winstvol bestaan. Dwangarbeid neemt kosten weg waardoor nieuwe mogelijkheden voor winst ontstaan.” Dat maakt in kort bestek duidelijk waar het bij dwangarbeid in werkelijkheid om draait.
Productiewerk
Recht voor zijn raap zijn ook de passages in de namaakbrochure waarin de “Direct Werk”-methode “fasegewijs” wordt uiteengezet. “Voldoet de dwangarbeider aan de voorwaarden voor deelname, dan wordt een oproep gedaan voor een intakegesprek. Dat vindt uiterlijk binnen een paar dagen plaats. Tijdens de intake benoemen de assimilatieconsulent van de Atlant Groep en de slaafmanager van de gemeente tegenover de dwangarbeider zijn enkelzijdige plichten. Voor de schijn van een akkoord wordt een contract ondertekend. Als het kan dezelfde dag nog en uiterlijk binnen 48 uur wordt de dwangarbeider vervolgens tot werk gedwongen voor twintig uur per week zonder betaling van loon. Wil de dwangarbeider niet deelnemen aan het project, dan zal dat gevolgen hebben voor zijn eerste levensbehoeften.” Dit moet werklozen met ervaring in de reïntegratie-, pardon, assimilatie-industrie bekend in de oren klinken.
“Is er geen functie direct beschikbaar bij een van de slavendrijvers uit het uitgebreide netwerk van de Atlant Groep, dan gaat de dwangarbeider aan de slag in de eigen werkplaats. Hier wordt onder bewaking van de hoofdbewaker eenvoudig productiewerk verricht. De dwangarbeider werkt gedurende zes weken vijf dagdelen per week. Niet zozeer de inhoud van het werk staat centraal als wel het draaien van productie en het (opnieuw) leren onderwerpen aan bewakers op de werkvloer.” Hoewel dit zich in Helmond afspeelt, vormt het tegelijk een akelig nauwkeurige weergave van de dwangarbeid in het Leidse Participatiecentrum, waar Doorbraak al langere tijd een campagne tegen voert. Tot slot komt in de nepbrochure Atlant Groep-directeur Theo van Kroonenburg met de waarheid op de proppen: “De ervaringen uit de praktijk ondersteunen onze overtuiging: verreweg de meeste deelnemers vinden het niet meer normaal dat zij dwangarbeid moeten ondergaan om weer aan de slag te gaan. Sterker nog, gemiddeld genomen vinden deelnemers de aanpak zo verschrikkelijk dat meer dan eens de vraag wordt gesteld of ze asjeblief weg mogen bij de Atlant Groep. En dat was nu eigenlijk ook niet de bedoeling.”
Verscheen eerder op doorbraak.eu. Auteur: Harry Westerink
