Druk op de nieuwe pers

De oude pers verdwijnt. De papieren krant kan het niet meer bolwerken tegen nieuwe technieken. Een bericht in het Financieele Dagblad meldde al min of meer de ondergang van onder meer De Telegraaf. De geïnterviewde topman van TMG verwoordde het natuurlijk niet precies zo, maar de informatie valt tussen de regels door te lezen.

Aan de ene kant is dat jammer. Wanneer iets verdwijnt, roept dat altijd nostalgische gevoelens op. Maar we hoeven natuurlijk geen traan te laten om het verdwijnen van een propaganda-instrument van de heersende klasse. Met de advertenties, die een groot deel van de bedrijven juist alleen in die krant plaatsten, en daarnaast vooral de prominente auto- en huizenadvertenties, wist het blad een vooraanstaande positie te verwerven. Het nieuws kreeg je er als toetje bij. Menige rectificatie moest het blad in de loop der tijd plaatsen, maar dat was van minder belang zolang het eerste incorrecte bericht de gewenste indruk bij de lezer teweeg had gebracht.

Verspreiding

Nu kennen we websites. Die maken de dure kranten overbodig. En met de opkomst van speciale advertentiewebsites is de marktplaatsfunctie van de krant verdwenen en daarmee voor veel mensen het nut. Krantennieuws is zijn vooraanstaande positie kwijt. Tv en radio waren er natuurlijk al, maar de hoeveelheid informatie die zij overbrengen is relatief klein ten opzichte van schriftelijke media.

De nieuwe pers werkt via het internet. Het is voor de lezer gemakkelijk switchen tussen de ene site en de andere. Nieuwsfeiten zijn via diverse bronnen te lezen. Verschillende interpretaties verschijnen. Een recent voorbeeld betreft de verhalen over de klokkenluiders Bradley Manning en Edward Snowden. Voor de ene groep berichtgevers zijn het verraders, voor de andere helden. Wanneer er twee zo verschillende versies in omloop zijn, gaan mensen nadenken over de juiste interpretatie. Niet zondermeer is de berichtgeving in de mainstreammedia de juiste. De revoluties van de Arabische lente kregen hun momentum al door berichtgeving op electronische media. Door het Westen gesteunde heersers vielen. Ook de voortdurende protesten in Bulgarije krijgen impuls van de sociale media. Gebeurtenissen die niet helemaal passen in het neoliberale wereldbeeld dus. Het gevaar ervan is onderkend door de heersende klasse. Wat valt er aan die vrijheid van informatieverspreiding te doen?

‘Foute’ informatie

De Chinese oplossing is de providers aan te pakken. Wie ‘foute’ informatie doorgeeft, is als provider het haasje. Dat ‘goede’ voorbeeld wordt dan ook gevolgd in het Westen. Als gevolg van het opeisen van gegevens door de National Security Agency (NSA) zijn twee Amerikaanse providers, Silent Circle en Lavabit, ermee gestopt, omdat ze weigerden informatie van hun klanten over te dragen. Maar het is een lastige strategie voor de heersende klasse. Wereldwijd is natuurlijk informatie op te slaan en als die informatie er is, is verspreiding mogelijk. De actie tegen de Guardian, waarbij computers en data zijn vernietigd onder toeziend oog van de geheime dienst, was in dat kader intimiderend, maar kan de informatieverspreiding vooralsnog niet tegenhouden.

In de toekomst valt hardere repressie te verwachten. Personen die ‘gevoelige’ informatie voor iedereen ter beschikking stellen, zullen kunnen rekenen op wereldwijde vervolging. Snowden kon nu nog in Rusland terecht. In de toekomst zullen deals tussen de VS, de EU, Rusland en China worden bekonkeld, waarbij ‘economische belangen’ de hoofdoverweging voor de afspraken zullen vormen. Het streven naar vrijhandelsakkoorden is in dit perspectief veelzeggend.