De eerste lenteachtige winterdag gisteren, 28 februari. Niet dat de winter veel voorstelde in deze streken, maar de voortdurende grijsheid en regen riepen geen lente op. Daar zit het verschil tussen Het Weer en Het Klimaat, mocht het nodig zijn het te zeggen. Het weer was pet maar de winter ook, met slechts enkele vorstdagen vlak voor kerst.
Maar daar was de lente, daar was de zon. Op een plantenbak op de brug zag ik zowaar een bij. Eén bij? Rond de kasten die op het piepkleine tuincomplexje staan was het een heel gezwerm. En dat terwijl de temperatuur officieel niet opzienbarend was, “normaal voor de tijd van het jaar”, 10o.
Maandagochtend is er voor mij altijd het besef: “Amstelveld”. Als Amsterdammer die er altijd is blijven wonen ken ik het nog steeds redelijk goed bewaarde geheim van de bloemen- en plantenmarkt aldaar, zo’n zestig jaar. Vanaf de dagen dat ik er met vriend-van-lagereschool George met een speciaal budget plantjes ging halen voor de voorheen zo verwaarloosde tuin in de Javastraat. (Het besef dat ik de vriendschap heb laten verslonzen bekroop mij ook bij deze herinnering, spijt, jawel, maar die ontleen je aan de jaren die de volwassenheid uitmaken).
Voorzover ik kan nagaan is de markt op het Amstelveld er niet in de winter en houdt hij om drie uur ’s middags op. Maar het was het proberen waard, deze dag, en tot mijn verrassing stond het plein bijna vol, wat wel bij het weer paste. En in het ritme van de vrije maandag kwam het er op neer dat ik er tegen drieën aankwam en verre van in te pakken haalden de tuinders nieuwe bakken om te presenteren uit hun vrachtwagens. Een koopman zei mij dat hij omstreeks half zes pas zou opbreken. Ik weet niet of dit een nieuwe regel of ontregeling is.
Het is lente en dit weekeinde werden wij opgeschrikt door de dreiging van een kernoorlog (er wordt alweer op het dreigende teruggekomen inmiddels). Dan schiet mij de ongetwijfeld zeer apocriefe uitspraak van Luther tebinnen: als morgen de wereld vergaat plant ik vandaag nog een appelboom. Ik sla zaden in en een enkel plantje en begeef mij per tram – een van de weinige lijnen die niet gemold is een paar jaar geleden – naar het voormalige stadsboerenterrein.
Het leven is mooi, we zijn er nog steeds.
Het is gekaapte taal, dat woord “markteconomie”, dat vernam ik al in een vroeg stadium van Samuelson in zijn lapidair getitelde Economics dat ik als eerstejaars tot mij moest nemen. Het boek is allengs van de lijst verwijderd en vervangen door een ideologisch nog aangepaster werk, dat onder andere de uitleg die geen uitleg is, over het woord “markt”, achterwege liet. Bij “de markt” moest men zich geen rij kramen voorstellen volgens Samuelson, maar, wat ik pas daarna van Marx moest vernemen, het vieren van het mysterie van de Waar, waarvan de diepere betekenis ergens in de wolken zweeft. De enige echte markt draait ook om waren, maar zeer concrete. Mag het een onsje meer zijn?
De namen die bij adressen horen laten al blijken dat de markt, die kramen, lang voorafgaan aan het spook van de Markteconomie, waarin “de markten” zich verontrust tonen over van alles en op en neer gaan. Een van de oudste plekken in Amsterdam heet Nieuwmarkt (zo is een van de oudste straten de Nieuwendijk en een andere Nieuwe Nieuwstraat; merkwaardig, nietwaar – “nieuw” had toen ook nog geen fetisjkarakter, voor de Markteconomie). Op de Noordermarkt wordt nog steeds markt gehouden, op de Oude Turfmarkt niet. Veel “markt”-namen verdwenen toen de Markteconomie oftewel het kapitalisme doordrong, al denkt geen mens bij de naam Waterlooplein aan ronken over een overwinning op Napoleon ergens in Brabant. De Botermarkt moest door de nieuw gevonden Nationale Held Rembrandt-zonder-achternaam vervangen worden.
Maar dat wil ik nog even zeggen. Als de Markteconomie naast de staat in het museum is bijgezet zal er altijd nog markt zijn. En dus het mogelijk geluksgevoel: de bloemetjes, de bijtjes.
– Uitgelichte afbeelding: Door Amsterdam Municipal Department for the Preservation and Restoration of Historic Buildings and Sites (bMA), Attribution, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3854503
