De gemeente Utrecht legt tegenwoordig bij aanmeldingen van demonstraties een maximum aantal demonstranten op. Dat maximum wordt gelegitimeerd met verwijzing naar corona-gevaren en na advies van de GGD vastgesteld.(1) Inmiddels gebeurt iets soortgelijks bij komende klimaatacties: burgemeesters leggen de eis van organisaties van die acties om de limiet aan het aantal deelnemers te laten vervallen.(2) Het is een schandelijke praktijk, waaraan demonstranten en organisatoren van acties snel en resoluut een halt dienen toe te roepen. Als scherpzinnige en alerte advocaten daar een paar handjes bij willen helpen, is dat heel fijn. Maar de core business hier is aan actievoerders zelf: we accepteren een opgelegd maximum aantal actievoerders niet. Dit soort inperking leggen we wat mij betreft naast ons neer. Openlijk.
Het is immers hoog tijd om wat principes op de spits te drijven. Demonstraties zijn ons recht. Zonder toestemming vooraf. Ze zijn het recht, niet alleen van organisatoren van demonstraties, maar ook van iedere potentiële demonstrant zelf. De overheid mag simpelweg niet zeggen: jij hier mag vandaag wel demonstreren, maar jij daar mag dat niet. Doet zij dat wel, dan breekt de overheid diep in dat vrijheidsrecht in, op een heel persoonlijk niveau. Dit gaat veel verder dan aanwijzingen geven over waar wel en waar niet gelopen mag worden. Die gaat over het recht op deelname aan een actie zelf.
We accepteren als organisatoren van demonstraties dus maar beter geen beperkingen van aantallen. Dat de gemeente vraagt aan demonstranten om mondkapjes te dragen en veilige afstand te houden is best. Het zou niet nodig moeten zijn, want demonstranten zijn zelf prima in staat om voor de veiligheid en gezondheid van mededemonstranten en zichzelf borg te staan.
Organisatoren horen dat wat mij betreft aan te moedigen, want zorgzaamheid en solidariteit noodzaken daartoe. Wij willen toch niet bijdragen aan virusverspreiding, aan ziekte en een nodeloze dood? We organiseren dus maar beter zelf onze corona-veiligheid. Doen we dat niet, dan is dat verwijtbaar en zijn we daarop aanspreekbaar. Maar gemeentelijke instructies van te voren zijn onzin. Kruisjes zetten en er op plaats nemen kunnen we uitstekend zelf. Niet dat we ons daartoe trouwens automatisch dienen te beperken.
Trouwens, hoeveel corona-besmettingen zijn intussen daadwerkelijk terug te leiden geweest op soms veel grotere demonstraties die in corona-tijd zijn gehouden zonder dat er een maximum aantal demonstranten is vastgesteld? En, nu we toch bezig zijn, waarom leent de GGD zich voor dit soort flauwekul? Zouden ze zich daar niet beter met adequaat bron- en contactonderzoek bezig kunnen houden? Ik kreeg niet de indruk dat ze daar personeel te veel hadden. Laat de gezondheidszorg voor gezondheid zorgen, en niet voor leverancier van repressieve normen gaan spelen.
Terug naar de gemeentelijke ordehandhaving. Als gemeenten willen vragen om een mondkapje te dragen en onderling afstand te houden, gaan ze maar lekker hun gang. Maar de gemeente heeft niets te zeggen over aantallen demonstranten. Als dat er meer zijn, dan wordt het terrein waar we als demonstranten staan, gewoon uitgebreid tot de weg erlangs, het plein aan de overkant, noem maar op. Ruimte is er in principe echt wel. Laat dat maar aan demonstranten over. We roepen niet voor niets bij gelegenheid: ‘De straat is van ons!’. En ja, dat geldt ook tussen 21.00 uur en 4.30 uur. Die avondklok is van hetzelfde repressieve laken een pak als die beperking van het aantal demonstranten. Weg ermee.
Elke gemeentelijke beperking van het aantal demonstranten van te voren, is een ernstige schending van ons demonstratierecht. Geen enkele initiatiefnemer, actiegroep, vakbond die een demonstratie organiseert en aanmeldt, zou vanaf nu nog akkoord moeten gaan met zo’n van gemeentewege voorgeschreven maximum aantal demonstranten.
Misschien moet heel dat formele aanmelden van demonstraties maar eens helemaal tot het verleden gaan behoren. Openlijk aankondigen doen we toch wel, we willen immers doorgaans een zo groot mogelijke opkomst. Als gemeenten die aankondigingen willen zien, dan checken ze de linkse en activistische media maar. Of de gevestigde media, die we met of zonder plezier keurig van een persbericht voorzien. Dat dagbladen en nieuwsmedia onze persberichten lang niet altijd oppikken en in publiciteit omzetten, is hun keus. Over gebrek aan informatie van die kant gaat het gezag dus daar maar klagen en niet bij ons.
Laat het dan maar op een verbod aankomen! Ga evengoed demonstreren en laat het gezag maar overgaan tot arrestaties. Daar krijgen ze wel genoeg van als we dit soort initiatief herhalen, met passende motivatie, adequate uitleg naar omstanders en media, en een arrestantengroep met advocatencontact die weet wat haar te doen staat, en het onverwoestbare gevoel voor humor dat elke levensvatbare actiebeweging kenmerkt.
Laten we eerdere voorbeelden eens afstoffen en er ons voordeel mee doen. De fameuze anarchistische actiegroep Provo, actief in 1965 en 1966 in Amsterdam en elders,(2) meldden hun spontane acties ook niet formeel aan. Ze hielden hun rebelse samenkomsten waar ze dat wilden, of autoriteiten dat nu leuk vonden of niet. Autoriteiten, humorloos zoals we ze kennen, vonden het niet leuk, en al snel waren politiecharges vrijwel aan de (wan)orde van de dag.
Maar na anderhalf of twee jaar happenings en demonstraties, arrestaties en ‘bestuurlijke verplaatsingen’ en natuurlijk ‘opstootjes’, ‘rellen en de lange lat in actieve politiehanden’, bezweek het gezag en hield dit soort kleinzielige repressie goeddeels – en helaas ook tijdelijk! – op. Zo hadden demonstranten het demonstratierecht praktisch een enorm stuk uitgebreid, gewoon door zich van inperkingen openlijk niets aan te trekken.
Dit soort provocerende en uitdagende aanpak, met een bewust nagestreefde onbeheersbaarheid, hebben we nu heel hard nodig. Voordat gemeenten het maximum aantal demonstranten verder terugbrengen naar een of zelfs nul. De straat op dus, openlijk en onaangemeld! En naar de bliksem met dat maximum aantal deelnemers!
Noten:
1 ‘Gemeente Utrecht scherpt werkwijze demonstraties aan; maximumaantal mensen na advies GGD’, De Utrechtse Internet Courant, 8 maart 2021, https://www.duic.nl/algemeen/gemeente-utrecht-scherpt-werkwijze-demonstraties-aan-maximumaantal-mensen-na-advies-ggd/
2 ‘Geen extra demonstranten toegestaan bij klimaatdemonstratie’, NHNieuws, 10 maart 2021, https://www.nhnieuws.nl/nieuws/282258/geen-extra-demonstranten-toegestaan-bij-klimaatdemonstratie
3 Meer over Provo vind je bijvoorbeeld op: Niek Pas, ‘Provo – de magie van het “provotariaat”’, Historisch Nieuwsblad, nr. 4, 2015, https://www.historischnieuwsblad.nl/provo/ en ‘Provo’, op de website ‘Jeugdculturen en maatschappijkritiek’, http://sjlgs.nl/jeugdcultuur/provo.html
Ook verschenen bij PeterStormt
