Dekoloniseringsstrijd legt Canada plat

In Canada worden treinsporen, havens en zelfs de kantoren van premier Trudeau geblokkeerd 1. Solidariteitsacties steunen daarmee de strijd van de inheemse Wet’suwet’en tegen de bouw van een gaspijplijn op hun grondgebied. Zwaar bewapende agenten ontruimden vorige week een protestkamp op inheemse grond. Sindsdien escaleerde dit conflict tot internationale proporties.

De Wet’suwet’en zijn oorspronkelijke bewoners van een gebied van 22.000km² in het westen van Canada, in de provincie British Columbia. In tegenstelling tot veel andere stammen hebben de Wet’suwet’en hun gebied nooit aan de Canadese staat overgedragen waardoor ze eigenlijk legale autonomie hebben. Olie- en gasbedrijven proberen echter al jaren pijplijnen aan te leggen door hun gebied. Dit om teerzand, schaliegas en aardgas vanuit het Canadese binnenland naar de Westelijke havens te vervoeren.

Hiertegen hebben de Wet’suwet’en herhaaldelijk hun veto gesteld. Desondanks wist energiebedrijf TransCanada toch toestemming te krijgen van de Canadese overheid voor de aanleg van hun schaliegaspijplijn, de Coastal Gaslink pipeline. De rechtsspraak hierover is echter sterk gecontesteerd, omdat het onduidelijk is wat de Canadese overheid net te zeggen kan hebben over een gebied dat niet van hen is.²

Gas is niet groen

Op lokaal vlak brengt een (gas)pijplijn risico’s voor gezondheid en leefmilieu met zich mee. De aanleg ervan veroorzaakt lokale ontbossing en eenmaal de pijplijn er is kan ze lekken en watervoorraden bedreigen. Gezien het belang van de zalmvangst voor de Wet’suwet’en is dit extra gevoelig. Gaspijplijnen kunnen daarbij ook ontploffen, en doen dat af en toe ook, wat directe veiligheidsrisico’s inhoudt.

Daarbovenop is gas ook een fossiele brandstof die in sterke mate aan klimaatverandering bijdraagt. Zowel aardgas als schaliegas bestaan grotendeels uit methaan – een broeikasgas 86 keer sterker dan CO₂³. Bij alle gasontwinning en –transport lekt methaan in de atmosfeer, maar schaliegas is daar extra berucht voor. Nieuwe gasinfrastructuur is daardoor verantwoordelijk voor het merendeel van de stijgende broeikasgassen⁴.

Net als veel inheemse volkeren blijken de Wet’suwet’en te leven op een frontlinie in een gevecht tussen fossiele bedrijven enerzijds, en milieubeschermers anderzijds. Naast het traag geweld van klimaatverandering verdringt de kolonisering op een directere manier de Wet’suwet’en van hun land. Bovendien brengen (fossiele) infastructuurprojecten niet zelden toegenomen geweld tegen vrouwen mee. De Wet’suwet’en beschrijven hoe in de buurt van zogenaamde ‘man camps’ – arbeidersverblijven – de voorbije jaren inheemse vrouwen vermist raakten.⁵ De weg die naast die arbeiderskampen loop wordt daarom ‘highway of tears’ genoemd⁶. Op het anti-pijplijnfront komen strijden voor milieu, vrouwenrechten én dekolonisering samen.

Van heropeisen naar helen

Door de dreiging van verschillende pijplijnprojecten begonnen de Unistot’en, een sub-clan van de Wet’suwet’en, hun land te reclaimen. Onder leiding van Frida Huson gingen ze diep in de bossen wonen in zelfgebouwde hutten op de precieze plek waar de TransCanadese pijplijn gepland stond. Bovendien bouwden ze een centrum om via verbinding met de omgeving mentale veerkracht op te bouwen.⁷ Door daar te leven belichamen ze hun verzet én het alternatief waarvoor ze strijden: voor een manier van omgaan met de omgeving die stukken duurzamer is dan de pijplijn. Dit model werd door naburige clans gekopieerd waardoor meerdere strategische blokkades werden opgeworpen.

De verzoening is dood, de revolutie is levend

De ontruiming begon met speciale interventie-eenheden die per helikopter voorbij de blokkades werden gedropt. Zwaarbewapende agenten begonnen langs de andere zijde simultaan een barricade te doorbreken. Op de binnenkant van die barricade stond ‘reconciliation’ – verzoening – geschreven, verwijzend naar de belofte van premier Trudeau om in het reine te komen met het Canadese koloniale verleden. Hoeveel die belofte waard was werd duidelijk toen de barricade door politiediensten werd doorbroken. Een ontruiming die ingaat tegen het internationale, inheemse en Canadese recht⁸. Tegelijkertijd ontstaken Wet’suwet’en een ceremonieel vuur waarin ze een Canadese vlag gooiden met het opschrift – de verzoening is dood, de revolutie is levend.

Die profetische slogan werd de dagen nadien bewaarheid. Onder de noemer #shutdowncanada legden solidariteitsacties Canada plat. De drukste treincorridor van het land werd door de Mohawks-stam geblokkeerd en pas een week later ontruimd. Ook rangeerterreinen en talloze andere punten werden enkele uren geblokkeerd of gesaboteerd⁹, acties die ook in de VS weerklank vinden¹⁰. Op een gegeven moment werden alle goederentreinen en grote delen van het personennet afgeschaft¹¹. Omwille van de grote rol van het spoor in de Canadese economie loopt de schade in de miljoenen. Net zoals pijplijnen zijn spoorlijnen cruciale ecologische schakels, elk met hun historische rol in het ‘ontginnen’ en koloniseren van het Canadese binnenland¹².
Bovendien werden ook havens¹³, autostrades¹⁴ en grensbruggen geblokkeerd¹⁵ en werden kantoren van Justin Trudeau bezet, net zoals de Londense vestiging van investeerder KKR¹⁶.

Met deze acties maakt de solidariteitsbeweging duidelijk hoe kwetsbaar de netwerksamenleving is en hoe effectief het verstoren van verkeersstromen kan zijn. Net zoals de Piqueteros in Argentinië en recenter gele hesjes in Frankrijk, of betogers in Chili of Hongkong openen ze hiermee een nieuwe, flexibelere vorm van sociale strijd. Recente ontruimingen van inheemse spoorblokkades en daaropvolgende solidariteitsacties maken alleszins duidelijk: deze strijd is nog lang niet over.

Meer weten?
http://unistoten.camp/media/invasion/

Noten:

– door Ewoud Vandepitte, oorspronkelijk voor De Wereld Morgen