Langzaam maar zeker zakt het stencilen ( ja met één L, het is echt zo) weg in de geschiedenis. Velen weten wellicht niet eens meer wat het is. Er was geen internet en de fax was er ook nog niet. Bittere tijden dus. Wel haddden we zendbakkies, dat was al heel wat, daar konden we de ME mee afluisteren. Die wisten namelijk niet dat wij wisten wanneer ze uit de kazerne vertrokken om (weer) een kraakpand te ontruimen. We hadden de zogenaamde telefooncirkel (met telefoons aan een draad nog, toen) en binnen een paar minuten stond een hele stad voor het te ontruimen pand. Gaat snel hoor, 2-4-8-16-32-64. Een soort Twitter avant la lettre, en ze snapten het maar niet die bromsnorren, waar komen die krakers en sympathisanten toch ineens allemaal vandaan? Slim bedacht van ons hè?
Stencilen was een rotwerk, zeker als het snel moest gebeuren. Maar het was altijd feest als het versbedrukte papier op stapels lag, klaar om uitgedeeld te worden of aan de muur geplakt. Je had een moedervel, de Heilige Bron. Dat bestond uit een paar lagen, en één daarvan had een laagje was. Op dat vel kon je letters typen, de was verdween daar door het intikken, en zo kon de inkt erdoor. Fout typen kon dus eigenlijk niet want dan moest je eerst met correctielak de fout herstellen. Afgrijselijk stinkspul, het duurde een tijdje voor het opgedroogd was en dan kon je het teken opnieuw typen. Ging het wéér fout dan was je in de aap gelogeerd, de moedervellen waren erg duur en je was inmiddels een zenuwinzinking nabij. De typemachine woog ongeveer een ton, een IBM geloof ik. Of Adler, ik weet het niet meer precies, het is dan ook al zo’n jaar of 40 geleden.
Dit vel moest dan op een stencilmachine worden gedraaid. Heel voorzichtig, het kon scheuren en moest absoluut strak liggen. De inkt moest er mooi gelijkmatig door kunnen vloeien. En dan maar zwengelen aan het apparaat. Bij iedere draai had je één kopie. Ik denk dat je ook wel elektrische apparaten had, maar wij van het aktiegebeuren hadden die niet. Het moedervel bewaarde je na het afdrukken in een doos, afgesloten, want de boel mocht niet uitdrogen en zou nog wel eens van pas kunnen komen.
A la recherche du temps perdu. Ik ruik nog de inkt, hoor nog het geratel, ruik de koffie weer. Vooral het samen met mensen aan een aktie werken vond ik telkens weer een belevenis, is dit nu melancholie?
Ik ben benieuwd of er nog anderen zijn die herinneringen hebben aan stencilen of aan aktievoeren en het missen, ik vind dit computergedoe toch maar een eenzame gebeurtenis.
Over een decennium of twee is onze generatie verdwenen, snel hè?
Ik denk dat de komst van de automatisering de nekslag is geweest.
Opeens verdween de intelligentia die eerst zijn/haar energie kwijt kon in het aktievoeren, naar automatiseringscursussen om vervolgens als duurbetaald yupconsultant omgebouwde pakhuizen aan het Entrepotdok te kopen.
Zorgvuldig geformuleerde teksten (want owee als het overgetypt moest) zijn vervangen door twitterbagger.
En er is geen klik meer op de telefoonlijn.
Wat worden we oud hè.
Ons eerste blaadje stencilde wij op de handmachine van de ANJV , een vooroorlogs apparaat waarover geclaimd werd dat er tijdens de oorlog nog oplages van de Waarheid op gedrukt waren … Pas toen “onze generatie ” in voldoende mate de oudere hippies in het plaatselijk jongerecentrum vervingen konden we van het apperaat daar gebruik maken , dat kon ook van die ingescande vellen afdrukken zodat we plotseling ook plaatjes hadden…
Wat een leuk stukje nostalgie Majesteit. De rode correctielak kon dagen op je vingers zichtbaar blijven. Als een trofee.
Tikken en draaien moesten nog wel eens ’s nachts gebeuren en het was dan extra jolijt als zo’n vel in de soep draaide. Ach de tijden.
En dan nog eerder – hoe kon mijn zus nou onze piraatachtige klassekrant op kantoor uittikken zonder tegen de lamp te lopen, op stencils?
Op zeker ogenblik heb ik met een kameraad voor wat ook toen een prikkie leek een handstencilmachine gekocht, daarop draaide alles nog makkelijker de fout in. Op zeker ogenblik is deze machine bij het verzet in Chili terechtgekomen, wat ik nog steeds een waardige bestemming vind. Intussen waren we in West-Europa al in het kopieerstadium, en de computer lag al op de loer…
Elk nadeel heb z’n voordeel. De computer is in zekere zin voor eenzame zielen, minder geschikt voor mensen die houden van flirten tijdens het stencilen.
Maar ik ben niet zo’n romanticus, eigenlijk helemaal niet. Ik had er altijd behoorlijk de pest in wanneer na zorgvuldig tikwerk er toch te veel of te cruciale tikfouten in een tekst stonden. Kon je weer opnieuw beginnen.
@sjaax , opnieuw tikken , da’s zooooo bourgeoise … daar waren de vellen te duur voor , wij te arm ( en te dyslexies 😉 )
Mijn actieleven was bescheiden, maar de gezelligheid herken ik wel. Toch heb ik ook nog even actie gevoerd, door de BVD krant uit te delen bij het Centraal Station in Den Haag. Dat deden we bij voorkeur op zondagavond als de dienstplichtigen met tegenzin op de trein moesten, naar ’t Harde of andere kazernes.
Als ik in Utrecht ben ga ik altijd naar het Belgisch Cafe aan de Oude Gracht. Daar neem ik dan een Koninck en kijk ik naar het kraakhuis waar ik toen woonde aan de overkant, nu een fraai gerestaureerd grachtenpand met een doorloop straat eronder waar vroeger een magazijn was. Op zaterdag hadden we rijst met makreel, gebakken uien in sojasaus (manis), Grolsch en een luciferdoosje met rookwaar. Die heb ik wel geinhaleerd. We hadden Japanners, Mexicanen en een Fransman. Toen kwamen er junks bij en was het niet zo leuk meer. Die hebben we eruit gezet. Als er een kamer vrij kwam moest die democratisch toegewezen worden. Dat vond onze Mexicaan maar niks: ‘Why don’t you guys flip a coin?.
Daarna ben ik in de druivenpluk gaan werken en nog bij andere boeren. En nu zit ik godbeterhet in Islamabad, met de laatste rest van mijn Schiphol wodka en straks een bamisoepje.
@A:
Boerrezwazzie. Moet een goede tijd geweest zijn voor dislektiese mensen ; )
Van die stencils, de ASVA was daar sterk in, waarbij toch even uitgelegd moest worden wat er stond omdat de nieuwe “proletaariese” spelling te ingewikkeld was voor gewoon geletterden. Boerzjwaazie lijkt mij een goed voorbeeld.
FYI: Stecilen is weer helemaal hip. Niet voor politieke doeleinden maar onder jonge kunstenaars dus, met digitale apparatuur. De technologie is ongemerkt verder ontwikkeld, dus wie de geur weer wil opsnuiven kan anno 2013 terecht op diverse kunstenaarscollectieven.
Wij hadden een http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6e/Heidelberg-zweifarben-zylinder.jpg
Gelukkig hadden wij een vriendje in het bekakte ardenhout met een pappa zo rijk dat hij tot aan IJmuiden stonk.
Deze beste man had als een van de eerste een Copier machine ( en een videocassette speler!) dus wij konden stiekum in het geniep van dit mooie machientje gebruik maken.
By the way: de 8 meter en 13 meter band zijn frequenties die je nog kan gebruiken. ( en nog andere)
Ik zou alle activisten, als ze nog bestaan tenminste willen adviseren om een zender/ontvanger aan te schaffen. Frequenties mits gescrambeld zijn nog steeds niet te kraken en hebben een ver berijk.
Thuis nog zo een bak staan en de banden zijn zo goed als leeg, zo nu en dan vang je wel eens wat op, o heerlijke tijd sprak de ouwe lul!
Wij maakten in de jaren 80 de schoolkrant op een oude stencilmachine.