De staat is het geweldsapparaat dat namens de bezittende, heersende klasse de orde van het kapitaal handhaaft. Dat is kortweg een benadering van zijn interne werking. Het geweldsapparaat is ook gericht tegen andere staten, zoals we volop in het nieuws kunnen zien (het is wel eens rustiger geweest, maar niet lang): Rusland valt Oekraïne aan, Trumps VS bedreigt Canada, Panamá en Denemarken/Groenland en meer.
In het magische geval van een wereldwijde Kladderadatsj zouden deze functies van wat we staat noemen wegvallen. Wenselijk, maar onwaarschijnlijk, al zijn de wonderen de wereld niet uit.
Maar “de staat” doet meer. Hij is hierin op zich nog een tamelijk nieuwe instelling, maar wel een belangrijke. De staat organiseert – in Nederland van groot belang – de zeewering, verder de aanleg van wegen, openbaar vervoer, volkswoningbouw en de vormgeving van steden. Men hoeft geen belijdend anarchist te zijn om vast te stellen dat het zogenaamde anarcho-kapitalistische idee om deze functies aan “de Markt” over te laten – het illustreert dat er een ordenend vermogen nodig is en dat is niet die fictieve markt. We kunnen het een andere naam geven dan “staat” maar als organisatie van wat wel degelijk algemeen belang moet heten is het onmisbaar.
Hetzelfde geldt voor de functies die al evenzeer minachtend worden behandeld door marktideologen: de verzorgingsstaat. Tegenstanders daarvan, in Nederland prominent aanwezig in de VVD maar niet alleen daar, organiseren met genoegen een bureaucratisch apparaat dat liefst mensen er van verzekert dat ze geen zekerheid in het leven dienen te hebben. Ouderdomsvoorziening, ondersteuning van wie tijdelijk of blijvend niet kan werken, we weten het: ook hier moet voortdurend “versoberd” en toegezien worden dat het dient voor wie het echt nodig heeft. En dat wordt vaak nogal rekkelijk gezien.
Kameraad Rudolf de Jong en ik hebben ooit met enige verbazing geconstateerd dat wij als anarchisten misschien wel de laatsten zijn die in de verzorgingsstaat geloven. Schaf De Staat af, dat is het anarchistische idee, maar er zijn zoveel functies die nou juist niet afgeschaft dienen te worden. Kortom: het gaat in feite om de overwinning op het geweld. De zware taak die met name Nederlandse anarchisten van begin af aan op zich hebben genomen, laat ik alleen Bart de Ligt noemen nu.
En verder: bezin u op uw retoriek. Maar ja, tegen wie heb je het in Nederland als je het over “anarchisten” hebt?
Dit bij wijze van vervolg op dit stuk.
