Precies een maand geleden meende ik te beginnen aan een kleine komkommertijdserie Avonturen met Krapuul. Aandachtvragende toestanden als de moord op Mitch Winters, de aanhoudende stakingsbeweging in Frankrijk en nu weer Brexit hebben voorkomen dat ik er voor ben gaan zitten, voor het vervolg. De beoogde serie zou eigenlijk gaan over “wat doe ik hier en waarom” – het opmerkelijke van een krant-achtige omgeving als Krapuul is dat je daar niet eens de tijd voor neemt – nee ook niet in kleine stukjes verlof, dank u wel.
Maar waar hebben we het hier over bij Krapuul, wat wordt hier gedocumenteerd? De grootste publiekstrekkers zijn nog steeds stukken over “PVV” en Wilders en alle bijbehorend racisme, met eventueel de corrupte VVD als volgende. Veel mensen verwachten dat van ons. Maar in tijden als deze kom ik tot de ontdekking dat we, zeker sinds 2012, iets anders vastleggen. Het hangt wel nauw samen met de opkomst van het hedendaags fascisme. Ga maar na aan de hand van drie voorbeelden die dezer dagen steeds terugkomen.
Het eerste voorbeeld is het langstlopend hier: de rol die de PvdA zich heeft aangemeten als onbegrepen en ongewaardeerd aanhangseltje van de VVD. Tja, zullie hebben 41 zetels en wij maar 38 en dus zijn zullie de baas. Zo gaat het niet, het wordt gezwatel over “het eerlijke verhaal” en af en toe “sterk en sociaal”, en intussen wurgt Dijsselbloem Griekenland en registreert Asscher etnisch enzovoort enzovoort. En de kiezers honoreren dit met een val tot onder de tien zetels in de opiniepeilingen – overigens zonder dat er een alternatief ter linkerzijde is. Dat maakt die val nog pijnlijker: de SP en de PvdA zijn zeker geen communicerende vaten. De neergang is al veel eerder ingezet, met de afgeschudde veren die schaamteloos voorgelezen werden, een tekstje van Neelie Smoes, mafiosa die dan nog wel voor de Belgische televisie te kijk gezet wordt maar zeker niet voor de gedienstige Nederlandse.
Ik zie de serie Rode Canon niet als een aanloop tot hoe het nu is, bij alle kritiek die ik op de sociaal-democratie heb kan ik nog steeds, zeker de aanhang indachtig – wie zijn neus schendt schendt zijn aangezicht, nietwaar – respect voelen voor veel wat er historisch mee samenhangt. Maar het is voorbij, voorbij en ja – en o voorgoed voorbij.
Het tweede voorbeeld is NuitDebout, op Krapuul als bij geen enkel ander medium in Nederland gevolgd. De werkende klasse en de (potentieel) werklozen in opstand tegen een regering die zich niet sociaal-democratisch maar zelfs nog socialistisch noemt. De PS is de PvdA inmiddels rechts gepasseerd en dat is een prestatie op zich.
Het derde voorbeeld – we laten Syriza als apart geval maar buiten beschouwing – speelt dezer dagen. Jeremy Corbyn is door een overweldigende meerderheid van Labourleden en -aanhangers tot partijleider gekozen en wordt nu bedreigd door de EerlijkeVerhalers op zijn Brits. De Labourparty is niet zomaar gelijk te stellen aan de PvdA, al heeft die de naam geleend destijds. In de eerste tien, vijftien naoorlogse jaren heeft Labour de toon gezet voor een rechtvaardiger maatschappij, de Tories konden hier niet totaal tegen ingaan. Maar inderdaad, al onder Wilson was het afgelopen en Thatcher noemde Tony Blair haar grootste prestatie. Het ziet er naar uit dat de Blairites Labour liever kapot maken dan de partij de kans te geven weer op het linkse pad te gaan. En de kans van slagen lijkt nogal groot. Of liever: de kans op de gewenste mislukking.
De Rode Draad door dit alles: we documenteren de lawinegang neerwaarts van de sociaal-democratie – eenmaal losgeweekt van degenen die de richting pretendeerde te vertegenwoordigen, misschien ooit wel deels heeft vertegenwoordigd. Het hangt samen met fascisme 2.0.
En waar ligt het aan? Een van mijn makkers van Bilwet heeft ooit geschreven (ik ga de precieze woorden niet opzoeken): Socialisme is heel goed mogelijk, maar de socialisten willen het niet.
