Het moet blijkbaar steeds opnieuw gezegd worden.
Het waren liberalen, van het ondernemende type die, zoals dat in de kapitalistische wereld nou eenmaal gaat, de steun van de staat nodig hebben.
Het Amsterdamse tramnet, dat in 2018 dan eindelijk van zijn liberale oervorm is ontdaan, is ontwikkeld door liberale ondernemers, die wel even voor het aanleggen van de toenmalige paardentramlijnen wat sloopwerk en demping van grachten behoefden.
De Raadhuisstraat was Warmoesgracht en moest dicht en een deel van de bebouwing van de Nieuwezijds Voorburgwal moest weg om de paarden achter het “paleis” om te laten trekken, naar de Dam, naar het Stationseiland.
Het waren liberalen (Treub) die de particuliere paardentrtammaatschappij “genaast” hebben tot een gemeentelijk trambedrijf dat vervolgens – vooruitgang!- schielijk geëlektrificeerd werd.
Ook de socialisten (sociaal-democraten) die het gemeentebestuur gingen domineren waren voor de Vooruitgang. Dat betekende sinds de jaren vijftig dat het openbaar vervoer had te wijken voor het autootje waar iedereen tenslotte recht op had, en dat geheel voorspelbaar de stad deed verstikken. Liefst wilde men zo veel mogelijk tramlijnen omzetten in buslijnen die tenminste voor het autootje kunnen uitwijken. Een enkele keer liep dat (nog? niet verkeerd af, zoals bij lijn 18 naar Sloterdijk, 19 over de Oostelijke Eilanden en het afschaffen van de tram in Noord. Het “verbussen” van lijn 12 over de Haarlemmerstraat en lijn 17 over de Kinkerstraat werd een voorspelbare ramp, Schaefer moest nog komen om te vragen “Is dit beleid of is er over nagedacht?”
Laat ik schielijk vooruitgaan naar het nu, waarin zich als sociaal-democraat of “beetje groen” (zelf vinden ze zich kneitergroen) presenterende politici hun Beleid kunnen botvieren.
Het schandaal van Groot Verdienmodel voor de Bouwsector (bedenk maar waar die zijn politieke vrinden heeft), de Noord-Zuidlijn, heeft Noord van zinvolle buslijnen ontdaan, en Amsterdam bezuiden het IJ in de loop van de eindeloze werkzaamheden en daarna vijf tramlijnen. Wat hier helemaal niets mee te maken zou moeten hebben is het rigoureus afschaffen van haltes bij de lijnen die nog mochten voortbestaan. Het ergste en ergerlijkste voorbeeld is lijn 3 die aan een stuk door kart van Wibautstraat naar Van Woustraat, daarbij fijntjes een voormalig bejaardenhuis (maar ja, die moesten toch ook weg) overslaand. Het komt de snelheid ten goede, was de reclamespreuk. Afgeschafte haltes waren wel opvallend vaak vlak bij op te heffen bejaardenhuizen gelegen. Dat is natuurlijk geen eugenetisch beleid van onze wakkere coronabestrijders. Het gaat om lekker snel.
“Neoliberaal” kun je aan de Werdegang van het openbaar vervoer duidelijk stellen tegenover het echte liberalisme dat een taak voor de overheid (staat) zag voor het algemeen nut. Rutte IV stopt met het “subsidiëren” van het openbaar vervoer, volgend jaar, het extra geld voor het instandhouden tijdens de coronacrisis, die zogenaamd voorbij is. Het bevorderen of in ieder geval instandhouden van openbaar vervoer is geen overheidstaak, vindt Rutte IV. Dat het bezuinigend snijden in het ov in menige dunbevolkte streek alleen het particulier autobezit zal bevorderen – niets mee te maken. Beleid. “We pakken nu de stikstof aan, al moet er wel weer 130 per uur gereden kunnen worden”. Je zou nog ecoleninist worden…
Enfin, in Amsterdam is de bui al te voorzien. “Onrendabele” lijnen zullen afgeschaft worden, een tram- of buslijn moet wel rendabel zijn. En in de avonduren hoeft er ook niet per se gereden te worden, en zeker niet ’s nachts. Ik kan nog getuigen: het was een daad van formaat om een nachtnet in te stellen, 1969. Dat was nog voor neoliberale tijden. Het is het miezerigste van het miezerige om het anno 2022 af te schaffen want te duur.
Ja, ik voel Uw Pijn in de verlaten (in meer dan een betekenis) streken van Nederland, maar schrijf daar dan zelf eens boos over in plaats van zinloos te mekkeren over Amsterdam of de andere grote steden.
Het is niet de eerste keer dat ik hierover schrijf, ook hier op Krapuul.
Het zal waarschijnlijk ook niet de laatste keer zijn.
– Warmoesgracht: Door Jacob Olie – http://beeldbank.amsterdam.nl/afbeelding/10019A000151, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17195485
