De 11 Novemberlezing van Pankaj Mishra was het voorbije weekend het meest gelezen stuk op MO.be. De bottom line van die krachtige lezing is dat het extreme geweld van de Eerste Wereldoorlog geen onverwachte ontsporing was, maar dat het in de lijn lag van wat Europese imperialistische en koloniale machten in Afrika en Azië al decennia in de praktijk brachten. Alleen: dat geweld was bedoeld tegen niet-blanke volkeren, en dus was niemand erop voorbereid dat de “beschaafde volkeren” het ook tegen elkaar zouden inzetten. De Europese geschiedenis was, al lang voordat onze samenlevingen (super)divers werden, verbonden met racisme, Europees superioriteitsdenken en de geschiedenissen van het globale Zuiden.
In zijn Discours sur le colonialisme (1955) bespreekt dichter en politicus Aimé Césaire uit Martinique de kruisverbanden tussen het koloniale geweld – met racisme als fundament van de relaties tussen het Westen en zijn kolonies – en de wereldoorlog die nog maar een paar jaar daarvoor geëindigd was. Césaire komt tot de conclusie dat de holocaust en de onderdrukking van joden door Hitler en zijn Nazi-partij tijdens WO II geen anomalie was, maar de Europese norm.
Pankaj Mishra onderbouwt in dit essay in grote lijnen hetzelfde argument, met betrekking tot WO I. Die eerste wereldoorlog geldt in de westerse verhalen als een aberratie, een onverwachte catastrofe na jaren van groeiende welstand. Die welstand verwijst natuurlijk naar de rijkdom van het Westen, niet naar die van de kolonies, waar de volkeren leden onder de opbouw van westerse rijkdom. De “inboorlingen” telden niet mee, want zij waren niet ten volle mensen.
(Lees verder bij de bron van dit artikel)
