– door Janos Betko –
Laat ik beginnen te stellen dat ondernemers betaald moeten worden voor hun werk. Ik heb zelf ook parttime wat gefreelancet en weet dat het irritant is als mensen gratis van je diensten gebruik willen maken. Dat moet niet. Ik gun ook iedere fotograaf en iedere illustrator zijn eerlijk verdiende boterham.
Maar de crux zit ‘em in de woorden ‘eerlijk verdiend’. Op een ander weblog waar ik voor schrijf, Vrij-Zinnig, hebben we alle afbeeldingen bij oude artikelen weg moeten halen. De aanleiding daarvoor is dat Vrij-Zinnig, zoals wel meer blogs, een tijd geleden te maken heeft gehad met intimidatiepraktijken van de copyrightmaffia. In dit geval met een kantoor juristen dat geld verdient door websites van burgers te bestoken met claims over geschonden copyright en door met veel intimidatie draconische bedragen van hen te eisen.
Een dikke claim om een oud plaatje
Wat was het geval? Bij een artikel over GroenLinks had een auteur een plaatje gezet van Jolande Sap. Een plaatje dat hij gevonden had bij een digitaal artikel in een van de grootste Nederlandse dagbladen, waarbij als bronvermelding stond dat de afbeelding eigendom was van GroenLinks, die als beleid hanteert dat haar afbeeldingen kosteloos te gebruiken zijn om het publieke debat te ondersteunen tenzij anders wordt vermeld.
Echter, niettemin viel op een gegeven moment een dikke envelop van een advocatenkantoor op de deurmat. De foto van Sap bleek niet rechtenvrij. De krant had abusievelijk een verkeerde bron vermeld en ‘de fotograaf had grote schade geleden’, onder andere omdat door ons gebruik de exclusiviteitswaarde van de foto gedaald is. Of we dus even de zogenaamde marktwaarde a E 265,- per kwartaal (over 2 jaar lang) af zouden willen tikken. Tenzij we binnen vijf dagen zouden schikken voor een disproportioneel bedrag.
Een aantal rare dingen
Hier gebeuren een aantal rare dingen. Ten eerste die termijn van vijf dagen. Copyrightwetgeving is waanzinnig ingewikkeld. Als gespecialiseerd kantoor een groep particulieren (juridische leken) aanschrijven met zo’n termijn om binnen te schikken is volstrekt onredelijk. Voordat je als individu iemand hebt gevonden die daar iets zinnigs over kan zeggen en die je kan bijstaan, is die termijn al lang verstreken. Conclusie: het hanteren van een dergelijke term is niets anders dan juridische intimidatie. Het is een tactiek om ‘easy money’ te verdienen, door leken niet de kans te geven zich überhaupt in de regels te verdiepen, in de hoop dat ze gelijk betalen. Het advocatenkantoor maakt hier overduidelijk misbruik van de kennis-asymmetrie.
Ten tweede is dat bedrag per kwartaal heel raar. Daar zit een perverse prikkel in voor de fotograaf om, in het geval van een rechtenschending (of in ons geval, een zogenaamde rechtenschending), rustig een paar jaar te wachten, om dan te cashen. Nog buiten de idiote hoogte van het bedrag. Er wordt geschermd met astronomische kosten met als doel een hoog schikkingsbedrag te vergoelijken.
Ten derde, het verhaal over de dalende exclusiviteitswaarde. Vrij-Zinnig is een klein blogje met maximaal enkele duizenden unieke bezoekers per maand. Het fotootje was al twee jaar oud, en bovendien verkleind tot een postzegelformaat van 150×150 pixels. Daarnaast was de foto destijds een van de eerste hits bij Google images bij de zoekterm ‘Jolande Sap’. Dus dat verhaal over die grote schade, die geleden is door de dalende exclusiviteit, mag met de nodige korrels zout genomen worden.
Ten slotte is het heel vreemd dat er direct wordt gecommuniceerd via een advocaat. Had de fotograaf ons integer benaderd dan waren we er ongetwijfeld zo uitgekomen. Maar deze fotograaf “laat deze zaken over aan de advocaten die de schendingen zelfstandig opspoort en voor hem afhandelt”. Met andere woorden: de fotograaf onttrekt zich aan elke verantwoordelijkheid en laat een advocatenkantoor het vuile werk doen.
Een kleine industrie
Naast de kennis hebben particulieren over het algemeen ook niet de middelen om een eerlijke confrontatie aan te gaan met zo’n advocatenkantoor waarvan het businessmodel hierop steunt. Voor hen geldt ongetwijfeld: ‘you win some you loose some’, maar als vrijwillige blogger die alleen de wereld een wat mooiere plek wil maken met opiniestukken kun je het verlies van zo’n zaak bij de kantonrechter à een paar duizend euro helemaal niet dragen. Naast kennis-asymmetrie is er sprake van een machts-asymmetrie die voorkomt dat het recht eerlijk zijn werk kan doen.
Dit leidde bij ons tot een zoektochtje over het internet. Al gauw bleek onze verbazing naïef. Wat blijkt: er is een kleine industrie ontstaan die op deze manier haar geld verkrijgt (‘verdient’ is een te mooi woord voor dit soort praktijken).
De slachtoffers
Wie zijn de slachtoffers hiervan? Niet grote bedrijven en organisaties: die hebben genoeg middelen om foto’s te kopen, en in het geval van bovenstaande intimidatiepraktijken beschikken ze over een eigen juridische afdeling en het geld om specialisten in te huren. Nee, het blijken de kleine bloggers te zijn, (sport)verenigingen, en particulieren waaronder kinderen.
Er rest geen andere conclusie dan, om even in het juridisch jargon te blijven, dat deze praktijken abject, infaam en perfide zijn. Gespecialiseerde advocatenkantoortjes speuren in opdracht van enkele fotografen het internet af. Op zoek naar oude foto’s, die abusievelijk gebruikt zijn door arme stakkers die veelal geen idee hebben van hoe het zit met auteursrechten. Die worden vervolgens helemaal de moeder geïntimideerd, door juridisch jargon, enorme bedragen, en een zeer korte reactietijd: een paar dagen, anders wordt het enorme bedrag verhoogd tot astronomisch. Helaas is dit alles wettelijk toegestaan. Het is ook schofterig. Recht is niet altijd rechtvaardig.
Voor de duidelijkheid: ik hou van fotografen die met hun werk de wereld mooier maken. Ik hou van juristen wanneer zij de wereld rechtvaardiger maken. Maar ik heb een hekel aan mensen die niets bijdragen aan de wereld, maar in plaats daarvan hun tijd en energie steken in het kapotmaken van wat anderen maken. Dan ben je, naar mijn bescheiden mening, tuig van de richel.
Besluit
Vrij-Zinnig is zonder grote kleerscheuren aan de copyrightmaffia ontsnapt. Zoals gezegd: op basis van de bron veronderstelden we dat dat de afbeelding vrij te gebruiken was. We hebben dit consequent in veel detail toegelicht, daarin inhoudelijk bijgestaan door het dagblad dat zich had vergist in haar bronvermelding. Omdat we, ondanks dat we redelijkerwijs niet hadden kunnen veronderstellen dat we in overtreding waren, toch gebruik hebben gemaakt van andermans afbeelding hebben we uit coulance een bedrag overgemaakt aan het advocatenkantoor dat in verhouding staat tot het normale gebruik van een dergelijke afbeelding: 50 euro. Daarmee was het voor ons klaar.
We hadden als Vrij-Zinnigredactie de luxe dat we tijdens dit proces door juristen uit ons netwerk zijn bijgestaan. Het heeft de persoon die hier niet verantwoordelijk voor was maar wel alle dreigbrieven op zijn deurmat kreeg echter wel slapeloze nachten gekost. En we hebben bij alle oude artikelen de afbeeldingen verwijderd. We zijn zorgvuldig geweest, maar je weet maar nooit. Zelf Paint ik tegenwoordig maar de plaatjes bij mijn stukjes…
Er rest wat mij betreft nog één vraag: is er een politieke partij of politicus die de handschoen oppakt, en ten strijde trekt om aan dergelijke intimidatiepraktijken van juristen een einde te maken? Want dit soort shit is gewoon fout.
– Integraal overgenomen van Sargasso.
Hier bij Krapuul hebben wij ook flink te stellen (gehad?) met obscure types die het over enorme schade voor een fotograaf hebben vanwege o.a. het bewerkt overnemen van een of ander kiekje. Vandaar ook het verzoek dat nu onderaan ieder artikel staat.
