Het rondwarende coronavirus heeft een impact die tot nog toe met niets wat ons heugt vergelijkbaar is. Het voelt alsof plagen terugkomen die we alleen kennen uit geschiedenisboeken. Dan willen we dat onze regeringen zo goed mogelijke maatregelen nemen en de zaak niet bagatelliseren.
Donald Trump, de president van het machtigste land ter wereld, heeft niet de indruk gewekt dat hij de ernst van de situatie doorhad. Hij reageerde met een mengeling van domheid en leugens. Hij zei dat het virus op een dag verdwenen zou zijn ‘als door een wonder’. Hij verklaarde dat de epidemie was ingedamd in de VS. Hij beweerde dat tests beschikbaar waren, terwijl dat niet waar was. Hij dacht dat een vaccin binnen enkele maanden beschikbaar zou zijn; Anthony Fauci, de directeur van het Amerikaanse Nationaal Instituut voor Allergie en Infectieziekten, zegt dat het minstens een jaar duurt. Trump verklaarde dat de besmetting in Italië al afnam, hoewel die nog steeds toeneemt. De voorgaande staaltjes betreffen alleen wat hij zei. Hij deed ook nog een aantal contraproductieve zetten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wilde tests beschikbaar stellen die de VS weigerde. Onderzoekers aan een project in Seattle probeerden in een vroegtijdig stadium tests uit te voeren maar werden daarvan weerhouden door federale ambtenaren. En al in 2018 had hij op het ministerie van Volksgezondheid het team dat ging over de coördinatie bij epidemieën ontmanteld.
Het voorgaande kenschetst Trump ten voeten uit. Hij is eigengereid en probeert zich met bluf staande te houden. Dat bluffen lukte tot nog toe, ook in de impeachmentprocedure. Maar als er in groten getale doden vallen, dan is zijn spel uit. Bovendien was zijn troefkaart steeds de hoog genoteerde beurskoersen. Die zijn inmiddels gekelderd, ofschoon we nog slechts aan het begin staan van een economische crisis. Daarmee is deze crisis een dubbele. Gezondheidszorg is inadequaat geregeld en een groot deel van de Amerikaanse arbeiders wordt in hun portemonnee getroffen omdat ze geen recht kunnen ontlenen aan zoiets als een Ziektewet. Dit laatste betreft ongeveer een kwart van de werknemers. Ik geef toe dat ik deze gevolgen van het Covid-19 eerder ook had onderschat. Tweeënhalve week geleden in Kan Bernie het linkse vuur in de VS doen branden? wees ik weliswaar op de onvoorspelbare rol die het coronavirus zou spelen, maar focuste ik op de tekortschietende gezondheidszorg, terwijl ik de economische consequenties veronachtzaamde.
Als Trump evenwel politiek dood is, wie gaat het dan redden: Joe Biden of Bernie Sanders? Objectief gezien pleit alles voor Sanders. Zijn hele politieke carrière door heeft hij gevochten voor goede gezondheidsvoorzieningen en verbetering van de positie van de zwakkeren in de samenleving. Met de ineenstortende economie zullen maatregelen genomen moeten worden voor de minder bedeelden in de samenleving. Anders ontstaat er echt hongersnood in het rijkste land van de wereld. Maar als die noodmaatregelen worden genomen, zien veel mensen dat er voldoende geld beschikbaar voor is. Was opbouw van sociale voorzieningen derhalve niet al veel eerder opportuun geweest? Maar objectieve gegevens vertalen zich pas na verloop van tijd in subjectieve gevoelens en daarmee in verandering van politieke opstelling. Een politiek wereldbeeld is evenwel net als een religieuze overtuiging zeer schokbestendig. Biden weet dit en zet in tegenstelling tot Sanders zijn kaarten op tijdelijkheid. In The Guardian beoordeelt commentator Jessa Crispin het zo: ‘Sanders wil bestendige verandering, Biden wil alles benaderen als ware het een “crisis” en dingen vrijwel hetzelfde houden.’ Maar het is een illusie te verwachten dat de coronaviruscrisis slechts een crisis is zoals zoveel voorgaande. Want het neoliberale systeem in de VS met daarbovenop oppernarcist Trump als leider is door en door verrot. Op zijn minst zijn de softe sociaaldemocratische veranderingen van Sanders onvermijdelijk. Maar of Bernie persoonlijk Covid-19 overleeft, dat blijft ook een groot vraagteken.
