Conclusie na een debat: De PvdA wil een iets scherper beleid ten aanzien van Israel

Zaterdag woedde in Zwolle – in de Nieuwe of Buitensociëteit – een ambitieus debat. De PvdA had een hoop mensen opgetrommeld voor het ‘Grote Midden-Oostendebat’, de eerste keer dat de partij iets dergelijks organiseerde. Een middag die werd geopend door Buitenlandsecretaris Kirsten Meyer en minister van BuZa Frans Timmermans en afgesloten door PvdA-leider Diederik Samson, met daartussen debatten – of beter gezegd – paneldiscussies met participatie van het publiek, over zulke onderwerpen als de ‘Burgeroorlog in Syrië’, ‘De toekomst van de Koerden in Irak’, ‘Turkije als nieuwe grootmacht in de regio’, ‘Israel en Palestina op weg naar een tweestatenoplossing?’, ‘Iran, nucleaire dreiging en internationale respons’ en ‘Een Progressieve agenda voor Egypte en Tunesië’.

Het was een drukbezochte middag en om met de resultaten te beginnen: Opmerkelijke uitkomsten waren er zaterdag niet. Wel een paar uitspraken aangaande Israel die waarschijnlijk niet helemaal zonder betekenis waren. Minister Timmermans liet horen dat hij nu ernst wil maken met het apart labellen van producten uit de Israelische nederzettingen (die nu nog uit ‘Israel’ heten te komen), zodat consumenten tenminste kunnen beslissen of ze illegaal vervaardigde producten willen kopen of niet. Kamerlid Désirée Bonis liet tijdens het debat over Israel/Palestina doorklinken dat wat haar betreft – eventueel in Europees verband – de druk op Israel dient te worden opgevoerd als het niet uit zichzelf aanstalten maakt op een serieuze manier met de Palestijnen te willen onderhandelen. En Diederik Samson gaf in zijn speech eveneens aan dat het geduld met Israel, dat als ‘bovenliggende partij in het conflict’ de grootste verantwoordelijkheid draagt voor het oplossen ervan, wat hem betreft opraakt. Ook gaf hij aan dat zonder meer van Israel moet worden verlangd dat het stopt met bouwen in de nederzettingen. Al met al duidelijk andere geluiden dan die opklonken onder het vorige kabinet met de zich sterk met de huidige Israelische leiders identificerende toenamlige minister van BuZa Uri Rosenthal. Geluiden die, zo mogen we aannemen, ook niet helemaal naar de zin zullen zijn van de coalitiepartner van de PvdA, de VVD. Maar daarom des te interessanter.

Zoals gezegd: de rest van de middag was discussie. Daarbij viel al direct op dat de PvdA (in samenwerking met de Alfred Moser en Evert Vermeer Stichtingen) er niet altijd in was geslaagd de interessantste gesprekspartners op te trommelen. Teleurstellend was dat er bij het Syrië debat niemand aanwezig was van de verenigde oppositie, de Syrische Nationale Coalitie. Uit Egypte ven Tunesië waren evenmin sterke deelnemers, namelijk onbekende leden van respectievelijk de Ettakatol (Tunesië) en Egyptische Sociaal Democratische partijen. Een extra kanttekening daarbij is, wat mij betreft, dat deze partijen weliswaar gelieerd schijnen te zijn aan de Socialistische Internationale, maar dat vraagtekens kunnen worden geplaatst bij hun linkse identiteit. Ettakatol komt nog het dichtst in de buurt van een sociaaldemocratische partij. De Egyptische partij daarentegen is domweg liberaal. Hier wreekt zich een vertaalfout. De partij heet in het Arabisch al-Hizb al-Misry al-Dimuqraty al-Igtima’ia, wat zoveel betekent als de Egyptische Democratische Sociale (=burgerschaps) Partij. Met Socialistisch heeft dat niet maken. Socialistisch is ‘ishtiraki’ in het Arabisch en niet igtima’ía . In feite is de partij een soort D66.

Bij de debatten over Turkije, Iran en de Koerden – die ik niet heb bijgewoond omdat er keuzes gemaakt moesten worden – was de keuze van gesprekspartners beter leek het, al was het alleen maar omdat daar Nederlandse deskundigen als Peyman Jafary en (de uit Koerdistan afkomstige) Kawa Hassan waren aangeschoven.

Het droevigste voorbeeld van een slechte keuze was echter de gloednieuwe secretaris-generaal en lid van de Knesset voor de Israelische Arbeidspartij, Hillik Bar, die deelnam aan de discussie over Israel en Palestina. Bar kwam niet verder dan de gebruikelijke Israelische stereotypen over terroristische Palestijnen die geen concessies doen, verdedigde de plaatsing van de Muur in bezet gebied (een ’tijdelijke maatregel’) en hield stijf en strak vast aan standpunten die vooral geassocieerd worden met de Likud (ondeelbaarheid van Jeruzalem, totale verwerping van het Palestijnse Recht op terugkeer, de weigering van de Palestijnen Israel te erkennen als ‘Joodse staat’). Bar werd weggevaagd door zijn Palestijnse tegenspeler Sabri Saidan van Fatah die kalm en ironisch bleef en door Tweede kamerlid Désirée Bonis die hem tevergeefs vroeg om niet alleen bekende standpunten te herhalen maar ook met nieuwe, eigen ideeën te komen al of niet van zijn partij. In het nauw gebracht kwam hij niet verder dan boos uit te roepen dat Israel in het verleden toch ‘enorme concessies had gedaan’, zoals het teruggeven van de Sinaï aan Egypte.

Ik begreep dat de PvdA zo’n debat in de toekomst nog wel eens wil herhalen. Het is dan aan te raden om te proberen uit landen als Egypte, Tunesië en Syrië gesprekspartners te zoeken die meer gezag hebben dan waar we nu mee werden geconfronteerd. Gedacht kan ook worden aan academici uit die landen of en uit eigen land, à la Jafari (of Maarten Zeegers die een prima inleiding gaf bij het Syrië-gedeelte). Maar tegelijkertijd is het dan ook tijd om de Israelische Arbeidspartij, de traditionele Israelische partner van de PvdA, in te ruilen voor personen en (actie)groepen die wèl ideeën en een realistisch beeld van de situatie hebben. Het volstrekt zinloze optreden van deze nieuwe secretaris generaal Hillik Bar staat namelijk niet op zichzelf. Het is tijd dat de PvdA zich realiseert wat het politieke landschap van Israel werkelijk te bieden heeft, dat Arbeid helaas echt heeft afgedaan en dat de illusies daaromtrent, net als andere illusies uit een recent verleden, maar beter eindelijk eens een keer kunnen worden doorgeprikt.

Verscheen eerder bij abu-pessoptimist. Auteur: Martin Hijmans.