Deemoedig heeft Yanis Varoufakis erkend dat het vertoog van DiEM25 te weinig overkomt. Volgens medeoprichter en gezicht van de beweging is een pijnlijke les dat een simpeler boodschap nodig is. Een doorwrocht verhaal is niet genoeg. De gewone kiezer, die van meerdere kanten verworvenheden bedreigd ziet, heeft wel wat anders aan zijn hoofd dan complexe politiek-economische beschouwingen te lezen. Rechts begrijpt het belang van simplisme allang. Het lot van je natie weer in eigen hand nemen spreekt aan. Een einde maken aan het ringeloren door Brusselse technocraten was een van de belangrijke motieven in de keuze voor Brexit.
Doel-middel verwarring
Iedereen wil graag het lot in eigen handen hebben, althans zo veel mogelijk. Dat is een algemeen menselijk streven. Zo willen we niet dat het klimaat onleefbaar wordt. De klimaatalarmisten spelen in op dat primaire angstgevoel. Bijzonderheden in het weer, een warmterecord ergens ter wereld, worden in verband gebracht met een nakende klimaatramp. Wat stelt DiEM25 in vergelijking met genoemde heldere doelen? De slagzin van DiEM25 luidt: De EU wordt gedemocratiseerd of ze zal desintegreren. Wie ziet desintegratie als ramp? Is desintegratie van de EU überhaupt slecht? Als het leven is verslechterd in het Verenigd Koninkrijk sinds de crisis van 2008, dan is een terugkeer naar de ‘onafhankelijke’ natiestaat mogelijk een goede optie. Dan wordt het misschien beter, net zoals vroeger toen ‘Brittania ruled the waves’. Nee, dat desintegratiespook spreekt in de verste verte niet aan. Integratie is niet een doel op zich maar een middel. Het is een middel om de welvaart in Europese landen op peil te houden. Maar als breed opgevatte welvaart in Europa het doel is, moet je dat in je doelstelling tot uitdrukking brengen, bijvoorbeeld door: Duurzame welvaartsgroei is voorbehouden aan een democratisch Europa. Hiertegenover staat duidelijk het democratische tekort van de EU. Steeds schrijnender gevolgen van dat democratische deficit voor de Europese burgers kunnen vervolgens worden toegelicht.
Soevereiniteit
Maar die met betrekking tot de hoofdslogan is niet de enige verwarring op een belangrijk punt. Evenmin is de idee over soevereiniteit helder. Volgens het manifest van DiEM25 is er de plicht Europa (tegen 2025) tot een volledig ontwikkelde democratie met een soeverein parlement te maken, dat het nationale zelfbeschikkingsrecht respecteert. Wat is het nu? Is er nog plaats voor nationaal zelfbeschikkingsrecht of gaat het om het streven naar Europese soevereiniteit? Steeds opnieuw komen daar vragen over, zo ook in een artikel van de Correspondent, dat het badinerend over de jongens van Yanis Varoufakis heeft. Het heeft weinig zin om te speculeren over een uitleg van de tegenstrijdigheid. Die contradictie vereist opheldering en een uitgebalanceerde formulering met betrekking tot subsidiariteit is noodzakelijk.
Het cliché is dat iedereen fouten maakt. Herkenning en erkenning ervan zijn ieder geval positief. Eveneens positief is dat Varoufakis zelf een knuppel in het hoenderhok heeft gegooid. Discussie is hoognodig: laat de kippen kakelen opdat ze een fraai ei leggen.
