“Als ik naar de Tien Geboden kijk zie ik een klassenanalyse.” Ik weet nog wel welke Christen voor het Socialisme deze uitspraak op zijn geweten heeft, maar ik noem geen naam. Ik citeer het slechts om de diepgaande onbenulligheid van een bepaald soort theologie zoals die werd uitgedragen in de jaren zestig en zeventig even te vermelden. Voor de zekerheid: de Tien Geboden leveren geen klassenanalyse en voorzover ze iets zeggen over een klassenmaatschappij heeft het geen enkele betekenis voor de maatschappij van heden. Slechts bij benadering zou je iets kunnen ontlenen aan het tiende Woord:
Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn os, noch zijn ezel, noch iets, dat uws naasten is.
Wat leiden wij af uit dit gebod?
- Het is gericht tot een man
- Het geldt dus niet voor niet-mannen (laat ik het pour besoin de la cause zo uitdrukken)
- Er zijn dienstmaagden en dienstknechten. Die mag je niet begeren als ze van een ander zijn. Blijkbaar zijn zij bezit of eigendom. Dus slaven/slavinnen. Dat zegt iets over het klassenkarakter van de maatschappij waaraan deze Woorden werden gegeven, dat wel.
- Hoewel het Zevende Woord luidt:
Gij zult niet echtbreken.
is er in dit tiende toch nog aanleiding om iets te zeggen over het begeren van uws naasten vrouw.
- Ossen en ezels zijn eigendom, en die mag je niet begeren
- En eigenlijk mag je niets begeren wat van je naaste is.
Een eerder Woord laat weten dat gij niet zult stelen. Logischerwijze gaat de begeerte aan het stelen vooraf. Strikt logisch bekeken zit er nogal wat redundantie in de tekst. Ik weet ook wel dat dit geen manier is om er naar te kijken, maar kom dan ook niet aan met onzin over een klassenanalyse.
Het is dus nogal gemakkelijk een losse uitspraak die vooral dreef op golven van modieusheid te fileren. Christen-anarchistische voordenker Jacques Ellul neemt in het afgebeelde boek de moeite hen die streven naar een materialistische geloofsbenadering van het christendom – met behoud van de godsdienst, althans het geloof – fors tegen te spreken. Nee, “de armen” uit de bijbel zijn niet “de arbeidersklasse” of “de landloze boeren”. Marx en de bijbel gaan niet zomaar samen. Revolutie is wenselijk, nee nodig, maar beroep u niet op vermeende aansporingen hiertoe op bijbelse gronden. Een geestelijke omwenteling hoort vooraf te gaan aan het tot dansen dwingen van versteende verhoudingen.
Het merkwaardige van de “marxismisering” van theologie is dat zij ontwikkeld is terwijl het marxisme zelf in crisis verkeerde en verkeert – er is reden de gedachte van klassenstrijd die leidt tot de Bevrijding opzij te zetten. De theologie komt (weer eens?!?) te laat. Inmiddels is trouwens de bevrijdingstheologie zelf alweer in de vergetelheid gedrongen.
– * De schrijver veegt symbolisch zijn voorhoofd schoon * de kop van een vertoog over “Bevrijdingstheologie voor witte Nederlanders” is er af. Zoals altijd: verwacht niet meteen morgen al een vervolg, als u er al op zit te wachten.
Volgens mij zijn de tien geboden bedoeld om de Egyptische religie te verbieden als onderdeel van de metaforische exodus.
In die tijd zijn alle late bronstijdculturen verdwenen omdat de religies niet deugden.
Ik ben bezig met islamitische reformatie en heb eisen gesteld aan koranvertalingen. Die zijn op het oog vanzelfsprekend maar kijkend naar de oude koranvertalingen valt er een duidelijk contrast op.
Waarom zou je geen naam noemen? JWH? Spreekt hier God himself?
En wat is eigenlijk bedoeling van je column? Wat wil je nu eigenlijk zeggen?
Je mag van alles en iedereen begeren, zeker als je niet leeft volgens de 10 geboden. Maar je krijgt er wel heibel mee.
Moet het niet daarover gaan?
En waarom mag ik de ‘armen, landlozen, vluchtelingen’ van nu niet vergelijken met de ‘Zwakken, wezen, ect’ in de bijbel? En is het werkelijk zo dat een ‘geestelijke omwenteling’ voorafgaat aan elke omwenteling?
Ik vrees dat deze hele discussie niet mogelijk was geweest als in de jaren 60 geen aanzienlijke stijging van de welvaart had plaatsgevonden. En ik ben bepaald geen marxist.
Marxisme als een seculiere vorm van christendom…Het is een beetje simplistisch, maar dat er overeenkomsten zijn, lijkt me duidelijk.
Wanneer voor God alle mensen gelijk zijn, dan is er eigenlijk geen goede reden op Aarde vervolgens wél ongelijkheid te tolereren. Die tendens was in het vroege christendom zeker aanwezig en werd later ook opgepikt door ketterse bewegingen. Denk aan Fra Dolcino, Thomas Müntzer,de Anabaptisten, om het tot West-Europa te beperken.
Die Grundsuppe der Dieberei sind unsere Fürsten und Herrren, nehmen alle Creaturen zu ihrem Eigenthum, die Fisch im Wasser, die Vögel in der Luft, das Gewächs auf Erden muß alles ihre seyn. Aber den Armen sagen sie: Gott hat geboten, du sollst nicht stehlen. Sie selber schinden und schaben alles, was da lebt; so aber ein Armer sich vergreift am Allergeringsten, muß er henken – Thomas Müntzer
Dat het anarchisme een mystiek karakter heeft is zeker niet een originele gedachte van Simon Critchley, hij geeft wel de meest recente beschrijving in die zin naar mijn weten.
Wat ik bedoel met bovenstaande staat in het bovenstaande. En in het vervolg/de vervolgen.
De Tien Woorden zijn niet zo bijzonder als ze graag worden voorgesteld, keizer Iulianus II, (regeringsjaren 361-363), bijgenaamd Apostata, de Afvallige – wat hij niet was – stelde al vast dat ieder fatsoenlijk mens zich aan deze voorschriften (voorzover relevant) houdt. In tegenstelling tot Iulianus zal ik mij er niet vrolijk over maken, maar een klassenanalyse of Heel Bijzondere Opdracht kan ik er ook niet uit opmaken.
Pingback: Een beetje geloven, best wel sjiek eigenlijk | Krapuul