Lente 2015, een aantal burgerbewegingen in Spanje wil “de stad teruggeven” aan zijn bewoners. Op de verkiezingsavond gebeurt wat niemand verwachtte: in Barcelona en Madrid houden hun kopstukken, 2 vrouwen die nooit eerder een politiek ambt uitoefenden, een overwinningstoespraak. Terwijl Syriza en Podemos de Europese hoop voor links leken, groeide in hun schaduw een radicaal alternatief in Spanjes grootste steden. Na de pleinen veroverden de indignados er de stadhuizen. Is het toeval dat dit gebeurde? Een balans van 2 jaar verandering.
- “Ik denk dat we ons deze avond voor altijd als een buitengewoon en bijzonder moment zullen herinneren.” Grote woorden na een verkiezingsoverwinning zijn niet uitzonderlijk. Maar toen Manuela Carmena, de lijsttrekster van de burgerbeweging Ahora Madrid, aan het Retiro park het podium beklom op 24 mei 2017, werd wel degelijk geschiedenis geschreven. Op deze warme lenteavond stroomden vanuit het hele land de berichten binnen dat er meer dan een nieuwe wind waaide. Een regelrechte storm was losgebroken: protestpartijen en burgerplatformen stonden op winst in alle grootste steden van het land.De bescheidenheid van de vrouw op het podium stak af tegen de woorden die de avond haar ontlokte: “Er is iets gebeurd wat nog nooit gebeurd is.” Het was de eerste verkiezingsoverwinning voor de eenenzeventigjarige Carmena. Sterker nog, nooit eerder had ze als boegbeeld een politieke lijst getrokken. Slechts enkele maanden eerder had ze toegezegd om het gezicht te worden van een burgerbeweging in de hoofdstad. Niemand die toen een kans gaf aan de veelkleurige alliantie tegen het neoliberale stadsbestuur. Maar het laatste wat Carmena deed was het huzarenstuk dat deze overwinning was, claimen. “Niet Ahora Madrid, noch de politici hebben vanavond gewonnen. Dit is de overwinning van alle burgers die verandering willen. Met als enige wapens vreugde, verbeelding en creativiteit is deze stad erin geslaagd die te brengen.”
- “Sinds de publicatie van Als burgemeesters zouden regeren van de Brit Benjamin Barber heeft het idee veel bijval geoogst dat voor wat op nationaal vlak niet lukt, we maar beter op onze steden rekenen.’ De uitdagingen van deze tijd, gaande van ecologie over migratie en het democratisch deficit zullen in de stad opgelost worden. Waar landen falen, slagen steden.Nauwelijks waren de alcaldes del cambio ingezworen of ze stelden voor een netwerk van opvangsteden voor vluchtelingen te creëren. Van de 17.680 vluchtelingen die Spanje zou opvangen, hadden er nog geen 20 asiel aangeboden gekregen.[1] Net zoals de Sanctuary Cities in de Verenigde Staten zou hier een netwerk van steden ingrijpen waar nationale overheden geen bescherming boden. Eind februari 2016 organiseerde een groep vrijwilligers die op Lesbos bootvluchtelingen opving een van de grootste betogingen in Europa vóór de opvang van meer vluchtelingen. Dankzij honderdduizenden Barcelonezen werd de kreet ‘Vollem acollir’, ‘Wij willen hen opvangen’, een oproep die ver voorbij de stadsgrenzen reikte. Maar de nationale regering bleef stil. Het waren de burgerburgemeesters van Madrid, Barcelona, Zaragoza, Valencia en La Coruña die een gezamenlijke oproep deden: “Als lokale besturen,” schreven ze, “staan we het dichtst bij de burgers, kennen we hun sociale noden het best. Zij roepen ons op om mensen op de vlucht voor geweld te helpen.”
- De verkiezingsavond waarop duidelijk werd dat Manuela Carmena tot burgemeester was verkozen, was in meerdere opzichten historisch. In de weken voor de verkiezingen stelde ze met zachtheid en eenvoud een project voor waar de stad naar snakte nadat het vorige stadsbestuur een spoor van corruptie had achtergelaten. Ze was nieuw in de politiek maar als rechter had ze zich levenslang ingezet voor de onderdrukten: eerst bij de illegale arbeidersbeweging onder de dictatuur van Franco, en later voor burgerrechten in de hele wereld.Het contrast met haar tegenstandster kon onmogelijk groter zijn: Esperanza Aguirre was een partijkrokodil van de Partido Popular. Na haar bestuursperiode aan het hoofd van de deelstaatregering van Madrid bleek haar hele omgeving besmeurd door schandalen, wat haar niet tegenhield om zich toch kandidaat te stellen voor deze gemeenteraadsverkiezing. Toen Pablo Iglesias haar in een televisiedebat toewierp de Spaanse Margaret Tatcher te zijn, antwoordde ze dat hij geen idee had hoe “vereerd ze zich voelde dankzij dit compliment.” Tegenover deze Iron Lady bleek Carmena’s eenvoud revolutionair. Zij stond voor een gelijker en socialer Madrid waar mensen die al jaren uit de boot vielen opnieuw konden rekenen op het stadhuis.
Verder lezen
