De machtsovername in Afghanistan door de Taliban ging uiteindelijk bliksemsnel – in de slotfase althans. De wijze waarop het ging, is veelzeggend over de aard van de strijd. Intussen blijkt steeds duidelijker dat de strijd in Afghanistan helemaal niet gestreden is. Uit minstens vier hoeken komt initiatief of minstens dreiging om de Taliban de macht te betwisten, soms voordat die goed en wel is geconsolideerd. Wie denkt dat de Taliban-victorie naast wrede onderdrukking tenminste een eind aan de oorlog brengt, zou zich wel eens heel akelig kunnen vergissen. Maar eerst: de koloniale afgang.
Ineenstorting in ijltempo
Herinneren we ons de toestand een paar weken terug? De opmars van de Taliban was in volle gang. Maar Nu.nl schreef op 9 augustus nog:(1) ‘Dat de Taliban momenteel veel steden en regio’s veroveren, wil overigens niet zeggen dat de terreurgroep die ook weet te behouden. Daarvoor zou de groep de steun van de plaatselijke bevolking nodig hebben, en die ontbreekt vaak.’ Daar had de zittende regering vrij weinig aan, want de steun die de Taliban niet had, had die regering al evenmin. Ook heel geruststellend: ‘De Afghaanse regering, die vanuit de hoofdstad Kaboel opereert, stelt dat de Taliban de mankracht en vuurkracht ontberen om hun invloed uit te breiden naar grote steden.’ Dat is dus minder dan twee weken geleden.
Op 9 augustus meldde Aljazeera: ‘De Taliban heeft een zesde provinciehoofdstad in Afghanistan veroverd in vier dagen tijd’.(2) Op 12 augustus meldde de NOS dat de Taliban nu ook Herat veroverd hadden, in ieder geval voor een deel. Ook Ghazni was in Taliban-handen. ‘Met de veroveringen van vandaag hebben de Taliban nu 11 van de 34 provinciehoofdsteden in handen gekregen in slechts een week.’(3) Op 12 augustus was ook Kandahar aan de beurt, de grootste stad op de hoofdstad Kaboel na.(4) Enkele dagen later, op 15 augustus, was Kaboel tenslotte zelf aan de beurt en kon de Taliban de overwinning uitroepen.
We roepen nog even even in herinnering dat volgens bronnen in Amerikaanse inlichtingendiensten datzelfde Kaboel ‘binnen negentig dagen’ – pakweg drie maanden dus – door de Taliban zou kunnen worden veroverd. Die prognose werd op 11 augustus bekend.(5) Ja, het klopt, binnen vijf dagen is strikt genomen ook ‘binnen 90 dagen’. Maar ik geloof niet dat de prognose zo was bedoeld. Overigens weten we intussen ook dat diplomaten via een intern memo al op 13 juli vanuit de ambassade van de VS een waarschuwing hebben gestuurd aan het ministerie van Buitenlandse zaken in Washington. Nu.nl vat samen: ‘Na de geplande terugtrekking van de Amerikaanse troepen op 31 augustus zouden de Afghaanse strijdkrachten “ineenstorten”. Daarna zouden de Taliban de macht kunnen grijpen.’(6) De regering in Washington was dus op de hoogte. Alleen wachtten de Afghaanse troepen niet met ineenstorten tot na die 31ste augustus.
Waarom ging het zo vliegensvlug? Wat verklaart die snelle ineenstorting van de Afghaanse regeringsmacht? Eerst maar eventjes: waar lag het in ieder geval niet aan? Het militaire overwicht van de Taliban? Dat bestond niet. Het Afghaanse leger kon bogen op 300.000 militairen en op hypermodern wapentuig. En niet alle Amerikaanse troepen waren al verdwenen. Het klopt op zichzelf dat niet ‘de Taliban de mankracht en vuurkracht’ hadden om de steden in te nemen, zoals Nu.nl schreef. ‘De schattingen over de omvang van de Talibanstrijdgroepen lopen uiteen van enkele tienduizenden tot 85.000 strijders’, aldus de NOS.(7) Waarom bezweek die overmacht aan regeringszijde zo snel?
Was het de populariteit van de Taliban? Niet echt. Nergens zie je grote juichende menigten op straat in zojuist door de Taliban overgenomen steden. Mensen zitten bezorgd thuis. Sommige opgelucht dat er tenminste niet langdurig en straat voor straat is gevochten. Anderen bang om naar buiten te gaan, zeker als ze vrouw zijn en/of kledij dragen die volgens de kledingvoorschriften van de nieuwe machthebbers niet kan, of bekend staan als criticus van de Taliban en hun wereldbeeld. En je zal maar queer zijn, vandaag de dag in Afghanistan! Je bent in acuut levensgevaar.(8) Angst is wijdverbreid. Het idee dat ‘het Afghaanse volk in grote dankbaarheid haar bevrijders verwelkomt’ kunnen we dus naar het rijk der fabelen verwijzen. De mensen zien de aflossing van de ene groep gewapende machthebbers door de andere groep gewapende machthebbers. Heel veel mensen zien dat met zeer goede redenen bepaald niet als een verbetering. De Taliban hebben steun, maar bepaald niet van een overweldigende meerderheid, en vooral in bepaalde provincies, en dan meer op het platteland dan in de meeste steden. Van hun populariteit moeten ze het niet hebben. Ze regeren door angst.
Corruptie en koloniale afgang
De verklaring voor hun snelle overwinning ligt niet bij de Taliban zelf, maar bij hun tegenstanders. Het is niet dat mensen de Taliban zo steunden. Het is vooral dat mensen hun steun aan de regering en haar gewapende macht onthielden. Het is vooral ook dat het bestuursapparaat en die gewapende macht van de regering door en door verrot was. Het hing van een alomtegenwoordige corruptie aan elkaar.(9)
Officieren incasseerden bijvoorbeeld op grote schaal de soldij van soldaten die helemaal niet bestonden, zogeheten spooksoldaten. Dat cijfer van 300.000 regeringssoldaten is precies dat: een cijfer. Het echte aantal lag hoogstwaarschijnlijk flink lager. Militairen persten mensen af bij controleposten en dergelijke. Dat is niet de manier om populariteit bij de bevolking te verwerven. En al dat hightech wapentuig werkte omdat, voor zover en zolang er Amerikaanse adviseurs waren om de zaak te onderhouden en adequaat te gebruiken.
Van het opleiden van Afghaanse militairen kwam weinig terecht. Nogal eens vertrokken de kersverse soldaten met geweer en al naar huis – of naar de Taliban. Wellicht hoopten ze bij de Taliban op iets waar de regering niet toe in staat of bereid was: betaling, inkomen. Maar al te vaak moesten regeringssoldaten maandenlang wachten op hun soldij. Iets soortgelijks gold voor de Afghaanse politie. Ann Rogers schreef in 2009 al een tamelijk onthutsend artikel over hoe het bij de opleiding van Afghaanse regeringstroepen en agenten toe ging.(10) Het mag duidelijk zijn dat een leger dat bestaat uit soldaten die deels niet bestonden, deels niet werden betaald, deels bewapend waren met spul dat niet werkte, niet opgewassen is tegen een tegenstander die gemotiveerd was en haar zaakjes organisatorisch in ieder geval redelijk op orde had.
Nu weet de Taliban-top ongetwijfeld ook wat graaien is. Ze haalt een aanzienlijk deel van haar inkomsten uit opiumteelt en de bijbehorende handel en mogelijk ook productie. Dat gold overigens ook voor haar tegenstanders, heel Afghanistan is vergeven van de papavervelden.(11) Het is simplistisch maar ook niet helemaal onzinnig om de Taliban te kenschetsen als een soort drugskartel in een religieus-politiek jasje. Corruptie pleegt met zoiets gepaard te gaan: een narco-staat is een staat van opkoping, chantage en intimidatie, zoals inmiddels in Nederland ook steeds duidelijker wordt.
Maar die corruptie was bij de Taliban eerder aanvullend, een soort smeerolie in een redelijk efficiënt militair apparaat. Aan regeringszijde had de corruptie zodanige vormen aangenomen dat ze de voornaamste bestaansreden bleek voor heel veel militairen en functionarissen, vooral in de hogere kringen waar het geld naar toe ging. Strijdgroepen waren voor de Taliban een manier om de macht te veroveren. Militaire eenheden waren voor regeringsfunctionarissen en officieren vooral een verdienmodel. De Taliban hadden ook een strijkstok waar wat aan bleef hangen. Het regeringsleger was zelf de strijkstok. Zo win je geen oorlog, hoeveel soldaten je als regering op papier ook tot je beschikking hebt.
Die corruptie, die afpersingspraktijken en de bijbehorende inefficiëntie aan regeringszijde: ze bestonden al sinds die regering en de bijbehorende gewapende instanties op poten gezet werden, na het verdrijven van de Taliban in 2001 door Amerikaanse luchtaanvallen en een invasie van commandotroepen en dergelijke. Zo bezien is het niet de vraag waarom de regeringstroepen zo snel hun verzet prijs gaven. De vraag is eerder waarom dat allemaal bijna 20 jaar heeft moeten duren voor het zo ver was? Het antwoord ligt natuurlijk in de Westerse militaire bezetting. Het Afghaanse leger, eigenlijk de hele Afghaanse staat, was afhankelijk van het Amerikaanse en Britse leger, van Westerse luchtsteun, adviseurs, wapens, van opleiding en Westers geld. Dat hield de boel overeind. Als Afghaanse soldaten in moeilijkheden kwamen door Taliban-tegenstand, konden ze Amerikaanse bommenwerpers te hulp vragen die dan drie naburige dorpen verpulverden. Probleem opgelost, maar wel weer een heleboel mensen zo boos dat ze zich bij de Taliban voegden. Die vochten tenminste tegen de bezetter, zo was de niet onlogische perceptie. De Westerse militaire macht hield de Afghaanse regering en militaire macht overeind. Maar de Westerse oorlogvoering droeg ook enorm bij aan de steun die de Taliban in ieder geval op delen van het platteland gaandeweg na 2001 weer herwon.
Het hielp ook niet echt dat het nogal eens voorkwam dat dorpshoofden en plaatselijke notabelen onderlinge ruzies beslechten via Amerikaanse steun. Dan hoefde zo iemand de VS maar wijs te maken dat de rivaal een Taliban-strijder was. Maar al te vaak volgde er dan een aanval. Soms een inval door een bruut optredend peloton soldaten. Soms ook een luchtaanval. Ook pro-regeringsmilities lieten zich op deze manier gebruiken, en speelden maar al te vaak hun eigen spel.(12)
Winning hearts and minds by pulverizing bodies and souls, daar kwam de bezettingsoorlog op neer. Er mag bij alle – in beginsel terechte – woede over de huidige wreedheden van de nieuwe Taliban-heersers trouwens wel iets meer oog zijn voor deze geschiedenis. Het is een nogal naar de achtergrond geduwd feit dat er aan die wreedheden andere gewelddadigheid vooraf is gegaan, Westerse gewelddadigheid, met een Nederlandse bedrage bovendien. Irrelevant is die geschiedenis bepaald niet. Al het Westerse gewauwel over mensenrechten en democratie, al het geweeklaag over Taliban-wandaden, het komt toch in een wat schrijnend daglicht te staan als we de Westerse koloniale wandaden, en die van hun plaatselijke filiaalchefs, eerlijk onder ogen zien. Voor zover de Taliban door wraaklust wordt gedreven, moet eerlijk worden erkend dat er wel iets te wreken valt voor wie in wraak gelooft. Het rechtvaardigt niets. Maar het helpt wel om iets te verklaren.
Populair werd de Afghaanse regering en haar militaire apparaat op deze manier dus niet echt. Maar ze hield zich met grof geweld en heel veel geld wel staande tegenover de Taliban. Dat grove geweld kwam echter in beslissende mate van Amerikaans wapentuig en luchtaanvallen, en van Amerikaanse financiële steun, precies daar kwam in 2021 een einde aan, nadat eerst president Trump en vervolgens president Biden aankondigde dat de VS haar troepen terug ging trekken.
Weg was het grote geld om de carrousel van corruptie mee draaiende te houden. Weg was ruggensteun die de hele corrupte boel nog enigszins overeind hield. De koloniale filiaalchefs en hun personeel moesten het opeens zonder steun van de hoofddirectie in Washington stellen. Weg was nu nog het beetje motivatie in het regeringsleger. Soldaten legden in grote aantallen de wapens neer, liepen over naar de Taliban. Officieren en overheidsfunctionarissen gooiden het snel op een akkoordje toen ze de nederlaag van de Afghaanse regering zagen naderen.(13) Zo ging die nederlaag nog in de versnelling ook. Van langdurige gevechten tot het bittere eind in en om Kandahar en Kaboel was geen sprake. Het zootje zakte in elkaar, de Taliban hoefden nog nauwelijks te duwen.
VS-president Joe Biden kon Afghaanse soldaten oproepen om ‘voor hun natie te vechten’, zoals hij ook deed (14) terwijl de Amerikaanse aftocht in volle gang was en de Taliban stad na stad veroverde.. Maar het Afghaanse regeringsleger was geen instrument van een Afghaanse natie. Het was het instrument van Amerikaanse koloniale macht. Waarom zouden Afghaanse soldaten daarvoor vechten, als de Afghaanse regering niet eens de moeite nam ze behoorlijk te betalen? Om vervolgens te zien of vermoeden dat hoge functionarissen met zakken vol geld de benen namen naar Dubai, een angstige bevolking achter latend? Een afgang was het. Een koloniale afgang van een koloniale staat en van haar imperiale sponsors bovendien.
Strijd gaat door, op meerdere fronten
Intussen beginnen zich de contouren van een bloedig vervolg af te tekenen. Geruststellende taal vanuit de Taliban-top blijkt weinig tot niets waard, en ik ben niet verbaasd. Die taal is vast geruststellend bedoeld. Maar we lezen al tamelijk enge verhalen. In VN-kring is een rapport beschikbaar waarin gesproken wordt van gerichte zoekacties en intimidatie.(15) ‘Volgens het rapport zijn er meerdere berichten over lijsten die de Taliban hebben opgesteld met namen en verblijfsplaatsen van mensen die ze willen ondervragen en straffen. Ook zouden de nieuwe machthebbers om sommige plaatsen al ‘van deur tot deur zijn gegaan om “collaborateurs” te arresteren, Wie zich niet overgeeft aan de Taliban, dreigt te worden gedood. Ook familieleden worden bedreigd.’
Over wie gaat het dan? ‘Vooral voormalige militairen van het Afghaanse regeringsleger, politieagenten en medewerkers van inlichtingendiensten zouden gevaar lopen’. Leden van dat zojuist aan eigen verrotting tot ontbinding overgegane Afghaanse gewapende apparaat dus. Daar zitten ongetwijfeld echt enge mensen tussen – ook de zojuist verdreven Afghaanse regering deed aan mensenrechtenschending – maar het zijn voor het overgrote deel arme mensen die slecht betaald werk deden voor de overheid die er nu eenmaal was. En om hun familieleden… De strijd tegen ‘collaborateurs’ is voor nieuwe machthebbers maar al te vaak het handvat om grootschalige repressie te rechtvaardigen. Die kant gaat het – geheel voorspelbaar overigens – in Afghanistan heel duidelijk op. Er zal niet heel veel voor nodig zijn om als ‘collaborateur’ te worden aangemerkt.
Overigens moeten we bij berichtgeving over repressie wel opletten. Veel ervan komt tot ons via kanalen die aan de repressie onder het vorige bewind amper aandacht gaven. Dat maakt ze niet bij voorbaat onwaar, maar wel een beetje ongeloofwaardig. Veel ervan dient ook als rechtvaardiging-met-terugwerkende-kracht voor de koloniale bezettingsoorlog tegen Afghanistan: kijk eens hoe erg het is nu we er weg gaan!. Veel ervan dient ongetwijfeld ook om druk uit te oefenen om die oorlog een volgende ronde in te sturen. Je leest al pleidooien die kant op, pleidooien dus voor weer een koloniale expeditie die met kracht van de hand dienen te worden gewezen. Maar die afwijzing geldt ook voor de Taliban-staatsterreur zelf. Het een rechtvaardigt niet het ander, noch ook andersom.
Het Taliban-bewind wordt intussen van meerdere kanten uitgedaagd. In de eerste plaats zijn er nog steeds zesduizend Amerikaanse soldaten om het vliegveld bij Kaboel. Ga er ook maar van uit dat de Amerikaanse luchtmacht klaar staat om haar ding te doen als ze in Witte Huis en Pentagon vinden dat de Taliban zich ernstig misdragen. Ik geloof niet dat de VS veel zin hebben in voortzetting van hun koloniale oorlog ter plekke. Maar ik geloof wel dat ze ertoe bereid zijn, onder bepaalde omstandigheden. Gewapende acties, van wie dan ook (beter bekend als ‘Al Qaeda’) tegen Amerikaanse militairen en/of objecten kunnen een reden zijn. Ik denk niet dat de Taliban op zoiets aansturen. Maar hebben ze er volledige controle op?
Daarmee zijn we bij een tweede mogelijke uitdaging van het nieuwe bewind: andere fundamentalistische strijdgroepen, zoals Al Qaeda en IS/Daesh. Die zijn al aanwezig in Afghanistan, en met name tussen Taliban en IS botert het helemaal niet. Het is aannemelijk dat extreme groepen als IS zelfs de niet bepaald gematigde Taliban te plooibaar vinden, te meegaand jegens de VS, te diplomatiek. En wat doe je met verraders? Precies. Op haar beurt heeft de Taliban er belang bij om groepen die vanaf Afghanistan aanvallen op Amerikaanse doelen gaan doen, erg kort te houden omdat precies zulke aanvallen voor de VS aanleiding kunnen zijn om de taliban weer aan te vallen. Pogingen van de Taliban om Al Qaeda en/of IS te dwarsbomen, zullen door die laatste groepen dan weer worden gehekeld als verraad aan de goede zaak. Het mag duidelijk zijn dat het hier om tactische verschillen – ongetwijfeld theologisch ingekleed en beargumenteerd – tussen volslagen reactionaire gewapende groepen gaat, eentje aan de macht, een of meerdere in oppositie. Hopen dat de Taliban beetje gelicht wordt door een van haar fundamentalistische rivalen is onzin, hopen dat de Taliban ze de baas blijft overigens ook. Het allemaal net zo relevant als de ruzies tussen Baudet, Eerdmans, Haga, Otten, Hiddema, en hoe die nare clowns ook maar mogen heten.
Een derde groep uitdagers zit in de Panjshir-vallei, zo’n beetje het enige gebied waar de Taliban het nog niet voor het zeggen heeft. Daar vormt zich gewapend verzet, onder meer van de restanten van het oude bewind. Daar zit Ahmed Massoud, zoon van een guerrillaleider die het voor 2001 tegen de Taliban opnam en vlak voor 11 september 2001 waarschijnlijk door Al Qaeda-mensen is vermoord. Ahmed Massoud voert nu iets aan dat Nationaal Verzets Front heet, en vraagt alweer om Westerse steun, in de vorm van ‘meer wapens, meer munitie en meer voorraden’.(16) Intussen heeft Amrullah Saleh, vicepresident van de voormalige Afghaanse regering, zich ook naar die vallei begeven en roept op tot voortgezette strijd tegen het nieuwe bewind. Bismillah Mohammadi, de minister van defensie van het oude bewind is ook al present. (17)
Hier tekenen zich de contouren af van een herleving van de oude Noordelijke Alliantie, de coalitie van militieleiders die voor 2001 weerstand bood tegen de toenmalige Taliban-machthebbers, en die meehielp bij de VS-interventie waarmee in 2001 de Taliban werden verdreven. We hebben het hier tegelijk over een poging om het oude regime weer overeind te krijgen, want tussen Noordelijke Alliantie en dat bewind zit slechts een poreus stippellijntje. Het lonken naar Amerikaanse steun is tekenend. Of de VS er op ingaat? Maar ik sluit niet uit dat de CIA precies genoeg steun die kant op sluist om ze overeind te houden, als pion die ze later altijd nog kunnen inzetten mocht de VS de Taliban willen verdrijven. Hoe dan ook gaat het niet om een verschijnsel waar hoop uit valt te putten. Meer oorlog, een restauratie van het oude regime? Het is geen van beide bemoedigend.
Een vierde groep uitdagers, als je het zo kunt noemen, wordt gevormd door de deelnemers aan diverse demonstraties tegen de taliban. Mensen gingen, op de Afghaanse onafhankelijkheidsdag en ook al een dag eerder, de straat op met de Afghaanse vlag, een rood-groen-zwart doek. De taliban hanteren een eigen vaandel, wit met teksten erop, en vervangen daarmee de oude vlag. Het wapperen met de vroegere regeringsvlag is een uiting van protest tegen de nieuwe machthebbers, en zo behandelen die machthebbers het ook. Zulk protest was er woensdag in Jalalabad. Bij het neerslaan ervan vielen slachtoffers, waarschijnlijk drie. Volgens een verslaggever voor Aljazeera namen er ‘honderden, zo niet duizenden’ mensen deel,(18) maar videobeelden laten eerder tientallen tot honderden mensen zien. Evengoed waren dit tientallen tot honderden hele moedige mensen! Op donderdag 19 augustus, onafhankelijkheidsdag zelf, was er soortgelijk protest in Asadabad. Taliban-strijders openden het vuur, mensen kwamen om. ‘Het is niet duidelijk of de slachtoffers zijn gevallen door kogels of dat ze onder de voet zijn gelopen in de paniek die ontstond’, aldus de NOS.(19) Ook in Kaboel was er zo’n vlaggenprotest.(20)
Wat is de betekenis van dit protest? Dat mensen wapperen met de vlag die onder het vorige regime het staatssymbool was, is op zich geen pluspunt: dat oude regime verdient ook met terugwerkende kracht geen steun. De overduidelijke afwijzing van het Taliban-vaandel, in de praktijk gebracht door kennelijk ongewapende groepen mensen, getuigt wat mij betreft echter wel van een welkome weerspannigheid tegen de nieuwe machthebbers. Het lijkt me unfair om dit protest af te doen als alleen maar nostalgie voor het vorige staatsgezag. En wat een moed van deze mensen! Menigten op straat die een zo repressief staatsgezag zo gezamenlijk en openlijk trotseren – ik vind het mooi en toch een heel klein beetje moedgevend. Honderd keren minder onaangenaam dan zowel het Taliban-bewind zelf als de diverse gewapende uitdagers die ik heb genoemd.
Noten:
1 ‘Taliban bezig aan opmars in Afghanistan, maar hoe lang nog?” Nu.nl, 9/12 augustus 2021, https://www.nu.nl/buitenland/6150455/taliban-bezig-aan-opmars-in-afghanistan-maar-voor-hoelang-nog.html
2 Ali M. lafiti, ‘’Taliban captures sixth Afghanistan provincial capital: official’, Aljazeera, 9 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/9/taliban-captures-sixth-afghanistan-provincial-capital-official
3 ‘Amerikanen en Britten sturen militairen naar Afghanistan om diplomaten te evacueren’. NOS, 12 augustus 2021, https://nos.nl/collectie/13870/artikel/2393625-amerikanen-en-britten-sturen-militairen-naar-afghanistan-om-diplomaten-te-evacueren
4 Peter Beaumont, ‘Kandahar’s fall to the Taliban is a moment of huge significance’, The Guardian, 14 augustus 2021, https://www.theguardian.com/world/2021/aug/14/kandahars-fall-to-the-taliban-is-a-moment-of-huge-significance
5 ‘Afghan capital could fall to Taliban within 90 days: US intel’, Aljazeera, 11 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/11/afghan-capital-could-fall-to-taliban-within-90-days-us-intel
6 ‘Amerikaanse diplomaten waarschuwden al eerder voor ineenstorting Afghanistan’, Nu.nl, 20 augustus 2021, https://www.nu.nl/strijd-in-afghanistan/6152258/amerikaanse-diplomaten-waarschuwden-eerder-al-voor-ineenstorting-afghanistan.html
7 ‘Terug van nooit weggeweest: wie zijn de Taliban en wat willen ze?’ NOS, 9 augustus 2021, https://nos.nl/collectie/13870/artikel/2393273-terug-van-nooit-weggeweest-wie-zijn-de-taliban-en-wat-willen-ze
8 Zie bijvoorbeeld Pallavi Pundir, ‘ “If They Find Out I’m Gay, They Will Kill Me on the Spot”: Life Under taliban Rule’, Vice, 19 augustus 2021, https://www.vice.com/en/article/akg84p/queer-afghans-fear-death-under-taliban-rule
9 Ibrahim Al-Marashi, ‘The collapse of the Atghan military: We’ve seen this movie before’, Aljazeera, 17 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/opinions/2021/8/17/the-collapse-of-afghan-military-we-have-seen-this-movie-before
10 Ann Jones, ‘Us or them in Afghanistan’, Tomdispatch, 20 september 2009, https://tomdispatch.com/ann-jones-us-or-them-in-afghanistan/
11 Alfred W. McCoy, ‘How the heroin trade explains the US-UK failure in Afghanistan’, The Guardian, 9 januari 2018, https://www.theguardian.com/news/2018/jan/09/how-the-heroin-trade-explains-the-us-uk-failure-in-afghanistan
12 Voor wrange voorbeelden, zie Maey Jong, ‘The U.S.Trained Warlords Committing Atrocities in Afghanistan’, In These Times, 19 september 2021, https://inthesetimes.com/article/our-warlords-in-afghanistan
13 Een gangbaar procedé bij machtswisselingen in Afghanistan. Is eenmaal duidelijk wie de strijd wint, dan gaat de overgang vaak opmerkelijk ‘vreedzaam’, door een switch van loyaliteit van gewapende groepen en militaire eenheden. Zie Anatol Lieven, ‘Why Afghan Forces So Quickly Laid Down Their Arms’, Politico, 16 augustus 2021, https://www.politico.com/news/magazine/2021/08/16/afghanistan-history-taliban-collapse-504977
14 Akhtar Mohammed Makoi, Peter Beaumont, Julian Borger, ‘Afghanistan government could fall to taliban in 90 days, say US officials’, The Guardian, 11 augustus 2021, https://www.theguardian.com/world/2021/aug/11/joe-biden-urges-afghans-to-fight-for-their-nation-as-taliban-advance-continues
15 ‘Vertrouwelijk rapport: Taliban jagen wel degelijk op “collaborateurs”’, NOS, 19 augustus 2021, https://nos.nl/collectie/13870/artikel/2394415-vertrouwelijk-rapport-taliban-jagen-wel-degelijk-op-collaborateurs
16 ‘UN report warns Taliban going “door to door” for wanted’, Aljazeera, 19 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/19/us-troops-to-stay-in-afghanistan-till-all-americans-out-live
17 Bill Weinberg, “Afghanistan: ousted VP launches resistance’, Countervortex, 18 augustus 2021, https://countervortex.org/blog/afghanistan-ousted-vp-launches-resistance/
18 ‘Ghani defends departure amidst anti-Taliban protests in Jalalabad’, Aljazeera, 18 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/18/evacuations-from-kabul-speed-up-as-taliban-promises-peace-live
19 ‘“ Meerdere doden bij anti-Talibanprotest in Afghaanse stad Asadabad”’, NOS, 19 augustus 2021, https://nos.nl/collectie/13870/artikel/2394372-meerdere-doden-bij-anti-talibanprotest-in-afghaanse-stad-asadabad
20 Rob Picheta, Saleem Mehsud, Tim Lister, ‘Taliban crush opposition across Afghanistan, as chaos builds at airport’, CNN, 19 augustus 2021, https://edition.cnn.com/2021/08/19/asia/taliban-afghanistan-opposition-thursday-intl/index.html
Ook verschenen bij: PeterStormt
