Het Amerikaanse imperialisme tien jaar na de Irak-oorlog

Tien jaar geleden bereidden de Verenigde Staten onder George W Bush de invasie in Irak voor, onder een euforisch geloof in hun eigen almacht. Hoe staat het er vandaag de dag voor met de macht van de VS?

Over het algemeen wordt gezegd dat de VS vernederd zijn en dat hun kracht afneemt, zelfs in een terminale fase verkeert. Er was een discussie in de media of de beslissing van de VS om zich niet te bemoeien met de Franse oorlog in Mali een teken van verzwakking is. Dit inzicht bevat een kern van waarheid. Zelfs binnen links wordt de schaal soms niet goed ingeschat van de geopolitieke nederlaag die de VS in Irak leden.

Ja, de ʻsurgeʼ van Amerikaanse troepen in 2007-8 en, belangrijker, de politieke campagnes om de angst van de Soennitisch Arabische minderheid voor Sjiitische overheersing op te voeren en om de gematigde vleugel van de Soennitische opstand af te kopen, zorgden dat de VS de situatie in Irak konden stabiliseren.

Maar de VS zijn politiek gemarginaliseerd in Irak. Het voormalige marionettenregime van Al-Maliki weigerde toe te geven aan de ʻStatus of Forces Agreementʼ dat Amerikaanse troepen boven de wet zou hebben geplaatst. De regering van Obama was  daarmee gedwongen eind 2011 op veel grotere schaal troepen terug te trekken, dan ze gepland had.

In Azië konden de VS hun nederlaag in Vietnam compenseren dankzij de contrarevolutie van 1965, die al de Indonesische Communistische beweging had vernietigd, en dankzij hun bondgenootschap met de opkomende economische machten Japan, Zuid-Korea en Taiwan. Maar de machtsbalans in het Midden-Oosten is langzaam maar zeker aan het verschuiven ten nadele van Washington.

Al-Maliki heeft Irak verbonden met Iran, Syrië en Hezbollah in Libanon. Deze alliantie is verzwakt door de Syrische revolutie. Maar de VS zijn een belangrijke bondgenoot verloren toen de Egyptische autocraat Mubarak twee jaar geleden werd omvergeworpen, en moet nu rekening houden met een veel assertiever Turkije onder Erdogan.

Oostwaarts

Deze ontwikkelingen gaan gepaard met de beslissing van de regering-Obama om haar middelen en aandacht oostwaarts te verschuiven, om zich te richten op de uitdaging van de snel groeiende economische en militaire mogelijkheden van China.

Hillary Clinton zei, net voordat ze met pensioen ging als minister van Buitenlandse Zaken van de VS, ʻWe blijven de opkomst van China verwelkomen – als het ervoor kiest een constructieve rol in de regio te spelen.ʼ De impliciete waarschuwing is duidelijk genoeg. Clinton heeft onvermoeibaar geprobeerd om regionale rivaliteiten aan te wakkeren en de VS neer te zetten als de beschermer van staten die bang zijn voor de expansie van Chinese macht.

De VS zijn militair nog steeds ruim superieur ten opzichte van  China. China verbouwt op het moment een Oekraïens vliegdekschip voor middelgrote afstanden. De VS hebben elf vliegdekschepen, elk met een angstaanjagende vuurkracht.

De neoconservatieve historicus Aaron Friedburg zegt in zijn boek A Contest for Supremacy over het gevaar van China dat Peking binnenkort genoeg raketten heeft om de kosten voor de VS van het verdedigen van Taiwan, onacceptabel hoog te maken. Maar de zeeroutes waar de Chinese industriële export en import van voedsel, grondstoffen en high-tech produkten van afhangt, zullen nog decennia onder controle staan van de Amerikaanse marine.

Het is dus waar dat de VS zich gedeisd houden in het Midden-Oosten. George Friedman, van de inlichtingendienst Stratfor, zegt dat dit een broodnodige correctie is op het avonturisme van Bush (dat hij overigens indertijd steunde). Hij zegt dat met de beslissing van Obama om het zware werk in Mali over te laten aan de Fransen, ʻWe kunnen zien dat het Amerikaanse systeem zichzelf stabiliseert, door de bedreigingen die niet geëlimineerd kunnen worden te verzachten, en door te weigeren zich in gevechten te laten betrekken die door anderen kunnen worden gevoerd.ʼ

Het Amerikaanse imperialisme is verzwakt door de nederlaag in Irak en het Afghaanse moeras. Maar het is verre van verslagen. De Amerikaanse heersende klasse bevindt zich in het centrum van het wereldwijde kapitalistische systeem. Dat maakt het bijzonder kwetsbaar voor de systeemcrisis van de afgelopen vijf jaar. Maar met deze centrale rol en de middelen dat het Amerikaans kapitalisme nog steeds heeft, blijft het nog altijd de dominante imperialistische macht.

Dit is een vertaling uit de Socialist Worker.

Dit stuk is eerder verschenen op de website van socialisme.nu; auteur Alex Callinicos