Het kamp dat vluchtelingen hebben opgeslagen in ter Apel als protest tegen dreigende uitzetting maakt diepe indruk. Al sinds 8 mei heeft een groep voornamelijk Irakese vluchtelingen daar haar tenten opgeslagen. Somalische en Iraanse vluchtelingen sloten zich aan. Intussen leven er rond 350 mensen op het kamp, onder moeilijke omstandigheden, met gebrekkige voorzieningen. Solidaire mensen van allerlei achtergronden springen bij, houden inzamelingsacties waarin eten, kleding, slaapzakken en dergelijke wordt opgehaald. Indrukwekkend is de volharding van de vluchtelingen zelf. Indrukwekkend is evenzeer die hulpvaardigheid die zo is losgekomen.
Het kamp begon dus op 8 mei, met 40 Irakese vluchtelingen. Zij wilden dat hun asielaanvraag opnieuw in behandeling genomen zou worden. Minister Leers wil hier niet van weten: Irak is volgens hem veilig genoeg, de vluchtelingen kregen op een gesprek in Den Haag te horen dat ze een week “bedenktijd” kregen die ze in het asielzoekerscentrum mochten doorbrengen. Maar Irakezen hoefden geen week te denken of ze weg wilden, ze stonden er met tenten nu juist omdat ze tamelijk zeker wisten dat ze dat niet wilden. Ze wezen het aanbod af. Dat was 12 mei. Het kamp groeide intussen, op 14 mei waren er al 200 mensen waaronder ook enkele tientallen Somalische vluchtelingen. Op donderdag 17 mei waren het er al 325 mensen: “225 Irakezen, tachtig Somaliërs, vijftien Iraniërs, twee mensen uit Eritrea, één uit Azerbeidzjan en een onbekend aantal Afghanen, meldt persbureau Novum.” Overigens lees ik een dag later dat vanuit de organisatie van het kamp wordt gezegd dat tachtig mensen er dag en nacht verblijven, de rest is vooral bezoeker. Hoe dan ook, het kamp werd groter, en kreeg steeds meer steun en weerklank.
Naarmate het kamp groeide en langer voortduurde, groeide indirect ook de druk op minister Leers. Daarbij speelt een grote rol dat de vluchtelingen er niet alleen voor staan. Allerlei mensen en netwerken van mensen springen te hulp. Diverse Occupy-groepen zetten zich in om spullen in te zamelen en naar het kamp te vervoeren. Occupy Utrecht heeft er een plek op haar website voor gereserveerd. Er is intussen ook www.hulpterapel.nl, opgezet onderdeel van een persoonlijk weblog en intussen een frequent bijgehouden locatie over hulp-initiatieven. Er is een Facebook-groep, Occupy Ter Apel. Er is meer, veel meer, er is intussen van wijdvertakte en steeds beter georganiseerde solidariteit sprake. Georganiseerd door mensen zelf, vaak in rechtstreeks contact met de betrokken vluchtelingen.
Verademend, indrukwekkend, soms ontroerend, is de houding van solidaire mensen. Weinigen maken zich druk om verblijfsstatus en dergelijk formeel-juridische aspecten van de zaak van de betrokken vluchtelingen. Het is voor veel mensen doorgaans heel simpel. Mensen zien andere mensen die tenten opslaan in een weiland, met gebrekkige voorzieningen. Mannen, vrouwen, kinderen, ouderen, jongeren, gezonde mensen, zieke mensen, zwangere mensen. Mensen zien, kortom, mensen in nood, en zeggen: dat kan zomaar niet, we gaan die mensen helpen. Onvoorwaardelijk. Dát is solidariteit. Door ministeriële en justitiële prietpraat wordt opgewekt heen geprikt. Marianne Bathoorn, een helpend iemand, in een video-reportage bij een NOS-artikel, op de vraag of hulp geen valse hoop biedt, dat deze mensen terug moeten: “dat kan dus niet, want dat heeft iemand van deze groep dus al geprobeerd en die is weer terug gekomen. Intussen moeten je wel eten en drinken en leven. Dat is geen valse hoop, dat is een recht.” Inderdaad: leven is een recht. Die rechtlijnigheid, die radicale humaniteit ráákt. Die radicale humaniteit wérkt.
Leers houdt intussen vol dat mensen veilig terug kunnen. Naar Irak, waar het geweld weliswaar de voorpagina’s heeft verlaten maar niet de straten met rust laat? Naar Somalië, vanwaar om de andere dag berichten over oorlog en geweld vandaan komen? Naar Iran, keer op keer door politici ten tonele gevoed als nare dictatuur, maar nu opeens veilig voor vluchtelingen? Naar het gesloten Azerbeidzjan, waar je mag zingen als songfestivaldeelnemer, maar niet vrijuit mag praten? Naar Eritrea, op het gebied van media volgens een onderzoek het meest gesloten land ter wereld, nog erger in dat opzicht dan Noord-Korea? Voor Leers zijn dit soort dingen misschien abstracties. Maar de angst van de vluchtelingen voor wat hun na terugkeer wellicht wacht, bloedstollend concreet.Wouter van Zandberg, van VluchtelingenWerk Nederland: “De minister zegt dat uitgeprocedeerde Irakezen en Somaliërs veilig terug kunnen naar hun land, maar die mensen kijken ook nieuws en op internet. Die zien wat alles. Namelijk dat er voor ieder ander een negatief reisadvies geldt omdat het er harstikke onveilig is. Dat is toch op zijn zachtst gezegd curieus?” Op zijn zachtst gezegd, ja.
Overigens werkt Vluchtelingenwerk kennelijk wel mee aan ‘vrijwillig’ vertrek, en ziet iemand als Van Zandberg het bieden van opvang zelfs in dat perspectief. “Gedwongen vertrek (…) lukt niet, maar vrijwillig vertrek kan volgens de minister. (…) Maar hoe ga je deze mensen overtuigen? (…) Je moet deze groep in het zicht houden en dus enige vorm van onderdak bieden om ze zo goed voorbereiden op vrijwillig vertrek.” Mijnheer Van Zandwijk, als ‘vrijwillig vertrek’ de enige aanvaardbare uitkomst is, wat is er dan nog vrijwillig aan? En waarom zou u daaraan meewerken? Doorbraak hekelt in een verhelderend stuk over het vluchtelingenkamp in Ter Apel een dergelijke houding van sommige groeperingen, die hulp aan vluchtelingen zien als onderdeel van een, humaan ingekleed, uitzettingsbeleid. Zoiets is verwerpelijk.
Er geldt immers ook nog eens het fundamentele recht van ieder mens om de gaan en te staan, te wonen en te leven, waar hij of zij dat wil. Dat laatste recht is weliswaar niet rechtstreeks de inzet van het actiekamp. Tactisch lijkt me dat ook verstandig: terwijl je over zulke dingen verschil van inzicht kunt hebben en daarover in discussie raakt, kun je je toch samen je inzetten voor en met deze groep vluchtelingen in Ter Apel. Maar het verzet tegen hun dreigende uitzetting brengt, indien succesvol, het inperken en dwarsbomen door overheden van dat recht op bewegingsvrijheid wel een welkome tik toe.
Leers noemt het kamp een bedreiging van de openbare orde, maar ook een bedreiging voor “de uitvoering van het vreemdelingenbeleid.” Dat is het precies, dat laatste – en dat is wat er ook zo goed aan het kamp is. Het dwarsboomt openlijk de uitsluitings- en deportatiemachine die onder dat etiket ‘vreemdelingenbeleid’ haar brute werk doet. Precies ook daarom verdient het kamp actieve solidariteit, hulp en steun.
Verscheen eerder op peterstormschrijft.wordpress.com. Auteur: Peter Storm.
YES, WE CAMP
“We are free because we are together”
The third protest camp of refugees-on-the-street took place last month
in Ter Apel NL, in front of the big complex for processing asylum
seekers and undocuemnetd migrants. The camp is a form of autonomous
action by a collective of victimized and criminalised men and women.
It is not a new tactics in the global social movement of migrants, but
for The Netherlands it constitutes an important step ahead. For Dutch
activists it is very encouraging to be able to join directly with the
people whose rights they have been trying to defend for years. And
we could join them in the way of the activist: initiating a concrete
and radical action to make a different way of looking at migration
possible.
>From the perspective of the undocumented migrants, there was hardly
any alternative left. The choice for many is between detention and
leading a miserable life on the street, after exhausting all your
reserves and the generosity of your friends. Many have no way of
leaving the country. They cannot go to Germany or Belgium and if they
do so legally they will be returned (based on the Dublin Claim rule).
Moving on to Canada or USA is a wish but expensive and complicated if
you don’t have some connections already. So if you have really good
reasons for not going back to your country of origin, to your mother,
to your old friends and to the naturalness of social life, than you
have to do something drastic to stop going crazy and losing your
dignity.
A powerful illustration came when the riot police came to arrest the
mostly Somali refugees in the camp, after the Iraqi’s had consented to
accept shelter and give up the camp. The Somali brothers lined up in
front of the TV-camera’s, they looked straight into the lens, standing
tall. They raised their writsts and held them up in the air, crossing
their wrists as if hand-cuffed. With all the agony and anger their
message was for me: “You can come and get me, motherfuckers. You can
put me in prison, but my mind is free.” Their yelling “Human Rights”
and “We don’t go” and their passive resistance to the intimidation by
police violence was impressive for those who were with the Somali’s,
Irani’s and others who were all arrested in the end (total 117). We
were 3 or 4 activists, the old doctor Co and myself. This exclusive
image of power and pride was indeed very uplifting. These are the guys
you can practice real solidarity with. No dependency but equal exhange
here. No charity but true collaboration.
That is why I look forward to the next camp!
Jo M2M
Sounds of the Camp including the eviction on the 23rd of May can be heard at
M2M Radio
http://m2m.streamtime.org
for Arab readers:
http://www.iraqi-refugees.org