Nu het kabinet gevallen is, is de Wet Werken naar Vermogen voorlopig van tafel. Met deze wet zouden mensen met een arbeidsbeperking uitgesloten, gediscrimineerd en de armoede in gedrukt worden. Kees Hoogendijk sprak erover met Maureen van der Pligt. Zij is raadslid voor de SP in Amsterdam en verzette zich tegen de plannen. ‘Hopelijk gaat ook De Nieuwe Vakbeweging achter het standpunt staan dat werken onder het minimumloon op een reguliere baan nooit toelaatbaar zal zijn in ons land.’ Ook komt Bas Vermaat aan het woord, kaderlid van Abvakabo FNV.
Wat zou de Wet Werken naar Vermogen hebben betekend?
Volgens deze wet komt er nog maar één uitkering, dus in feite krijgt iedereen bijstand. Gemeenten kunnen loondispensatie inzetten als instrument om mensen vanuit die nieuwe bijstand aan het werk te zetten. Amsterdam heeft ervoor gekozen om op proef mee te doen aan deze regeling. Iemand gaat aan de slag op een reguliere baan, ontvangt voor een deel salaris en het restant wordt aangevuld door de bijstand. Gevolg is dat je onder het minimumloon wordt betaald.
In het ergste geval zit je op 70 procent van het minimumloon. In de voorstellen die er lagen mag dat dan negen jaar lang duren. Dit geldt dus niet alleen voor laaggeschoolde mensen maar ook voor heel hoog opgeleide jongeren met een beperking. Eigenlijk is het gewoon een bezuinigingsmaatregel en ik heb altijd gezegd dat het cao-moord is. Alle bestaande cao’s wordt de nek omgedraaid door mensen negen jaar lang onder het minimumloon te laten werken.
Sommigen zeggen dat dit in feite een vorm van dwangarbeid is.
Dat is het ook. Dat komt eigenlijk omdat de nieuwe Bijstandswet mensen kan verplichten om te gaan werken omdat anders je uitkering wordt stopgezet en dus kun je straks verplicht worden een baan te accepteren ver onder het minimumloon. Dat is ook altijd onze angst geweest. Iemand wordt verplicht om te gaan werken in de loondispensatieregeling, omdat diegene anders geen uitkering krijgt of wordt gekort op de uitkering.
Op welke manier voert de SP actie?
We hebben de afgelopen tijd kleine acties georganiseerd om mensen erop te wijzen om niet in te gaan op een aanbieding voor een loondispensatiebaan en om de gemeente ervan af te laten zien met deze maatregel mensen te plaatsen. Toen was het natuurlijk nog niet verplicht. Samen met de vakbond hebben we geprobeerd uit te zoeken wie de mensen zijn die met loondispensatie zijn geplaatst. Zodra we het eerste grote bedrijf vinden dat mensen op die basis heeft aangenomen, is het wel de bedoeling om daar alle pijlen op te richten met picketlines en boycotacties.
Wat zegt de loondispensatie over wat het gevallen kabinet van plan was?
Dit soort beleid gaat gewoon eersteen tweederangswerknemers creëren. Iedereen wordt vogelvrij verklaard. De werkgevers krijgen alle ruimte en de werknemers worden alle rechten afgenomen.
Je bent ook actief betrokken geweest bij het organiseren van solidariteit met de schoonmakers en acties in de thuiszorg. Hoe is deze strijd met elkaar verbonden volgens jou?
Het gaat natuurlijk allemaal om mensen die aan de onderkant van de arbeidsmarkt proberen rond te komen. En je ziet gewoon dat waar er ook bezuinigd wordt, steeds vallen de klappen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Alles wordt geprivatiseerd en zo goedkoop mogelijk gemaakt ten koste van de werknemers. Maar er wordt niet op de bazen en niet op de opdrachtgevers bezuinigd.
Welke koers moet links varen om dit soort beleid te stoppen?
Rutte zegt dat werkgevers staan te trappelen om mensen in dienst te nemen via de loondispensatieregeling, maar veel werkgevers vrezen arbeidsonrust. Stel je voor dat een caissière met loondispensatie aan het werk wordt gezet en haar collega ditzelfde werk voor 30 procent meer doet. Dan ga je toch op een gegeven moment problemen krijgen, dat kan niet anders.
Tegelijkertijd wordt waarschijnlijk het ontslagrecht versoepeld, dus dan pas je als werknemer wel op om met een grote mond te komen. Er zal geprobeerd worden om al die mensen die nu een Wajong-uitkering hebben, in de sociale werkvoorziening werken of werkloos zijn, aan het werk te zetten in de zorg of schoonmaak. Links moet zich klaar maken voor die slag.
Veel mensen in de schoonmaak en thuiszorg hebben in ieder geval nog een cao, maar straks komt er gewoon een grote groep rechteloze arbeiders aan. Straks zijn er niet eens meer cao-onderhandelingen voor de schoonmaak of de thuiszorg nodig, want iedereen met een uitkering wordt daar dan geplaatst. Het zou het begin van het einde zijn als je dit gaat toelaten.
‘We kunnen meer dan zwaaien met een protestbord’
Bas Vermaat is kaderlid bij Abvakabo FNV en betrokken bij acties voor behoud van de sociale werkplaatsen. Socialisme.nu sprak hem over de bezuinigingen en de strijd daartegen.
Wat is de impact van de bezuinigingen op de sociale werkplaatsen? Wat staat er op het spel?
Het betekent dat er van de 100.000 arbeidsplaatsen nog maar 30.000 gegarandeerd zouden zijn. Het kabinet verklaarde dat het bedrijfsleven die mensen wel gaat opnemen, maar dat is maar zeer de vraag, los van het feit of je dat moet willen. De kans is dus groot dat die mensen zonder baan komen te zitten. Er wordt bovendien nu al flink bezuinigd op begeleiding, waardoor nu al bestaande arbeidsplaatsen onder druk staan. Bij sommige sociale werkplaatsen vallen al ontslagen.
Hebben de acties tot op heden effect gehad?
De acties hebben in die zin effect gehad dat mensen weten wat er aan de hand is bij de sociale werkplaatsen. We moeten ons niet afhankelijk opstellen van Den Haag. Daarom hebben we ook geprobeerd het CDA-kantoor te bezetten. Dit is helaas mislukt, maar de schrik zat er wel in. Hiermee willen we laten zien dat we meer kunnen dan zwaaien met een protestbord.
Welke rol speel je zelf als vakbondsactivist?
Ik heb mij laten inspireren door de organizers binnen de schoonmaakbranche om te kijken hoe je met de mensen om wie het gaat acties kunt gaan opzetten. Dus helemaal van onderop naar boven. Er is een actiecomité opgericht waaraan verschillende partijen meedoen en als comité hebben we eigenlijk een onafhankelijke koers.
Kun je als activist invloed uitoefenen op de koers die de bond vaart?
Binnen de bond kan ik met kritische geluiden komen en erop wijzen dat de vakbond niet enkel acties van bovenaf gaat bedenken, maar juist de comités moet ondersteunen. De vakbond heeft daar een gewillig oor naar en daar ben ik blij mee.
Wat vind je van hoe de discussies zich ontwikkelen over De Nieuwe Vakbeweging?
De discussie daarover is bij de leden nog niet echt losgekomen. Wat mij betreft moet het allemaal een stuk strijdbaarder en directer en daar wil ik mij voor inzetten. Er moet een kritisch links deel zijn binnen de bond dat de boel wakker houdt.
Verscheen eerder op Socialisme.nu.
