Het gisteren (29 feb. – redactie) uitgekomen rapport van de Algemene Rekenkamer is vernietigend over de effectiviteit van opsporing en vervolging door het justitiële apparaat. Eilandjescultuur en slechte systemen zijn hier debet aan. Maar een verrassing kan het niet zijn, omdat voor dit effect al werd gewaarschuwd bij de invoering van het prestatiecontract, en de ICT-problemen bij de politie komen ook niet uit de lucht vallen.
Cijfers
Het handelt volgens de Algemene Rekenkamer voornamelijk om veel voorkomende misdrijven zoals, inbraak, diefstal, ruzies. De totale kosten die wij jaarlijks besteden aan de gehele justitiële keten bedragen €6.2 miljard. De resultaten zijn echter bedroevend:
800.000 meldingen 100%
500.000 meldingen terzijde geschoven 62,5% van 800k
300.000 in behandeling 37,5% van 800k
95.000 naar OM 11,875% van 800k
50.000 veroordelingen 6,25% van 800k
52,6% van de zaken aangedragen door het OM leiden dus uiteindelijk tot een veroordeling. Ook niet bepaald een florissant resultaat, wat erop duidt dat de voorbereiding van zaken door het OM tekortschiet.
IT systemen
Het rapport ‘ICT politie 2010′ van de Algemene Rekenkamer dat in 2011 werd gepubliceerd schetste al een onthutsend beeld van de slechte invoering van de basissystemen. Al 10 jaar probeert de Overheid een nieuw systeem in te voeren dat echter constant stuk loopt op eigengereidheid van korpsen, falend toezicht door vtsPN[directioneel toezicht] tekortschietend toezicht van ministers en een niet functionerende ICT organisatie. De kosten waren inmiddels opgelopen van 46 miljoen naar 70 miljoen. Daarvoor heeft de politie 26! varianten BHV [handhaving] en en 6 varianten BVO [opsporing]. Frappant dat minister Opstelten toen ook al aankondigde maatregelen te nemen. Maar overduidelijk heeft het nog niet geleid tot enige verbetering. Dat dus nu de Minister en de 2e Kamer verbaasd en verrast zijn, vind ik weer verrassend. Jaar in jaar uit komen de vernietigende rapporten op tafel. Niets nieuws dus onder de zon. Eveneens opvallend dat de Minister niet vond dat het volledig zijn verantwoordelijkheid was [NOS interview] maar dat nu wel even zou nemen. Opstelten was hiervan al meer dan een jaar op de hoogte. Dat maakt hem dus volledig verantwoordelijk.
Prestatiecontract.
In 2006 besteedde Netwerk al aandacht aan het prestatiecontract en de perverse gevolgen hiervan. Ook Hans van Mierlo schreef toen kritische stukken over de invoering van het contract door het toenmalige kabinet CDA en VVD. Van Mierlo schreef “Niet de hoofdcommissaris vangt de boeven hoogstpersoonlijk, maar de eenvoudige agenten en hun directe werkbazen. Die hebben er geen belang bij om informatie naar boven door te geven die schadelijk voor hen kan uitpakken. Als zij weten dat die informatie niet alleen wordt gebruikt om hun prestaties te meten, maar ook om hen daarvoor te betalen, wordt de verleiding wel heel erg groot om alleen die prestatiemaatstaven af te spreken waarop het gemakkelijk scoren is en die ookgemakkelijk kunnen worden vertekend of gemanipuleerd. Er zal immers altijd worden geprobeerd het geld zo gemakkelijk mogelijk te verdienen. En daar gaat het dus goed mis.”
Bij de invoering van het prestatiecontract is het justitiële apparaat en met name de politie het verkeerde pad opgestuurd door CDA en VVD. Dienstklopperij en bonnetjescultuur waren het resultaat, waar van Mierlo in 2006 al terecht voor waarschuwde. Pas vorig jaar is een deel hiervan door Minister Opstelten buiten werking gesteld nadat de voorspellingen zich op wel heel excessieve wijze hadden gemanifesteerd.
Ketengericht.
Zowel het ICT-beleid als het prestatiebeleid dat de afgelopen decennia is gevoerd, heeft vooral geleid tot tunnelvisie en daarmee tot een uitholling van de werkelijk benodigde prestatie van het justitiële systeem. Het is volstrekt zinloos om binnen een lange en complexe keten een schakel op eenzijdige en beperkte prestaties af te rekenen [aantal bonnen per jaar], deze te koppelen aan budgetten en zodoende leiden tot voorspelbaar pervers gedrag. Zeker als men ook ziet dat de prestatie-indicatoren en de doelstellingen volledig door elkaar worden gehaald. Bestrijden van criminaliteit is geen doel, maar een middel om te komen tot meer veiligheid [het werkelijke doel]. Als CDA en VVD zo nodig bedrijfsmatig bezig willen zijn, dan hadden ze ook kunnen bedenken dat een keten zo sterk is als de zwakste schakel.
Dat de prestatie van de keten inzichtelijk dient te zijn om beter en gerichter beleid te kunnen voeren, zullen weinigen betwisten. Maar de informatie dient ten eerste breder te zijn en de gehele keten af te dekken. Daarnaast dient duidelijk te zijn op welke wijze dit bijdraagt aan veiligheid en op welke manier dit bereikt wordt. Verder dient het beleid gericht te zijn op de drie thema’s die het fundament zijn van ons systeem: preventief, repressief en curatief beleid. Doorslaan op een thema betekent op termijn dat de keten onderuit zakt en de gewenste prestatie niet wordt gerealiseerd. En ook nu zie je weer dat de rechtse partijen blijven steken in eenzijdig beleid door volledig te sturen op het repressieve deel. De rechtse partijen buitelen over elkaar heen als het gaat om hoger straffen, zwaarder, minimum, nog meer verboden etc. Dit alles is volledig zinloos als niet de pakkans en veroordelingskans verbetert. Ook de snelheid waarmee misdadigers worden aangehouden en veroordeeld draagt bij aan meer veiligheid. Daarentegen zal geen enkele misdadiger onder de indruk zijn van hogere straffen als de kans minimaal is dat hij wordt veroordeeld.
Een eenduidig en goed functionerend ICT-systeem zal zeker bijdragen aan het inzichtelijk krijgen van de prestaties van de politie, maar ook mogelijkheden bieden tot betere analyses van misdaadpatronen, wat kan bijdragen aan een snellere opsporing. Verder dient het beleid gericht te zijn op het gehele proces te besturen en dus ook de gehele keten te beoordelen op haar prestatie. Capaciteiten en middelen dienen in overeenstemming te worden gebracht met voorgesteld veiligheidsbeleid en criminaliteitsontwikkeling. Gezien de deplorabele staat van het justitiële apparaat, zou nu verder bezuinigen op Justitie tot een nog grotere catastrofe leiden. En misschien wordt het toch eens tijd dat Nederland gaat nadenken over het opportuniteitsbeginsel te vervangen door het legaliteitsbeginsel.
Verscheen eerder op de website van Hans Groen.
Huh? Wat een rare redenering – het lijkt wel of Hans Groen ervan uitgaat dat alle meldingen valide zijn, en alle verdachten schuldig.
Het kan toch niet zo zijn dat 94% van de meldingen leugens of verzinsels zijn?
Geen idee, maar het zou zomaar kunnen dat zowel van de meldingen als van de verdachten 1/4 tot 1/3 loos alarm is. En ook een indeling in soorten criminaliteit zou wel handig zijn – je kan zo grofweg niet concluderen dat er bedroevend weinig zaken worden opgelost. Misschien drijft de prestatiecultuur de teller wel hoog op, zoals Hans zelf ook aangeeft.