Lang zullen ze leven, die lastige Grieken!

Lang, lang zullen ze leven, die lastige, dwarse Grieken! Lang leve hun protesten, stakingen, demonstraties, rellen en noem het allemaal maar op! Als in meer landen het verzet zo heftig was als in Griekenland, dan was het met het rampzalige bezuinigingsbeleid niet zo ver gekomen. Als het verzet in Griekenland succesvol is, dan wordt het bezuinigingsbeleid ook elders in gevaar gebracht. Als in andere landen mensen zich aangemoedigd voelen door het protest in Griekenland en zich verzetten, of hun verzet aanscherpen en uitbreiden, dan geldt hetzelfde. Het Europese bezuinigingsbeleid, met al haar asociale gevolgen, kan op de rotspartij stuklopen die momenteel door de opstandige bevolking van Griekenland wordt gevormd. Daarvoor verdienen die lastige, dwarse Grieken, de grootst mogelijke lof en dankbaarheid, dwars tegen alle anti-Griekse propaganda en EU-intimidaties in.

Die propaganda en intimidatie bereikt intussen wanstaltige vormen. Vandaag is de Griekse premier een crisisberaad begonnen met de regeringspartijen. Ze moeten het eens zien te worden over nieuwe bezuinigingen. Waarom? “Zonder steun van de politieke leiders dreigt Griekenland de nieuwe noodsteun (ter waarde van 130 miljoen euro) en schuldverlichting mis te lopen, waardoor het land waarschijnlijk al vanaf eind volgende maand niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen”, aldus Nu.nl. Hoezo, mis te lopen, is dat een soort van natuurverschijnsel of onvermijdelijkheid? Welnee. “De Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds hebben met Griekenland afgesproken dat het nog meer straffe bezuinigingen moet doorvoeren (…) om zeker te zijn van 130 miljard euro aan noodhulp om een faillissement in maart te voorkomen”, schrijft de NRC. Aha, een keurige áfspraak dus, waaraan de Griekse regering zich natuurlijk netjes zou moeten houden? Nee, ook dat niet echt. Dat dreigende bankroet laat al zien dat er van dwang sprake is. Wat er uitziet als ‘afspraak’ is van hetzelfde soort als een agent die met een arrestant ‘afspreekt’ dat die nu meekomt, na de knuppel geheven te hebben om nog eens flink te meppen. Als de Griekse regering zich gaat houden aan deze ‘afspraak’, dan buigt zij voor ordinaire chantage en dwang. Alles wijst erop dat de Griekse regering dit inderdaad gaat doen want het conflict met de andere EU-staten is een conflict tussen partners, tussen bondgenoten in bezuinigingsbeleid. De ruzie gaat over tempo en omvang van bezuinigingen – niet over de kern en de richting.

Waarom stribbelt de regering tegen, waarom kost het Griekse politici zoveel moeite om het eens te worden over de bezuinigingen? Niet vanwege de inbreuk op de soevereiniteit die de EU- vooral Frankrijk en Duitsland – Griekenland opleggen, al vindt de Griekse regering zoiets vast niet leuk. Wat dan? De Volkskrant: “De onwil in Athene om te bezuinigen is groot. Partijen lijken niet alleen het landsbelang voor ogen te hebben, maar maken ook electorale afwegingen.” Hm. Laten we ‘landsbelang’ maar even vervangen door ‘het belang van de Griekse staat’. En die electorale afwegingen? Het zal wel. Maar de kern van het probleem is geen onwil om te bezuinigen: deze regering is er juist neergezet om bezuinigingen door te drukken, is van de kapitalistische ‘noodzaak’ – om ‘de Griekse economie er bovenop te helpen’ ten koste van de bevolking, doordrongen. Nee, de Griekse regering wil best bezuinigen. Maar ze kan nauwelijks.

De reden is tweeledig. In de eerste plaats de kaalslag die de laatste jaren al heeft plaatsgevonden. De Grieks Orthodoxe Kerk – overigens geen erg serieus te nemen bondgenoot van de armen – signaleert iets van het probleem, bij monde van het hoofd van die kerk. “Volgens de aartsbisschop is het aantal hongerige en dakloze Grieken gegroeid tot ‘nachtmerrieachtige proporties’. De Grieks-Orthodoxe Kerk deelt dagelijks zo’n 250.000 maaltijden uit aan behoeftige mensen.” Een kwart miljoen mensen, in een land met tussen de 10 en de 11 miljoen inwoners inwoners! De burgemeester van Athene meldt een toename van daklozen in die stad, en de regering besloot, na berichten dat kinderen in klaslokalen flauwvielen van de honger, om maaltijden op een aantal scholen te regelen. Weliswaar waren die berichten volgens het onderwijsministerie een overdrijving, maar toch…

Een door aanhoudende bezuinigingen aangescherpte en voortdurende recessie, verregaande aantastingen van het levenspeil van veel mensen, een werkloosheid van haast 900.000 mensen… De rek is er dus een beetje uit. Hoe hardvochtig politici en ondernemers ook zijn, als arbeiders hongerig op hun werk verschijnen, hun medicijnen niet kunnen betalen als ze ziek worden, hun kinderen wegens lege maag omvallen tijdens de les, dan is dat niet enkel een humanitaire catastrofe. Dan is dat een bedreiging van de productiviteit van het Griekse kapitaal. En het bezuinigingsbeleid moet wat hun betreft die productiviteit – waarmee trouwens ook die schulden en zo moeten worden afbetaald – omhoog drijven. Rationele kapitalisten en politici snappen dat de bezuinigingsnoodzaak net zo onvermijdelijk is als de grenzen aan bezuinigingsbeleid dat zijn. Zieke en hongerige arbeiders zijn geen erg productieve arbeiders. Verhongerde werklozen kun je straks niet meer in dienst nemen en moet je dus vervangen, hetgeen duurder is. Voorbij bepaalde grenzen is bezuinigingen een gevaar voor kapitalistische belangen zélf. Tegelijk móéten ze wel, vanwege de EU en het IMF, maar ook vanwege hun eigen winststreven. Daarom is hier niet enkel onwil van politici. Ze zitten echt klem.

Maar die klem zou niet zo werkzaam zijn zonder de tweede factor: het verzet van de bevolking. Als dat niet zo hardnekkig en groot was, dan zouden politici en ondernemers tóch doordrukken, in hun desperate jacht op rentabiliteit en concurrentievermogen. Dan zouden ze nog veel grotere delen van de bevolking nog veel dieper de afgrond in bezuinigen. Het is echter het effect van het verzet en de angst voor nog heftiger verzet, die het politieke en economische establishment goede redenen geeft om terug te deinzen bij nóg een bezuinigingsronde. Hoeveel algemene stakingen – meestal van 24, maar soms ook al van 48 uur – zijn er de afgelopen twee drie jaar al niet geweest? En meestal gingen die stakingsdagen gepaard met grote, felle betogingen tegen de bezuinigingen, heftige botsingen met een oproerpolitie de zelfs met enorme ladingen traangas de grootste moeite had de straten op de opstandige menigten te heroveren. In allerlei afzonderlijke bedrijven en sectoren vonden stakingen plaats, tegen ontslagen en dergelijke. Nieuwe bezuinigingen betekenen nieuw protest en het is helemaal niet zeker of de staat erin blijft slagen om dat verzet voldoende te bedwingen om overeind te blijven.

Precies dat zien we ook deze week weer: protest en verzet. Dinsdag 7 februari, NRC: “Betogers slaags met politie bij Grieks parlement” . Tegelijk was er, inderdaad, weer een algemene 24-uursstaking, uitgeroepen door de twee grote Griekse vakcentrales. Het is inmiddels een patroon. Het zal niet genoeg zijn om het bezuinigingsbeleid te verslaan. Maar het laat keer op keer zien hoe politici die verdere bezuinigingen willen, met vuur spelen. Dat weten ze. Daarom aarzelen en kibbelen ze. Maar ze gaan wel op de ingeslagen weg door. Nu gaat de regering 15.000 ambtenaren ontslaan, om maar iets te noemen.

Als het verzet in Griekenland het de regering – deze, of een volgende – onmogelijk maakt om verder te bezuinigen, is dat een geweldig goede zaak. Het zou de getergde mensen in Griekenland enigszins uit de ellende halen. Het zou een grote opsteker zijn voor krachten die de tegenaanval opzoeken, het levenspeil van arbeiders en anderen onderaan in Griekenland weer op te krikken. Het zou een breuk met de hele winstlogica, met de macht van Grieks en internationaal kapitaal in het land, aannemelijker maken, dichterbij kunnen brengen. Dat alleen al is een goede reden om de rebelse mensen in Griekenland alle succes van de wereld toe te wensen met hun verzet.

Maar er is nog meer. Als het Griekse bezuinigingsbeleid mislukt, dan mislukt er ook een stuk Europees bezuinigingsbeleid. Komen de opstandige Grieken ermee weg, dan zullen arbeiders in andere landen eerder hun angst verliezen. Dan zien mensen in Italië en Portugal – waar soortgelijke schulden soortgelijk bezuinigingsbeleid meebrengen – dat het mogelijk is de banken, de regeringen, de EU-bureaucraten te trotseren. Dan wint niet alleen in Griekenland, maar ook elders, de logica van menselijkheid en solidariteit het eerder van de logica van de brute macht en de naakte zielloze winst. Dat kan ook ons in Nederland, waar de regering nieuwe bezuinigingen bovenop de huidige 18 miljard aan het bedenken is – een steuntje in de rug geven bij ons verzet. Grieks succesvol verzet is niet alleen moreel een goede zaak. Het is in ons daadwerkelijke belang.

Dit alles geldt als verzet in Griekenland, door middel van desnoods de meest botte obstructie die stakingen, blokkades, bezettingen van bedrijven en instellingen, grote gevechten tegen een oproerpolitie die het verdient om à la Cairo van de straten gejaagd te worden, teweeg kunnen brengen. Als beheerste en in de tijd bij voorbaat beperkte stakingen voldoende waren, dan was het bezuinigingsbeleid allang van tafel. Onbeheerste – of beter gezegd, door arbeiders en niet voornamelijk door vakbondsbestuurders beheerste – stakingen, gecombineerd met bovengenoemde andere actiemiddelen, zijn nodig en zijn in Griekenland gelukkig ook vaak op gang.

Nog veel effectiever is dit destructieve, negatieve terécht destructieve en negatieve, verzet als er tegelijk een glimp te zien is van een soort samen leven waar we naar kunnen verlangen, op hopen en waar we voor vechten. En juist ook dáárvan zien we in Griekenland weer eens een prachtig voorbeeld. In de Griekse plaats Kilkis staat een met bezuinigingen bedreigd ziekenhuis. Mensen die er werkten zijn in actie gekomen en hebben samen de zeggenschap over het ziekenhuis overgenomen. Libcom publiceert een verklaring van actievoerenden aldaar. Daarin keren ze zich tegen het neoliberale beleid, tegen de “arbitraire en autoritaire en tegen het volk gerichte macht en hiërarchie die naar totalitarisme beweegt in een steeds hoger tempo”. En dan: “De werkers in het Algemene Ziekenhuis van Kilkis beantwoorden dit totalitarisme met democratie. We bezetten het openbare ziekenhuis en plaatsen het onder onze directe en absolute controle”. Van de regering wordt nog altijd financiële steun geëist, maar bij het uitblijven daarvan wordt vooral de bevolking tot solidariteit opgeroepen en tot strijd tegen de regering en het navolgen van dit soort initiatieven. Uiteindelijk gaat het erom dat de strijd “de vorm van een universeel verzet en opstand van arbeiders en de bevolking” krijgt, “tot onze uiteindelijke overwinning tegen de economische en politieke elite die vandaag ons land en de hele wereld onderdrukt.”

Hier zien we niet enkel waar verzet in Griekenland zich tégen richt. Hier zien we ook waar mensen vóór zijn. Hier zien we iets van het soort maatschappij waar dit verzet, als het slaagt, in kan uitmonden: een maatschappij van vrijheid en solidariteit. Dat maakt de strijd tegen bezuinigingsbeleid in Griekenland nog veel mooier en belangrijker dan die sowieso al is. Lang, lang zullen ze leven, die terècht zo lastige opstandige Grieken!

Dit stuk is eerder verschenen op de website van Rooieravotr van Peter Storm.