Weer vruchtbaar middagje Occupy Tilburg

Opnieuw hield Occupy Tilburg een succesvolle lezingenmiddag, opnieuw onder de titel ‘Geld Schep Je Zo’, maar nu dus nummer twee. Opnieuw was het onderwerp: de economie, het huidige monetaire stelsel en alternatieven voor beiden. Opnieuw was het zaaltje in het Sociaal Centrum, het gekraakte pand aan Stadhuisplein 250 waar Occupy haar activiteiten momenteenl houdt, goed gevuld. En meer dan de eerste lezingenmiddag van twee weken terug, was er flinke inbreng van aanwezigen. Mensen luisterden, stelden vragen en gingen in discussie.

Sprekers waren Martijn van der Linden en Lou Keune. De eerste heeft een opleiding in economische richting achter zich, is werkzaam geweest bij banken en dergelijke, maar heeft zich kritisch herbezonnen en is inmiddels actief geworden via het Platform Duurzame en Solidaire Economie. De tweede, die vorige keer ook sprak, is docent aan de Universiteit van Tilburg en eveneens bij dat Platform betrokken.

Martijn legde uit hoe geld werd gemaakt, en gaf helder inzicht hoe – en hoe absurd – het financiële stelsel eigenlijk werkt. Zijn verhaal werd gevolgd door de vermakelijke maar ook verhelderende animatiefilm Money as Debt. Tenslotte ging Lou Keune in op de noodzaak van economische alternatieven: een economie gebouwd op duurzaamheid, waar mens en natuur – en niet geld – de kernwaarden zijn. Hij schetste eveneens de botsing die dit inhield met gevestigde belangen, met de kern van het huidige economische stelsel – winstmaximalisatie, concurrentie, groeidenken als norm – en ook met onze eigen levensstijl en –standaard.

Opvallend in zijn verhaal vond ik dat wel systeemkenmerken werden genoemd die een eerlijker en duurzamer stelsel in de weg stonden, maar dat het systeem waartegenover dat betere stelsel staat niet werd genoemd, niet expliciet van een naam werd voorzien. Het K-woord werd niet uitgesproken. Maar openlijk antikapitalisme lijkt mij toch onmisbaar en ook allang niet meer iets dat niet wordt begrepen. Vanuit de zaal maakte iemand wél het punt dat het kapitaal gewenste veranderingen zouden blokkeren als die voorbij bepaalde grenzen zouden komen. Ik denk dat we binnen Occupy moeten zoeken naar wegen om die grenzen te doorbreken, want uiteindelijk komen de 99 procent én de duurzaamheid nooit tot hun recht zonder het kapitalisme te breken en te vervangen. Het hardop benoemen van die noodzaak is daarvoor wel belangrijk en daar zijn we – ikzelf ook, want ik schrijf nu pas op wat ik afgelopen middag óók had kunnen zeggen… – nog wat voorzichtig in. Niet iedereen binnen Occupy onderschrijft trouwens die door mij hier gestelde noodzaak om het kapitalisme op te doeken en niet alleen maar flink bij te schaven. Ook dat is meer discussie waard, zonder dat dit trouwens het samen in beweging blijven hoeft te blokkeren.

Lezingen en film leidden tot vragen en discussie, deels van technische aard – ‘hoe werken derivaten?’, dat soort zaken – deels ook opiniërend. Mij viel in de inleiding van Martijn bijvoorbeeld een schokkende grafiek op: de productiviteitsgroei en lonen gingen tot kort na 1970 ongeveer gelijk op. Daarna bleven lonen echter steeds verder achter bij de productiviteitsgroei. Kennelijk worden mensen op de werkplek beroofd van een steeds groter deel na van de opbrengst die ze maken. Kennelijk is er niet alleen een probleem in het financiële stelsel, maar ook binnen de bedrijven zelf waar deze roof plaatsvindt.

Andere dingen kwamen in de discussie naar voren: de noodzaak om mensen wakker te schudden, de botsing die zou ontstaan als beoogde veranderingen zouden botsen met de macht vanuit de financiële wereld en de rol van de politiek. Iemand vroeg: “Moet er geen nieuwe politieke partij worden opgericht die aan zo n alternatieve economie werkt?” Lou Keune gaf aan dat ideeën zoals het Platform die uitdraagt, ook bij ondernemers en in diverse partijen gehoor beginnen te vinden, Hij noemt de huidige tijd zelf een ‘gouden tijd’ waar het de opkomst en ontwikkeling van allerhande alternatieven betreft. Maar hij gaf ook helder de noodzaak aan van een machtsstrijd tussen de krachten die verandering willen en machten die deze veranderingen als bedreiging ervaren en dus tegenwerken.

Zelf bracht ik in de discussie het belang naar voren van de staking van schoonmakers: zij vechten concreet tegen de gevolgen van een eindeloze productiviteitssstijging waar zij wel groeiende werkdruk maar geen groeiend inkomen van terugzien. Over het feit dat veel van wat sociaal noodzakelijk is, strijdig is met WTO- en EU-regelgeving – bijna elk ingrijpen in vrije prijsvorming en concurrentie is verboden – heb ik geprobeerd u duidelijk te maken dat zulke verboden ook getrotseerd kunnen worden. De WTO kan zeggen dat iets niet mag. ‘Nou en?’ is dan een prima antwoord. De WTO gaat echt geen mariniers sturen en ook rechtszaken om hun wil kracht bij te zetten hoeven niet klakkeloos geaccepteerd te worden.

Bovenstaande is geen exacte weergaven van wat precies gezegd is, maar bevat wat impressies ervan. Belangrijk vond ik vooral ook dát er flink gediscussieerd werd. De eerste keer was daar, door een topzwaar programma, wat weinig ruimte voor. Deze keer was die ruimte goed ingebouwd en daar maakten aanwezigen flink gebruik van. Het aantal van de aanwezigen viel me niet tegen: ik telde tegen de dertig mensen, maar een andere Occuopyer telde er – kennelijk op een ander moment – vijfendertig.  Dat is maar een handvol minder dan twee weken terug, toen de nieuwigheid waarschijnlijk in het voordeel werkte. Ik zag deze keer helaas nauwelijks jonge mensen, die waren er vorige keer wel. Maar ik zag wel weer anderen die ik vorige keer niet zag, waaronder een enkele goede oude bekende uit het linkse wereldje in Tilburg. Al met al schat ik dat Occupy Tilburg met haar twee lezingenmiddagen in totaal tussen de vijftig en de zestig mensen over de vloer heeft gekregen, inclusief Occupyers zelf. Occupy als plek waar serieus, inhoudelijk en veelzijdig naar systeem, kritiek en oplossingen wordt gezocht, komt duidelijk van de grond.

Nadat de middag formeel was afgesloten, is er flink en goeddeels opgewekt nagepraat. Ik nam de gelegenheid te baat om exemplaren van het nieuwe nummer van het blad Directe Actie, gemaakt door kameraden van de Anarchistische Groep Amsterdam, aan vooral vaste Occupyers waar ik mee samenwerk en enkele oude bekenden mee te geven. Daar staat – naast een mooi stuk over revolutionaire activiteiten in Tunesië -, een analyse van een uit elkaar gedreven kraakdemonstratie in oktober in; een schitterend stukje over besluitvorming en je-ding-doen -, ook een kritische Brief aan Occupy in, die in oktober in Amsterdam is verspreid, waar ik kort erna wat kritische woorden heb gewijd maar die evengoed wel degelijk aandacht en verspreiding verdienen. Ik kon niet eens iedereen voorzien die ik er eentje wilde meegeven, want mijn stapeltje was te klein. Gelukkig staat het ding ook online

In het napraten doken ook weer goede ideeën op. Het belangrijkste, wat mij betreft althans, is de niet enkel bij mij gevoelde behoefte om Occupy en bijvoorbeeld de stakende schoonmakers – maar ook de studenten die tegenover bezuinigingen staan – nader tot elkaar te brengen en ook het idee om meer contact te onderhouden vanuit Occupy Tilburg met Occupy-groepen in andere steden. Het zijn ongetwijfeld punten die het waard zijn om in de wekelijkse Occupy-vergadering – komende dinsdag om 20 uur weer in het Sociaal Centrum, Stadhuisplein 350 – over door te praten.

Dit stuk is eerder geplaatst op de website van rooieravotr van Peter Storm.