Senatoren zijn met elkaar op de vuist gegaan in Italië. Is dat een kwestie van een verbeterpunt? Een goed voorbeeld is het natuurlijk niet, maar zoiets kan nu eenmaal gebeuren in de hitte van de strijd. Op zich heeft het niets te maken met de werking van democratie.
Dat de Italiaanse senatoren wat opgefokt raakten, had met een belangrijke zaak voor hen persoonlijk te maken: de Italiaanse senaat heft zichzelf op. Tja, als politiek je persoonlijk raakt dan reageer je wat feller dan wanneer je beslist over het lot van miljoenen pechvogels. Over het Italiaanse politieke systeem zal ik het verder niet hebben. Dat interesseert hier geen hond. De opheffing van de Italiaanse senaat is slechts een aanleiding om te reflecteren op parlementaire systemen.
Verandering
Democratie verandert continu. Steeds wordt er gesleuteld aan wetten. Weliswaar in het algemeen niet met de bedoeling een democratie te veranderen, maar het wetgevingsproces heeft invloed op het functioneren van de democratie. Kan iedereen naar de rechter stappen bijvoorbeeld, of is dat slechts weggelegd voor welgestelden? Het voorbeeld geeft de uitgebreidheid van het onderwerp aan. Er is haast geen beginnen aan om het functioneren van democratie aan de orde te stellen. Toch volgt hier een poging op een klein onderdeel.
Tweekamersysteem
In Nederland kennen we een bicameraal systeem. Is dat overbodige luxe? De rechtstreeks verkozen Tweede Kamer vormt het hart van de Nederlandse democratie. Volstaat één Kamer niet? Tenslotte is de Eerste Kamer een restant uit de feodale tijd. De Eerste Kamer werd in 1815 gevormd op verzoek van de Zuidelijke Nederlanden die de adel een plaats in het parlement wilden geven. En veelal gebeurt het dat achterhaalde instituties – monarchie – nog lange tijd blijven functioneren, al dan niet in gewijzigde vorm.
Wilders
Lange tijd gaf ik de voorkeur aan een eenkamersysteem. Maar bizarre wendingen zijn altijd mogelijk. Geert Wilders heeft mij overtuigd van het nut van twee Kamers, of liever van een extra Kamer verkozen via een getrapt systeem. Als ware volksmenner heeft hij een groot deel van de kiezers achter zich gekregen. En daar heeft hij niet eens een partijorganisatie voor nodig gehad. Slim gebruikmakend van social media, vooral van twitter, is hij erin geslaagd zijn boodschap over te brengen. Een aanzienlijke PVV-fractie in de Tweede Kamer is het resultaat. In deze fractie regeert hij als een absoluut vorst en hij heeft daarbij de nodige invloed gekregen in het parlement.
Machtsspreiding
Om Wilders invloed te ontregelen is spreiding van macht een middel. Machtsspreiding is essentieel voor democratie. Zo vormt de door Charles de Montesquieu bedachte trias politica, de scheiding van de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende machten, nog steeds een centraal onderdeel van democratie.
Ook op andere bestuurlijke terreinen is machtsspreiding wenselijk. Cornelis maakte dienaangaande onlangs een treffende opmerking: ‘Bedenk dat de Bondsrepubliek Duitsland juist die federatieve vorm heeft gekregen om toekomstige machtsovernames van eenlingen via een centrale regering te bemoeilijken.’
Wanneer landsdelen of wat dies meer zij parlementariërs kiezen, vereist dat voor een politieke partij ook een zekere controle over de vertegenwoordigers in die lagere gremia. Zonder politieke partijorganisatie is die controle voor een politicus zeer lastig te verwezenlijken. Een eenling die macht nastreeft, ondervindt de nodige extra hindernissen in een federatie.
Twee Kamers
In Nederland lijken verbeteringen aangaande het bicameraal systeem niet veel winst meer op te kunnen leveren. Een federaal systeem ligt historisch gezien niet voor de hand. Waarom dan dit verhaal?
De Europese Unie ontwikkelt zich uiterst langzaam van unie steeds meer tot staat. Ze heeft nu een min of meer verkozen president: Jean-Claude Juncker. Ook kent een groot deel van de unie één munt met de sturende Europese Centrale Bank. Voor constructief links – i.t.t. het destructieve deel dat slechts roeptoetert over de slechtheid van de EU – is het zaak na te denken over het parlementaire systeem van de EU. Een probleem bij de keuze van Juncker was dat slechts Luxemburgers op hem konden stemmen. Voor Nederlanders betekende een stem op het CDA, met als lijsttrekker de volslagen onbekende Esther de Lange, indirect die keuze. Dat werkt natuurlijk niet goed. Daarin zal in de toekomst verandering optreden. Een verstandige politieke stroming anticipeert.
Parlementaire “democratie” staat voor jou gelijk aan democratie?
” Voor constructief links – i.t.t. het destructieve deel dat slechts roeptoetert over de slechtheid van de EU – is het zaak na te denken over het parlementaire systeem van de EU”
O ja hoor, kritiek hebben, vééél kritiek hebben op de EU (zoals ik) bezorgt je het etiket van niet constructief links zijn. Man man man, je lijkt wel een sociaal-democraat.
Als straks die EU in elkaar dondert, want dat gaat gebeuren, dan rollen de koppen eraf van de socialisten en anarchisten. Alweer niks nieuws onder de zon.
Sjaak, impliceer je dat in de toekomst het Europees Parlement rechtstreeks via evenredige vertegenwoordiging wordt verkozen en dat er daarnaast nog een senaat wenselijk is die landen/regio’s vertegenwoordigt?
@Le Roi,
Ja, democratie is parlementaire democratie. Overigens wil ik benadrukken dat er nog veel te verbeteren valt aan democratieën. Het Britse Hogerhuis met zijn adellijke leden, geestelijken en leden benoemd voor het leven door de kroon is een voorbeeld van een totaal achterhaalde instelling.
@Tijl,
Ja.
Sjaak:
Dan hebben wij een ander idee over wat democratie is of zou horen te zijn. We hebben met zijn allen geen ene ruk te vertellen. Je gelooft in wat geschaaf hier en daar, ik al heel lang niet meer.
Tijl komt er bekaaid vanaf zeg met twee letters als antwoord op de uitgebreide vraag die hij je stelde.
De parlementaire democratie heeft voor mij zijn charme wel verloren. Is er ooit wel sprake geweest van echte democratie? Op zijn best levert het een “dictatuur van het gemiddelde” Of wie de lobby kan betalen heeft het voor het zeggen. Zijn er nog meer smaken? Heeft David van Reybrouck het in “Zomergasten” nog gehad over politiek door loting?
Er zijn best wel hier en daar mooie democratische regelingen, zowel in Nederland als in de EU die iets zouden kunnen betekenen. De lokale inspraak in de ruimtelijke ordening bijvoorbeeld, de wettelijke medezeggenschap in bedrijven. Het klinkt in elk geval heel mooi allemaal. Europese burgerinitiatieven zijn ook fraai. Jammer dat ze nooit de pers halen. Want de burgerlobby kan ook werken, de zadenrichtlijn is voorlopig terug naar af.
Maar je kunt verzinnen wat je wilt, als mensen niet een beetje integer zijn en niet al te geldbelust valt elk systeem te corrumperen.
Nog wat om aan te vullen
Ik geloof dat dit ter linkerzijde niet zo goed staat aangeschreven, maar het is in elk geval een poging om “Europa”dichter bij te brengen: http://www.burgercomite-eu.nl/
En nog zomaar wat wat aandacht kan gebruiken:
http://www.citizens-initiative.eu/?p=2545#more-2545
http://www.right2water.eu/
Wilders weet dondersgoed vanuit zijn eigen clubje VVD dat de “democratie” als poeder voor in de ogen van het gepeupel bedoeld is.
De onzichtbare machten, lobby’s, corporaties beslissen wie het circus zal leiden. Daar maakt Wilders handig gebruik van.
De neo-liberalen kopieëren toch alles van de VS die de interesses van de kleine 1% elite bedienen:
http://www.infowars.com/study-americans-have-near-zero-impact-on-u-s-policy/
Dit is een ernstige zaak die al tientallen jaren aan de gang is.
In tegenstelling tot de ultrarechtse xenofoob Wilders ( perfect kenner van de Nederlandse ziel) doet Beppe Grillo in Italië echte politieke doelen nastreven.
Dit maakt een verschil. En Sjaak, wat in Italië gebeurt moet ons erg interesseren simpelweg omdat we samen met deze Europese provincie in hetzelfde EU bootje zitten.
Navelstaren mag ons Nederlandse grootste kwaliteit zijn, moet je toch anticiperend handelen, nietwaar?
@Duif,
‘De parlementaire democratie heeft voor mij zijn charme wel verloren.’
Je staat niet alleen. Dat heeft het ook voor 32% van de GeenStijl-adepten.
Wie heeft ook alweer gezegd: “Indeed, it has been said that democracy is the worst form of government except all those other forms that have been tried from time to time”? En daar had die dronkelap warempel gelijk in.
Nou Duif, het zal je maar gezegd worden. Dat is het gezelschap waar je volgens Sjaak Scheele toe behoort als je bezwaren hebt tegen het functioneren van de parlementaire democratie, dan ben je blijkbaar een extreemidioot en voorstander van een staatsgreep. Kan het gekker en simpeler.
@ Sjaak
Nou t is nu niet direct dat ik kies voor een staatsgreep,
Hoewel de legitimiteit van de wetgevende macht wat mij betreft best aan twijfel onderhevig is, De volkomen willekeur in veel van de nieuwe wetgeving is tenenkrommend. Het gehalte klasse-justitie in de uitvoering is 19de eeuws.
Wat is het doel van de wetgeving?
Het doet me denken aan een fragment uit een film: Becoming Jane. Daarin wordt Tom le Froy ( Iers hoge rechter ) opgevoerd als een wat rebellerende jongeman – in een romance met Jane Austen –
Een conversatie met zijn oom die zijn studie betaalt:
(oom)Q: Why are you here in London, sir?
(Tom ) A: To learn the law
(oom) Q: Which has no other end but what…?
(Tom) A: The preservation of the right of property
(oom) Q: Against ?
(Tom) A: The mob
(oom) Q: Therefore order is kept, because we have ?
(Tom) A1: Standing army
(oom) A2: Good manner and prudence
@ Roi ( @Sjaak)
ik ben verbaasd. het lijkt alsof mensen de flauwe Geen Stijl grap serieus nemen.
Het is niet zo dat meer dan 3 % op Wilders stemt en de “Tiefuspartij” die staatsgreep wil bestaat (nog) niet.
Dus, hoe beledigd ga ik me voelen?
correctie
meer dan 3% moet zijn meer dan 30% op Wilders stemt
Veel mensen nemen die flauwe grap serieus ja, dat verbaast mij ook. Ben maar niet beledigd, dit sop is deze kool niet waard.
LRD, Duif, welke staatsvorm, of vorm van democratie zie je dan wel zitten?
Cornelis, ik heb er wat meer zinnen over geschreven, zou als reactie te lang zijn denk ik.
Ik heb het gezien LRD en vond het wel interessant. Haal wat mij betreft maar weer uit de prullenbak.
Cornelis:
Er zit niks in de prullenbak. O, je bedoelt dat je het las als reactie, ik heb er een apart dingetje over geschreven, maar dat zag je al 😉
Natuurlijk wordt de democratie beheersd door de 1% elite, maar is dat ook niet te wijten aan de onverschilligheid van het overgrote merendeel van de rest, c.q. geestelijke luiheid.
Ooit wel eens een informele discussie bijgewoond op verjaardagen en in de kroeg. De meeste mensen houden hun mond( oei,oei, linke soep)zeggen ronduit, als ik er maar geen last van heb, of hebben het analytische vermogen van een amoebe, waarop zojuist lobotomie is gepleegd.
@LRD,
In je stukje over nieuwe vormen breek je een lans voor kleinschaligheid. Maar kleinschaligheid op zich is natuurlijk geen systeem. Ook bij kleinschaligheid – tenzij het zo klein wordt als communes – is parlementaire democratie de beste optie.
Zeker mag er te allen tijde goed worden nagedacht over subsidiariteit: niets moet op een hoog niveau worden beslist als dat even goed op een lager niveau kan.
@Sjaak: Het gaat erom dat het niet langer van bovenaf aangestuurd moet worden, maar van onderaf. Grote instellingen zijn geneigd top-down te werken.