Wie is de beste Europese leider?

Krachtige taal, die Trump in zijn zak kan steken, om over Poetin maar te zwijgen. Maar het scherpst klinken toch de woorden van de aankomende Duitse bondskanselier Friedrich Merz. De man met de scherpe neus, die bij linkse Duitsers een slechte naam heeft omdat hij in de verkiezingscampagne een verraderlijke draai maakte door plotseling in de Bondsdag aan te sturen op het laten aannemen van een voorstel met hulp van de FD, een voorstel dat helemaal in de geest was van de AFD, tegen asielzoekers.

Maar voor de Europese politiek en steun voor Oekraïne lijkt Merz me een aanwinst. Hij is ook, in tegenstelling tot zijn al te tamme voorganger Scholz, bereid om het aangevallen land te helpen aan de Duitse Taurusraketten, berucht om hun lange reikwijdte (500 kilometer) en explosief vermogen. Merz laat zich op ARD over het Russische geweld als jurist kennen: “Het was een verraderlijke daad en het is een ernstige oorlogsmisdaad, opzettelijk en met voorbedachten rade”. Hij vervolgt: “Er zijn twee aanvalsgolven, en de tweede kwam toen hulpverleners de slachtoffers verzorgden. Dat is wat Poetin doet met degenen die met hem over een staakt-het-vuren praten”. En hij slaat de spijker op de kop: “Onze bereidheid om met hem {Poetin} te praten wordt niet geïnterpreteerd als een serieus aanbod om vrede te sluiten, maar als zwakte”. Merz maakt dus van de gelegenheid gebruik om Trumps gespeelde vredesonderhandelingen aan de kaak te stellen als medeplichtig aan het drama.

Slangachtiger kan het nauwelijks en bijna alle Europese leiders begrijpen dat dit gedoe geen vrede brengt. Wel echter, wat Poetin zowel als Trump beogen, een betere relatie tussen deze twee grootmachten – wat alleen maar in het nadeel van Oekraïne is. In de gesprekken tussen de afgezanten van Trump en Poetin dringen de laatsten ongetwijfeld aan op terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Europa, wat Trump zelf al in het vooruitzicht gesteld heeft.

Nadeel van Oekraïne is nadeel van Europa, dat beseffen de Europese leiders. De Finse president Alexander Stubb heeft daarom onder een partijtje golf Trump aangeraden een limiet aan de vredesbesprekingen te stellen. Als Poetin vóór die einddatum nog geen staakt-het-vuren overeen wil komen, dan moet Amerika de besprekingen staken, zegt hij. Mij lijkt dat die einddatum al lang bereikt is, want de aanvalskoorts van Poetin en ook zijn onmogelijke vredesvoorwaarden – gelijkstaande aan capitulatie – geven geen kijk op een staakt-het-vuren, laat staan een handhaafbaar vredesverdrag. Ook de Zweedse Fin Stubb mogen we van mij toevoegen aan het rijtje van goede Europese leiders.

Toch zou het kunnen dat Merz de Duitse anti-Poetin politiek zo aanscherpt dat het Duitse pacifisme, dat nog zo levendig is als nergens anders in Europa, verlept. Mooi vind ik dat hij deze verandering wil verbinden aan Europa.

Hij wil zijn voorstel om de Taurusraketten aan Oekraïne te leveren in stemming brengen bij zijn Europese partners en aan de stemming zelf meedoen. Op die manier geeft hij Duitsland tegelijk een leidende rol in de Europese ondersteuning van het aangevallen land. En wordt Europa een fort voor de verdediging van de democratie, precies wat we tijdens een aanval op Europa door het duo Poetin en Trump nodig hebben. Hij zegt op op 14 april op de ARD-tv: ‘Niet dat wij zelf in de oorlog ingrijpen, maar dat wij het Oekraïense leger met zulke wapens {de Taurusraket} uitrusten’. Dus niet zelf in de oorlog interveniëren, maar het Oekraïense leger versterken met dergelijke wapens, dat wordt dan niet alleen de Duitse, maar ook de Europese politiek. Volgens mij ook de verstandigste, al is het maar omdat wij er voorlopig niet goed toe in staat zijn tot succesvol troepen sturen.

Tusk, Starmer, Macron, Merz, allemaal bruikbare leiders in de oorlog waarin we zitten. Toch is het merkwaardig dat ik dit vind, want tien of twintig jaar geleden zou ik hen niet in staat geacht hebben de belangrijke problemen op te lossen, zoals de klimaatverandering en het milieu of de nog gebrekkige democratie in ons werelddeel. Maar door Poetin en zijn acute gevaar zijn deze problemen, hoe ernstig ook, even niet het mes op de keel, maar wel de Russische oorlog met Amerikaanse hulp tegen Europa.

In 1935 zou ik Churchill een akelige imperialist en racistische kapitalist hebben gevonden, maar in 1940 zou hij mijn held zijn. Zo’n soort herwaardering voel ik nu ook tegenover de Europese leiders die het hopelijk klaar spelen om ons Poetin en Trump van het lijf te houden. Te meer omdat de Europese leiders nu ook vechten moeten tegen de binnenlandse vijand, die in allerlei schakeringen heult met Poetin of Trump.

Roeien met de riemen die we hebben, als we maar boven water blijven. Geef mij dan maar Merz, die vuilak die bijna het cordon rond de AFD doorbrak; Macron die als een regent Frankrijk bestuurt; Starmer die heel wat rechtser is dan zijn Labour-voorganger Corbyn; Tusk met z’n anti-migrantenpolitiek en zijn grensmuur naar Belarus, om de migranten tegen te houden die als kogels vanuit het Kremlin naar binnen worden gejaagd. Niet aangenaam dat ik nu zulke leiders moet ondersteunen maar als ik denk aan Soemy en de terreur in het bezette deel van Oekraine doe ik het graag.

Merz heeft van Dmitri Medvjedev, Poetins rechterhand, een scheldwoord toegevoegd gekregen die de christendemocraat wat mij betreft kan beschouwen als een compliment. Medvjedev ziet hem kennelijk als een belangrijke Europese leider, want vanwege zijn voorstel de Taurusraket te gaan leveren heeft Dmitri dreigend tegen Merz gesist: ‘Denk nog maar even goed na, nazi!’

Inderdaad, de tijd van vrolijke illusies voor Europa is sinds Trump voorbij. Het is niet ondenkbaar dat wanneer Poetin militair geen meters meer maakt hij zijn dreiging met de atoombom weer tevoorschijn haalt en er bijvoorbeeld zo’n ding hoog in de lucht laat ontploffen. Tijdens Biden was dit onwaarschijnlijk, want toen wist Poetin dat er een Amerikaanse vergelding zou volgen. Dat zal Trump niet doen. Dus wat weerhoudt Poetin dan nog? Alleen de angst dat hij daarmee China van zich zou vervreemden.

Wordt vervolgd!