Stel dat je een opa hebt of had, die in ooit een Jappenkamp zat. Of oma. Dat kon je overleven: er zaten ongeveer 140.000 witte Nederlanders in, en daarvan zijn er zo’n 16.000 omgekomen: vooral door honger, ziekten en ellende, soms door mishandeling of executies. Niet aan te bevelen, maar Joden in Auschwitz of Sobibor hadden het veel en veel erger.
Daar moest ik even aan denken, toen Bokito dood ging. Geboren in gevangenschap, en ook gestorven in gevangenschap. Ja, zo ben ik – kan er niks aan doen.
Ben al jaren tien jaar of meer niet in een dierentuin geweest, en het zal er niet snel meer van komen. Kan niet meer tegen die gevangenschap. De dood van B, de ‘familieman’, is nogal breed uitgevent, ook op tv, maar wat ontbrak er toch steeds? Ik zal het zeggen: Free At Last…
We hebben zo’n 200 jaar dieren voor ónze lol opgesloten, eerst wel heel onnadenkend en egoïstisch, maar B en zijn familie hadden het in kamp Blijdorp niet echt slecht… op dat ene puntje na dan. De uitgang.
Er werd daar de laatste dertig-veertig jaar zeker stevig nagedacht over wat het leven voor die jongens prettig maakt. Het moest zoveel mogelijk op ‘back home’ lijken… met deze aantekening dat je dat niet al te letterlijk moet nemen, zoals B’s geboorteplaats, de zoo in Berlijn. Of de temperatuur. Nee: de Congo, ofwel laagland, ofwel de bergen. Maar volgens gorillakenner Diederik Visser, voorzitter van de Nederlandse Gorillastichting zijn de gevangen gorilla’s over het algemeen niet meer in staat in het wild te leven.
Maar wat wil ik dan eigenlijk? De dierentuinen gaan echt niet sluiten. Van de ‘Stichting Bokito Vrij’ is na 2007 nooit meer iets vernomen. Maar dit dan wel: de dierentuinen of -kampen mogen wel eens wat opener zijn over het treurige element gevangenschap. En dan? Zo jaag je de bezoekers nog weg. Terwijl de dieren nu een soort ambassadeurs zijn voor hun vrije soortgenoten: en de berggorilla’s groeien weer in getal – nu alweer ruim 1.000. Dankzij het toerisme groeit dat. Vindt kenner Visser.
Wie weet er nog dat Nederland in 1926 een concentratiekamp opende voor politieke tegenstanders uit Indonesië? Zonder hekken! Pardon? Ja, je mocht het van de bewakers helemaal zelf weten of je de onmetelijke jungle van Nieuw-Guinea bij de rivier de Boven-Digoel in wou trekken…
De VS richtte in 1942 kampen in voor etnische Japanse bewoners van de VS – die vaak al in de VS geboren waren. Al een eeuw daarvoor hadden de witte kolonisten de ‘indianen’ ook al zo’n kunstje geflikt. De Britten sloten ‘onze’ boeren in de ‘Kaapkolonie’ ook in ellendekampen op – Churchill maakte dat als jong officier nog mee. Toch streden talloze ‘boeren’ in WO-II met hem mee tegen de nazi’s.
De huidige eigenaren van de dierentuinen bedoelen het niet slecht en zitten nu eenmaal met de situatie. Je kan de tijgers-leeuwen-panda’s-jaguars-olifanten-krokodillen-chimps-giraffen-nijlpaarden niet gewoon de deur uitschoppen of terugbrengen en ook niet zomaar euthanaseren. Dan maar zo goed modderen als mogelijk, maar wel met info over de gevangenschap.
Begrepen?
- Uitgelichte afbeelding: Door Sander van der Wel from Netherlands – Bokito is thinking, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=28146429
