Tijdens zijn bezoek aan Georgia gaat president Joe Biden zijn steun uitspreken voor het aanpassen/afschaffen van de zogenaamde filibusterregel in de Senaat. De filibusterregel is ooit enigszins per ongeluk ontstaan, waarna het mogelijk werd wetgeving in de Senaat op te houden door eindeloos het woord te houden, en zodoende te voorkomen dat een wet ter stemming werd gebracht.
Zo’n toespraak kon alleen gestopt worden als 60 senaatsleden daarvoor stemden. Men heeft deze regel in stand gelaten met het idee dat je op die manier kon voorkomen dat bij een enigszins gelijke zetelverdeling één partij met een minieme meerderheid allerlei wetgeving erdoor kon drukken. De tegenpartij kon dan een filibuster beginnen om – naar hun idee – al te extreme wetten te blokkeren.
Twee dingen hebben de filibuster echter tot een ultiem instrument voor sabotage gemaakt: ten eerste was het op zeker moment niet meer vereist daadwerkelijk het woord te houden om een stemming te voorkomen, men hoefde slechts aan te geven dat men van de filibuster gebruik wenste te maken, en alhoewel ook toen de filibuster nog vrij spaarzaam werd gebruikt, veranderde dat vooral bij de Republikeinen in de jaren negentig onder leiding van de aartsconservatieve Newt Gingrich. Onder hem nam het kwaadaardig misbruik van de filibuster echt veel grotere vormen aan, met als resultaat dat er eigenlijk nooit meer een wet aangenomen kon worden zonder een supermeerderheid van 60 stemmen.
Vooral in de extreme polarisatie die er ontstaan is gedurende de laatste 10 à 20 jaar heeft dat ertoe geleid dat indien de regerende partij geen meerderheid van 60 zetels heeft in de Senaat, er vrijwel geen essentiële wetgeving tot stand kan komen.
Groot als dat probleem al zijn mag, het is er nu een geworden die het bestaan van wat er nog over is aan Amerikaanse democratie bedreigt. Immers, sinds de mislukking van alle Republikeinse acties om verkiezingsuitslagen terug te draaien na november 2020, heeft men in de meeste Republikeins geleide staten allerlei wetgeving ingevoerd dan wel voorgesteld die enerzijds Democratische stemmen onderdrukken, en anderszijds degenen die hun manipulaties de laatste keer nog wisten te stoppen, zoals Secretaries of States en verkiezingscommissies, machteloos maken. Althans waar het ‘t beoordelen van de geldigheid van verkiezingen betreft. Dat laat men nu liever aan de Republikeinse meerderheden over in de staatscongressen.
Als dat lukt zullen de Republikeinen, die door het Amerikaanse kiesstelsel toch al enorm onevenredig bevoordeeld worden, wellicht een permanente meerderheid weten te bewerkstelligen, waarna de Verenigde Staten in een soort van theocratische autocratie zullen veranderen. Om dat te voorkomen hebben de Democraten de Voting Rights Act in het Huis van Afgevaardigden aangenomen gekregen, maar in de Senaat zal die natuurlijk gefilibusterd worden, aangezien de Democraten daar slechts een meerderheid van één beslissende stem hebben, die van vice-president Kamala Harris.
De enige oplossing is dus het afschaffen van de filibuster, in elk geval met betrekking tot wetgeving die het stemrecht betreft. Probleem is dat de “Democratische” senatoren Joe Manchin (W-Virginia) en Kyrsten Sinema (Arizona) daar absoluut op tegen zijn. Joe Manchin zou eerder wel eens even die Voting Rights Act herschrijven op een manier dat er tien Republikeinen voor zouden stemmen, want hij was zo enorm goed in reaching across the aisle. Dat liep op helemaal niets uit, want de Republikeinen hebben hun oog gewoonweg op de absolute macht gericht, die zien hun kans. Toch blijven beiden maar doorzemelen over het belang van bipartisanship met de ronduit tot autocraten verworden Republikeinen.
Democratisch leider in de Senaat Chuck Schumer heeft er schoon genoeg van en gaat nu proberen de zaak te forceren, door in eerste instantie de Voting Rights Act ter stemming te brengen in de Senaat, om expliciet duidelijk te maken hoe de kaarten liggen. Als de Republikeinen daadwerkelijk die wetgeving zullen filibusteren, ziet hij zichzelf vervolgens volkomen gerechtvaardigd om de filibusterregel af te schaffen voor dit soort wetgeving. En ook dat zal ter stemming worden gebracht, in welk geval de schijnwerpers vol op Manchin en Sinema komen te staan. Het volle gewicht van het veiligstellen van de Amerikaanse democratie wordt op die manier op hùn schouders gelegd. Ja ok, ook op die van de Republikeinen, maar tegen je eigen partij in stemmen gaat toch verder.
Je zou eigenlijk hopen dat de beide Republikeinse 6 januaricommissieleden Liz Cheney en Adam Kinzinger met de Democraten meestemmen, of enkele van de andere Republikeinen die vóór impeachment gestemd hebben.
(Foto: By Michael Stokes – Biden13, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=79141909)
