We gaan naar Brazilië. We gaan naar Zuid-Afrika. En we gaan naar Berkeley, in de VS. Daarna gaan we weer terug naar Afghanistan, want daar liggen nog delen van mijn serie te wachten om geschreven te worden. Maar dat valt buiten deze strijdkroniek.
- Brazilië: bewegingen, inkapseling en strijd
- Zuid-Afrika: ANC-personeel staakt tegen ANC
- VS: actievoerders verdedigen wederom People’s Park
Brazilië: bewegingen, inkapseling en strijd
Inheemse gemeenschappen in Brazilië voeren actie (1) tegen een dreigende uitspraak van het Hooggerechtshof die ze van nog meer land dreigt te beroven – land waar ze wonen als oorspronkelijke bewoners van wat nu Brazilië is. De dreigende rechterlijke uitspraak houdt in dat inheemse bewoners moeten bewijzen dat ze bepaald grondgebied in 1988 daadwerkelijk in bezit hadden. Zo niet, dan wordt hun recht er op geschrapt. Daarmee wordt feitelijk de diefstal van grondgebieden die voor dat jaar – het jaar dat de huidige grondwet van het land werd doorgevoerd – zijn afgepakt van de inheemse bevolking, met terugwerkende kracht gelegaliseerd. Met die diefstal zijn ondernemers in veeteelt, mijnbouw en dergelijke aan hun wingewesten gekomen, ten koste van de oorspronkelijke bewoners. De dreigende uitspraak wordt daarmee de zoveelste akelige mijlpaal in de Braziliaanse koloniale geschiedenis die maar doorgaat.
Tegen die uitspraak hebben betrokken gemeenschappen dus de strijd aangebonden. De campagne waarin dat gebeurt heet Strijd voor het Leven, Luta pela Vida. En zo waren er op 25 augustus zo’n 6000 demonstranten samengekomen bij het gebouw van het hooggerechtshof waar de uitspraak dreigt plaats te vinden. Bij de komende crime scene dus, als de uitspraak daadwerkelijk wordt gedaan. Dat zou wel eens deze week kunnen gebeuren, die uitspraak.
De strijd tegen deze juridische koloniale landroof speelt tegen de achtergrond van grote sociale en politieke spanningen in het land. De extreem-rechtse president Bolsonaro staat onder druk van brede en soms felle protestbewegingen. Het is dan ook niet niets wat hij en zijn medeplichtigen presteren. Een pandemie laten rondrazen, serieus beleid ertegen saboteren, zodat inmiddels al een half miljoen mensen aan COVID 19 zijn overleden, waarvan het overgrote deel door eenvoudige beschermingsmaatregelen – door Bolsonaro belachelijk gemaakt en erger – gered had kunnen worden. Intimidatie van politieke tegenstanders. Dreigen met een staatsgreep als hij verkiezingen zou verliezen, via de trukendoos die we kennen van de Amerikaanse ex-president Trump. Corruptie ook.
Er loopt inmiddels een onderzoek van een parlementaire commissie, de Congres- Onderzoekscommissie (CPI). De beschuldiging: Bolsonaro zou opzettelijk de strijd tegen corona hebben verwaarloosd, en daarmee inheemse, zwarte en andere gemarginaliseerde gemeenschappen aan genocide hebben blootgesteld. Intussen naderen er presidentsverkiezingen. De sociaaldemocraat Lula, eerder president geweest, staat daar hoog in de peilingen. Hij is inmiddels weer op vrije voeten, na een gevangenschap die frauduleuzer was dan het beetje corruptie waarvan hij was beschuldigd. Een corruptie die in het niets viel bij die van zijn rechtse tegenstanders. Bolsonaro heeft dus te maken met serieuze tegendruk vanuit de gevestigde orde zelf. Zo is er momenteel sprake van aannemelijke beschuldigingen van corruptie rond de aanschaf van vaccins. Als pandemiebestrijding vindt Bolsonaro die vast niet interessant. Maar als je er een verdienmodelletje uit kunt halen…
Het is van belang om niet op het resultaat van procedurele en juridische oplossingen, van parlementaire onderzoeken en van verkiezingen, te gaan zitten wachten. Dat beklemtoont een stevig achtergrondstuk op de anarchistische website CrimethInc., waar ik de vorige alinea’s mede op heb gebouwd. De gevestigde orde wil een terugkeer naar precies het onhoudbare normaal waaruit Bolsonaro is voortgekomen. En uit naam van die normaliteit moedigen gevestigde linkse partijen en vakbonden een wijze van strijd aan die vooral niet te verontrustend is, niet ordeverstorend en dergelijke. Demonstratieve optochten? Ja. Confrontaties met het gezag? Nee. Dat is de lijn van gevestigd (niet-zo) links.
Het komt voor dat groepen aanhangers van gematigd links hardhandig tekeer gaan tegen radicalere, autonome en anarchistische demonstranten die door gevestigd links overduidelijk niet als mededemonstranten worden bejegend. Het komt voor dat linksige partijen samenwerken met de politie – die folterende gewelddadige uit belastinggeld betaalde terreurbendes – tegen radicalere actievoerders. Leunen op gevestigd en institutioneel links is een valstrik. Autonome, anarchistische strijdvormen en doelen zijn nodig, om te zorgen dat de dynamiek van het verzet niet wordt ingekapseld, en er aan bij te dragen dat er daadwerkelijk wat verandert. Aldus, in mijn bewoordingen, nog steeds CrimethInc., waar ik me in deze zaken graag bij aansluit.
Intussen zijn er dus keer op keer protesten, optochten, landelijke demonstraties op 29 mei, 18 juni, 3 juli en 26 juli. Een artikel op de radicale website Unicorn Riot stelt een belangrijke vraag: ‘Zijn de “Fora Bolsonaro” protesten genoeg?’(3) Fora Bolsonaro betekent dus: Weg met Bolsonaro. Het antwoord op de vraag is nee, en het artikel schetst een probleem dat aansluit bij de observaties van CrimethInc., het protest is te netjes. En, zo laat Unicorn Riot zien, dat heeft met klassenverschil te maken. De toonzetting van het protest is veelal keurig, aansluitend bij de houding van mensen uit de middenklasse en universitair opgeleide beter betaalde werkende mensen. ‘Volgens mensen op de straten van veel Braziliaanse steden wordt veel van de “Fora Bolsonaro”-beweging gezien als een “sociale beweging” van de elite die pretendeert dat ze tegen een seksistische, racistische en “genocidale” regering vecht maar haar mobiele telefoons en portemonnees verstopt als ze de “favela” aan zien komen.’ De favela’s zijn de enorme krottenwijken in en aan de randen van veel Braziliaanse steden.
Veel deelnemers aan de protesten zijn dus wel progressief, maar tegelijk bang dat de straatarme mensen aan het protest deel gaan nemen en er een hoofdrol in gaan spelen. Het mag duidelijk zijn dat een beweging die banger is voor de arme bevolking dan voor de staat waartegen ze strijdt, tegen die staat niet verder zal komen dan demonstratieve gebaren, in het gunstigste geval leidende tot compromissen. Het maakt die beweging nodeloos zwak. Het is zaak dat dit verandert, doordat mensen binnen deze protestbeweging een radicalere houding innemen, steviger acties opzetten zodat mensen in de favela’s zien dat het demonstranten ernst is met het anti-Bolsonaro-verzet. Het is zaak dat demonstranten hun angst voor arme boze mensen laten varen. Want de boosheid is niet alleen gegrond, de uiting ervan geeft precies de kracht die aan de huidige protesten maar al te vaak ontbreekt.
Zuid-Afrika: ANC-personeel staakt tegen ANC
In Zuid Afrika is op 26 augustus 2021 een wilde staking begonnen tegen het ANC, de befaamde voormalige strijdbeweging tegen het apartheidsregime, intussen al decennia tot corrupte neoliberale regeringspartij omgebouwd. Het betreft een wilde, niet door een vakbond georganiseerde staking van mensen die rechtstreeks voor die partij werken, het personeel van de diverse partijkantoren dus.(4) Intussen heeft trouwens wel de National Education, Health and Allied Workers Union NEHAWU, zich solidair verklaard met de stakers en de ANC opgeroepen de boel op te lossen.(5) Dat lees ik via de website van de vakbondskoepel COSATU. Dit soort druk uit vakbondskringen op de ANC en de regering is belangrijk, want traditioneel weet de ANC haar bindingen met vakbondsbesturen behendig te gebruiken om arbeiders te bewegen om zich te schikken in de neoliberale regeringsprioriteiten.
Waarom staken de mensen? Betere vraag: waarom zouden ze niet staken? Ze krijgen niet of met enorme vertraging uitbetaald. Scherper kun je de neoliberale prioriteiten van dat ANC toch nauwelijks schetsen. Geld voor belastingvoordeel voor rijken is altijd te vinden, geld voor oproerpolitie ook. En ANC-politici leveren er wel een praatje bij waarom zoiets noodzakelijk is. Maar het eigen personeel netjes betalen, dat lukt dan weer niet. Symbolisch. Zet ‘m op, stakers!
VS: actievoerders verdedigen wederom People’s Park
In Berkeley, in de Amerikaanse staat Californië, blokkeerde een vijftigtal actievoerders op 25 augustus de universitaire toegangspoort Sather Gate, uit protest tegen een door de Universiteit van Californië (UC) gepland bouwproject op wat nu als People’s Park bekend staat. Dat is een park waar ook daklozen een toevluchtsoord hebben gevonden. Weliswaar zegt de UC toe dat voor hen een woonplek wordt gezocht, maar actievoerders willen sowieso People’s Park behouden,en met goede reden: groene plekken, oorden waar mensen vrij kunnen samenkomen en dergelijke, zijn het verdedigen meer dan waard.
People’s Park heeft nogal een geschiedenis, het bestaat al 52 jaar. In 1969 was het een slagveld, toen oproerpolitie traangas en helikopters gebruiken om het stuk groen waar destijds hippies en actievoerders er iets moois van probeerden te maken, heel hardhandig te ontruimen. Opdrachtgever van het staatsgeweld was een zekere Ronald reagan, destijds gouverneur van Californië. Blijkbaar is het gebied in de 52 jaar erna toch niet volgebouwd. En wederom verdedigen actievoerders een vrije en groene ruimte tegenover die versie van het kapitalistische bedrijfsleven: de Universiteit. Iets in mij zegt dat Berkeley niet de enige plaats is waar universiteiten en projectontwikkelaars zij aan zij kwalijke proberen door te drukken.
Noten:
1 Andrea Germanos, ‘Massive Indigenous Protests in Brasil Ahead of Landmark Ruling on Land Rights’, Common Dreams, 27 augustus 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/08/26/massive-indigenous-protests-brazil-ahead-landmark-ruling-land-rights
2 ‘Brazil: Only Revolt Can Bring Down Bolsonaro’, CrimethInc., 12 augustus 2021, https://nl.crimethinc.com/2021/08/12/brazil-only-revolt-can-bring-down-bolsonaro
3 EmiciThug, ‘Are the “Fora Bolsonaro” Protests Enough?’, Unicorn Riot, 26 augustus 2021, https://unicornriot.ninja/2021/are-the-fora-bolsonaro-protests-enough/
4 Khothatso Madisa, ‘ANC offices shut down as unpaid workers go on “wildcat” strike’, TimesLIVE, 25 augustus 2021, https://www.timeslive.co.za/politics/2021-08-25-no-end-to-anc-money-woes-as-salaries-not-paid-for-third-straight-month/
5 NEHAWU STATEMENT IN SOLIDARITY WITH ANC WORKERS’, COSATU, 27 augustus 2021, http://mediadon.co.za/2021/08/27/nehawu-statement-in-solidarity-with-anc-workers/
6 Anishi Patel, ‘Protesters block Sather Gate in opposition to People’s Park development’, Daily Californian, 25 augustus 2021, https://www.dailycal.org/2021/08/25/protesters-blockade-sather-gate-in-opposition-to-peoples-park-development/
- Ook verschenen bij PeterStormt
