Op het gebouw van de Hogeschool voor de kunsten in Arnhem (ArtEZ) is een tekst afgebeeld. “Art is the Mother of Resistance “ * staat er.
Daar kom ik weleens langs, maar nooit zonder me af te vragen: ”Klopt die uitspraak wel, van wie is die uitspraak eigenlijk, zou het niet net andersom moeten zijn?” Want wanneer was kunst de moeder van het verzet? Wanneer werd uit kunst het verzet geboren?
Welk verzet kwam bijvoorbeeld voort uit het schilderen van de “De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren” beter bekend als “De Nachtwacht” door Rembrandt?
Deze afbeelding van een compagnie schutters die orde en veiligheid van de Stad Amsterdam bewaken lijkt meer een bevestiging of ondersteuning van de status quo, dan een oproep of uiting van verzet.
Kunst als verzet zie ik eerder in bijvoorbeeld de muurschilderingen van de Brigada Ramona Parra, een Chileens kunstenaarscollectief dat zich verzette tegen de dictatuur van Generaal Pinochet in de jaren 70.
Of in het werk van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei die via zijn kunst kritiek kon laten zien op de Chinese regering.
Hier komt kunst voort uit het verzet en zou de passende slogan eerder zijn: Resistance is the Mother of Art.
Een ander indringend voorbeeld van kunst als middel tot weerstand zie je bij de Europese organisatie Walk of Shame. Een collectief van Europeanen die niet willen wegkijken van de beschamende gevolgen van Europees asielbeleid, maar er juist over willen blijven spreken en het zichtbaar houden o.a. middels kunst. Hier fungeert kunst bijna als een laatste redmiddel. Om te kunnen blijven ageren tegen een asielbeleid dat op alle fronten beschamend is, illegaal en inhumaan. Beschamend door het inzetten van geluidskanonnen om mensen weg te jagen, door het afpakken van kleding en schoenen, door mishandelingen, door het opzettelijk niet reageren op noodoproepen van schepen die in nood zijn op zee.
Waar alle andere actie voor humaner asielbeleid gefaald heeft, blijft enkel schaamte over. Mensen worden uitgenodigd om Art of Shame te creëren. Hier is kunst niet als een moeder die geboorte geeft aan verzet, maar wellicht als een moeder die troost biedt. Houdt kunst op deze manier het verzet levend?
Hoe de slogan van de Hogeschool is bedoeld, is misschien niet helemaal duidelijk. Het biedt wel mogelijkheden tot overpeinzing. Maar laten we in elk geval alle mogelijke – vreedzame – middelen aangrijpen om afkeuring van het Europees asielbeleid duidelijk te maken.
* De tekst blijkt onderdeel van een installatie van de in Amsterdam woonachtige kunstenares Alicia Framis en is ook gebruikt als onder deel van een project voor studenten in 2016.
** Informatie over de wreedheden die voortkomen uit Europees asielbeleid werd via twitter gedeeld in een zeer lange draad
Je kunt er nog meer over lezen natuurlijk. o.a. bij EUobserver en Abolish Frontex
