Griekse grenswachten schenden systematisch Europees en internationaal recht door langs de grens met Turkije vluchtelingen en migranten met geweld op te pakken en illegaal uit te zetten. Dat blijkt uit het nieuwste rapport van Amnesty International. De zogenaamde pushbacks zijn geen incidenten meer te noemen, maar maken de facto deel uit van het Griekse grensbeleid.
Het rapport Greece: Violence, lies and pushbacks doet verslag van gesprekken met zestien verschillende mensen die 21 pushbacks meemaakten. In totaal zouden naar schatting duizend mensen slachtoffer zijn geworden van deze illegale uitzettingen, soms uitgevoerd vanuit onofficiële detentielocaties. Ook werden mensen illegaal uitgezet die al langere tijd in Griekenland verbleven. Onder hen zijn een erkend vluchteling en een asielzoeker wiens procedure nog liep.
Diepgewortelde praktijk
Het onderzoek focust op de regio rond de Evros-rivier op de grens met Turkije tussen maart en december 2020. Voorafgaand daaraan, in de maanden februari en maart, zette Griekenland vluchtelingen en migranten met geweld uit als reactie op de eenzijdige opening van de landgrenzen door Turkije. Dit nieuwe onderzoek toont aan dat mensenrechtenschendingen inmiddels een diepgewortelde praktijk zijn van de Griekse grensbewaking.
‘Het is duidelijk dat verschillende Griekse autoriteiten nauw samenwerken om mensen die veiligheid zoeken in Griekenland op brute wijze te arresteren en vast te houden’, zegt migratieonderzoeker Adriana Tidona van Amnesty International. ‘Het niveau van organisatie dat nodig is om dit op deze schaal uit te voeren, laat zien hoe ver Griekenland gaat om mensen illegaal terug te sturen en dit vervolgens te verdoezelen.’
Geslagen en vernederd
De overgrote meerderheid van de mensen die Amnesty International sprak, was gewelddadig behandeld of had dat bij anderen zien gebeuren. Zij beschreven de daders als geüniformeerde Griekse functionarissen, maar ook mannen in burgerkleding. Er werd geslagen met stokken of knuppels, getrapt en geduwd, met soms ernstige verwondingen tot gevolg. Mannen werden vaak vernederend en agressief gefouilleerd, soms in het zicht van vrouwen en kinderen.
In de meeste gevallen was dit in strijd met het internationale verbod op onmenselijke of vernederende behandeling. Sommige incidenten kwamen ook neer op marteling, vanwege hun ernst en vernederende of bestraffende bedoeling.
Zo doet een Syrische man verslag van hoe ‘soldaten’ in het zwart gekleed en met bivakmutsen op zijn groep naar de Evros-rivier terugbracht. Iemand die probeerde te ontsnappen, werd zo meedogenloos hard geslagen dat zijn ruggengraat vermoedelijk werd gebroken: ‘Hij kon helemaal niet bewegen, hij kon zelfs zijn handen niet bewegen.’
Een ander vertelt hoe een man die niet kon zwemmen toch het water in werd gedwongen. De man werd meegesleurd door de stroming en niet meer gezien.
Pushbacks tot ver op het vasteland
Pushbacks vinden niet alleen plaats in grensgebieden. Mensen worden ook tot ver op het Griekse vasteland opgepakt en vastgehouden om vervolgens via de Evros-regio illegaal te worden teruggestuurd. Amnesty International sprak met vier mensen die willekeurig werden aangehouden in gebieden in Noord-Griekenland en uiteindelijk in grotere groepen naar Turkije werden uitgezet.
Een Syrische man die in Griekenland al was geregistreerd als asielzoeker, werd in de havenstad Igoumenitsa aangehouden. De politie bracht hem naar een detentiecentrum in de buurt van de Evros-rivier. Hij werd met een groep van zeventig mensen, onder wie ook kinderen, uitgezet. ‘Voordat ik de bus instapte, liet ik de politie mijn asielregistratiekaart zien. Maar ze pakten hem af, versnipperden hem en zeiden dat ik in de bus moest stappen.’
Frontex moet dit hebben geweten
Alle mensen met wie Amnesty International sprak, werden teruggedreven uit gebieden waar Frontex grote aantallen agenten heeft rondlopen. ‘Het agentschap kan daarom niet beweren dat het niets weet van de misstanden die wij, en vele anderen, hebben vastgelegd’, concludeert Adriana Tidona. ‘Frontex heeft de plicht om mensenrechtenschendingen te voorkomen. Als ze dit niet kunnen doen, moeten ze de operaties in Griekenland stoppen of opschorten.’
Amnesty’s oproep
Amnesty International roept Griekenland op onmiddellijk te stoppen met alle vormen van illegale uitzettingen op land en op zee. Griekenland moet eindelijk de ernst en de omvang van deze praktijken erkennen en alle beschuldigingen onderzoeken.
De EU en haar lidstaten moeten op hun beurt maatregelen nemen om te zorgen dat Griekenland stopt met het schenden van de rechten van vluchtelingen en migranten aan haar grens. Europa moet een zogenaamde inbreukprocedure tegen Griekenland beginnen om de misstanden te onderzoeken en zorgen voor een effectief en onafhankelijk monitoringsysteem voor mensenrechtenschendingen langs de grens.
Lees hier het volledige rapport over pushbacks.
Oproep aan nieuw kabinet
Amnesty International en Vluchtelingenwerk Nederland willen dat de bescherming van vluchtelingen het centrale uitgangspunt wordt voor het asiel- en migratiebeleid in het conceptregeerakkoord. VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag hebben nu de opdracht gekregen om zo’n akkoord samen op te stellen. De organisaties sturen daarom vandaag een brief naar de twee politieke leiders om hen op te roepen zich hard te maken voor de mensenrechten van vluchtelingen die steeds verder onder druk komen te staan in Europa.
- Bericht van Amnesty
