De laatste jaren hebben Amerikaanse media het in verband met extreemrechts regelmatig over accelerationisme. De laatste weken valt het begrip vooral met betrekking tot rechtsextremisten die zich vertonen tijdens protest tegen de moord op de zwarte George Floyd door een witte politieagent. Toch kent accelerationisme een linkse oorsprong. Hoe kon het gebeuren dat het bij extreemrechts belandde?
Voor het antwoord op die vraag gaan we terug naar 1995, het jaar waarin de filosofen Nick Land, Sadie Plant en Mark Fisher het initiatief namen tot de Cyber Culture Research Unit (CCRU). Destijds was dit een niet-officiële afdeling van de filosofiefaculteit van de Britse Warwick Universiteit. Bij de CCRU waren niet alleen cybernetica en rave culture centrale thema’s, maar vooral ook het uit de vroege jaren zeventig daterende accelerationisme.
De afloop van de opstand in Parijs van 1968 leidde in Frankrijk tot veel verbittering onder linkse intellectuelen. In hun boek Anti-Oedipus uit 1972 verklaarden de filosoof Gilles Deleuze en de psychoanalyticus Felix Guattari de traditionele strijd tegen het kapitalisme tot een verloren zaak. Een nieuwe benadering was noodzakelijk. Zo ontstond een concept waarin het kapitalisme bij wijze van spreken doodgeknuffeld moest worden. Als het aangemoedigd werd om snel buiten proporties te groeien, ofwel te ‘accelereren’, zou het kapitalisme na verloop van tijd vanzelf onder eigen gewicht ineenstorten, was de redenering. Het accelerationisme was geboren. Bij de invullingen die het begrip later kreeg stonden Deleuze en Guatarri destijds hoogstwaarschijnlijk niet stil.
Linkse en rechtse interpretaties
Bij de CCRU van Land, Plant en Fisher kreeg het accelerationisme zowel een linkse als een rechtse interpretatie, al overlapten die elkaar in verregaande mate. Pas wanneer het kapitalisme zichzelf had opgeblazen zouden de verschillen herkenbaar worden. In de linkse variant werd aangenomen dat er vervolgens een samenleving op marxistische grondslagen zou ontstaan, terwijl bij het accelerationisme van extreemrechtse signatuur het einddoel bestond uit een autoritair regime, gebaseerd op traditionalistisch monarchisme en feodalisme. Los van dit onderscheid kenden beide interpretaties veel belang toe aan cybertechnologie. Bij links als middel tot bevrijding, bij rechts tot het tegenovergestelde.
Bij de CCRU werd het linkse accelerationisme vertegenwoordigd door (de in 2017 overleden) Mark Fisher, terwijl Nick Land de man was van de rechtse variant. Land ontwikkelde een haatliefdeverhouding met het kapitalisme, dat hij omarmde omdat acceleratie ervan tot een totale destabilisering van de samenleving zou leiden. Daarnaast droeg een geaccelereerd kapitalisme voor Land bij aan het bereiken van een punt in de toekomst waarop de grens tussen mens en technologie definitief verdwenen zou zijn: de technologische singulariteit. Aan wat er vervolgens te gebeuren stond verbond Land de meest onheilspellende implicaties voor de mensheid.
Voor Land waren kapitalisme en kunstmatige intelligentie niet alleen aan elkaar verbonden maar zelfs identiek aan elkaar. In zijn essay Machinic Desire schreef hij: ‘What appears to humanity as the history of capitalism is an invasion from the future by an artificial intelligent space that must assemble itself entirely from its enemy’s resources.’
Het einde van de CCRU
Dat de CCRU eind jaren negentig voor nogal wat tumult zorgde kwam niet in de laatste plaats door het bizarre gedrag van Land. Zo werd publiek dat op een lezing van hem afkwam getrakteerd op destijds populaire Jungle-muziek, terwijl Land op de grond liggend de meest raadselachtige kreten door een microfoon slaakte.
Zijn geschriften werden ook steeds minder toegankelijk. Door de typografische spelletjes die hij er op losliet, maar ook door beweringen als zou hij een androïde zijn die vanuit de toekomst naar het heden was gestuurd om een einde te maken aan de veiligheid waarin de mensheid zich waande. Ook zei hij dat hij bezeten werd door wezens die hij Cur, Vauung en Can Sah noemde.
Veelal bestond de indruk dat Land malende was geworden. Niet vreemd dus dat de CCRU geen lang bestaan was beschoren. Na het uiteenvallen schreef Sadie Plant publicaties over cyberfeminisme, terwijl Mark Fisher op de website K-Punk vasthield aan de oorspronkelijke linkse interpretatie van accelerationisme. Daarmee kreeg hij invloed op Paul Mason, een Britse journalist in de omgeving van voormalig Labour-leider Jeremy Corbyn. In aansluiting tot Fisher meende Mason dat het belang van cybertechnologie onderschat werd door socialisten.
Sekte
Nick Land liet de Warwick Universiteit in 1998 achter zich, maar bleef aanvankelijk gevestigd op de verdieping boven de Body Shop in Leamington Spa waar eerder het CCRU-kantoor zat. Daar vormde hij samen met voormalige studenten een soort sekte die onder andere gericht was op het occultisme van de Britse ‘magiër’ Aleister Crowley en de Cthulhu-mythologie van de Amerikaanse horrorauteur Howard Philips Lovecraft.
Land emigreerde later naar Sjanghai, waar hij een gids schreef voor de World Expo van 2010 en een artikel in een lokale Engelstalige krant over de in zijn ogen geslaagde synthese tussen kapitalisme en communisme in China. Verder krabbelde hij in Sjanghai een aantal met veel sadisme geladen horrorverhalen neer. Ondertussen transformeerde de oorspronkelijke marxist verder tot rechtsextremist.
Dark Enlightment/Neoreactionism
In 2012 verscheen zijn manifest Dark Enlightenment, waarover gezegd wordt dat het ontstond onder invloed van een psychose als gevolg van overmatig amfetaminegebruik. Land constateerde in Dark Enlightenment dat de verlichting mislukt was en trok fel van leer tegen democratie, liberalisme en gelijkheid. Hij stelde een terugkeer voor naar feodalisme en autoritair bestuur.
Land werd in Dark Enlightment beïnvloed door de onder het pseudoniem Mencius Moldbug geschreven artikelen van Curtis Yarvin. Deze softwareontwikkelaar is de grondlegger van de filosofie achter het neoreactionisme, een extreemrechtse ideologie die het vooral goed doet onder de Alt Techies in de Underbelly of Silicon Valley. Sindsdien zijn Lands Dark Enlightment en het door Yarvin geïnspireerde neoreactionisme nagenoeg synoniem aan elkaar geworden.
Yarvin werd overigens gefinancierd door de rechts libertarische Duits/Amerikaanse venture capitalist Peter Thiel. Toen Thiel in 2009 in zijn essay The Education of a Libertarian schreef dat vrijheid en democratie volgens hem onverenigbaar met elkaar waren kon hij op bijval rekenen van zowel Curtis Yarvin als Nick Land.
Voor Land is vrijheid echter niet voor iedereen weggelegd. Sommige rassen zijn er niet geschikt voor, of hebben er een contraproductief effect op, meent hij. De marxistische klassenstrijd plaatst hij in een raciale context en democratie noemt hij ‘een door luie donkere rassen gepleegde diefstal’, waar het blanke, ‘productieve ras’ slachtoffer van is geworden.
Alt Right
Het zal geenszins verrassen dat Land met dergelijke standpunten populair werd binnen de Alt Right in de VS, al had hij daar zelf weinig mee op. De Alt Right was naar zijn smaak te sterk beïnvloed door de Russische ultranationalist Alexander Dugin.
Niet dat Land het heel erg oneens is met Dugin, integendeel. Bij Dugins aversie tegen democratie, liberalisme en gelijkheid kan hij zich bijvoorbeeld veel voorstellen. Bovendien deelt hij Dugins interesse in occultisme en verheugt hij zich evenals de Rus op een ondergang van de westerse samenleving. Maar voor de Angelsaksisch en libertarisch georiënteerde Land bevindt de antiwesterse en antikapitalistische Dugin zich nu eenmaal in het tegengestelde kamp. Om die reden noemt hij hem ‘his best enemy.’
Atomwaffen Division
Ondanks zijn politieke omslag bleef Land vasthouden aan het in eerste aanleg linkse accelerationisme, dat in getransformeerde vorm bij extreemrechts in de VS terechtkwam. Hier werd het een strategie die tot maatschappelijke onrust en polarisatie moet leiden, met de ineenstorting van de samenleving en rassenoorlogen als doelstellingen. De marxistische oorsprong werd daarbij echter niet vergeten. Een bezoeker van de door extreemrechts gefrequenteerde website 8chan schreef het volgende: ‘I used to think acceleration was a Marxist trick…Now, however, I see its value.’
Accelerationisme wordt in de VS tegenwoordig onder andere gepropageerd door James Mason (niet te verwarren met de eerder genoemde Paul Mason), een van de meest beruchte neonazistische ideologen in de VS. Mason treedt op als adviseur van Atomwaffen Division, een in 2015 ontstane neonazistische organisatie in de VS met vertakkingen in Europa. Maar accelerationisme beperkt zich niet tot Atomwaffen Division. Zo verwees Brenton Tarrant, de extreemrechtse terrorist die vorig jaar 51 moslims vermoordde in Nieuw Zeeland, er eveneens naar in zijn manifest.
In de Nederlandse media is nog niet veel verschenen over accelerationisme als aspect van extreemrechts, al maakt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid er melding van in een rapport over rechtsextremisme. ‘Het creëren of versnellen van de chaos waardoor de ‘blanke’ revolutie sneller uitbreekt wordt ‘accelerationisme’ genoemd’, staat daar onder andere.
Boogaloo Bois
De laatste weken wordt accelerationisme vooral vaak genoemd in verband met een bizarre extreemrechtse groep die zich Boogaloo Bois (als in boys) noemt. Met name omdat leden ervan aanwezig zijn bij protestacties naar aanleiding van de moord op George Floyd.
Boogaloo Bois wil via acceleratie van conflicten een chaos veroorzaken met als uiteindelijk doel een burgeroorlog waarmee een einde komt aan de macht van het politieke establishment. Deze intentie valt min of meer te vergelijken met wat Qanon, een andere extreemrechtse stroming, The Great Awakening noemt.
Om zich voor te breiden op een burgeroorlog hebben de Boogaloo Bois een arsenaal wapens ingeslagen, waar ze zich overigens ook graag mee vertonen. Verder maken ze erg duidelijk geweld niet te schuwen. Op 30 mei jl. werden drie Boogaloo Bois gearresteerd op verdenking van het plannen van een aanslag op een onderstation voor elektriciteitsvoorziening. Een paar dagen daarvoor vertelden een paar leden van de beweging tijdens een protest tegen lockdown aan een politieagent in burger dat ze voornemens waren geweld te gebruiken tijdens een Black Lives Matter demonstratie. Ze werden gearresteerd met ingrediënten voor molotovcocktails.
Hawaii shirt
Boogaloo Bois kent een losse structuur, met nogal uiteenlopende opvattingen. Zo wordt er in Amerikaanse media op gewezen dat niet alle leden racistische motieven zouden hebben. Dat zou hun deelname aan het protest tegen de moord op George Floyd kunnen verklaren. Maar het is ook goed mogelijk dat ze los van de aanleiding geen gelegenheid voorbij laat gaan om geweld en chaos te veroorzaken. Of dat nu tijdens een demonstratie tegen lockdown is of een tegen racisme.
Vast staat dat racisme vaak een bestanddeel vormt van de uitingen door Boogaloo Bois op Internet. Daar staat tegenover dat Boogaloo Bois een even grote afkeer hebben van politie als zwarte demonstranten en antifascisten en dat schept wellicht een soort band; al is dat dan een vreemde band. Zwarte demonstranten en antifascisten kijken er in ieder geval vreemd van op wanneer Boogaloo Bois zich bij hen aansluiten. Niet in de laatste plaats vanwege hun kleding. Deze extreemrechtse accelerationisten kenmerken zich in uiterlijke zin namelijk door het dragen van een Hawaii shirt…
Uitgelichte afbeelding van Gilles Deleuze: By Source, Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=49670404
Twitter @PeterEdel1
