Het coronavirus heeft op vrijwel alle sociale, politiek en economische terreinen een verwoestende invloed. Toch zijn er ook mensen die er kansen in zien. Eén van hen is Benjamin Netanyahu. De Israelische premier heeft de laatste verkiezingen verloren. Zijn rivaal Bennie Gantz haalde met zijn Blauw Wit 36 zetels, Netanyahu met zijn Likud bleef steken bij 33. Wat nog erger was, was dat de Israelische president Rivlin na het consulteren van de nieuw verkozen parlementsleden Gantz aanwees als de man die een nieuwe regering moest gaan vormen. Eénenzestig van de nieuwgekozenen, dat wil zeggen de helft plus één, wezen hem, de man die had gezegd dat het tijd was dat Netanyahu het veld zou ruimen, aan als gedoodverfde nieuwe premier. Onder de 61 was een meerderheid van de (Palestijnse) Verenigde Lijst.
Waar Netanyahu de Palestijnse partijen als fellowtravellers en mogelijke landverraders had neergezet, meende Gantz nu dat 20% van de bevolking niet langer genegeerde kon worden. Het was een vrij plotselinge herwaardering van de positie van deze Palestijnse partijen, die in het Israelische politieke klimaat tot nu toe vrijwel altijd een verwaarloosbare rol speelden.
Netanyahu’s positie leek ernstig bedreigd. Maar zie, ineens was daar de dreiging van het coronavirus.
Netanyahu, nog altijd premier van een regering die intussen al heel lang demissionair was, zag zijn kansen. Hij legde het vliegverkeer plat, en liet vrijwel alle sociale en andere activiteiten aan banden leggen. Onder die activiteiten was al het werk van rechtbanken en gerechtshoven. En wat daarbij uiteraard zeer welkom voor Netanyahu was, was dat de behandeling van de drie aanklachten van corruptie en misbruik van vertrouwen die tegen hem zijn ingediend en die nog voor deze maand op de rol stonden, nu voor tenminste twee maanden werd uitgesteld. De premier vaardigde verder draconische uitgaansverboden uit, en machtigde de veiligheidsdienst Shin Bet om de gangen van burgers zonodig met elektronische middelen, bijvoorbeeld via hun telefoon, na te gaan – iets wat zelfs voor Israel waar elektronische controle van alles en nog wat geen onbekende zaken zijn, heel ver ging.
Deze vergaande dadendrang – die overigens plaatsvond zonder parlementaire controle, want nog voordat de nieuwe parlementariërs bijeen hadden kunnen komen – was uiteraard ook bedoeld om Netanyahu zelf nog eens goed te kunnen etaleren als de enige, onmisbare Israelische leider die het land kon behoeden voor een totale corona-ineenstorting. En om dat beeld nog verder te vervolmaken stelde Netanyahu met een breed gebaar aan Gantz de vorming voor van een regering van nationale eenheid als de beste, nee eigenlijk de enige manier om het land te redden van een anders vrijwel onafwendbare corona-crisis. Uiteraard zou die regering de eerste 18 maanden worden geleid door niemand minder dan de huidige premier, Netanyahu zelf dus, waarna Gantz het zou mogen overnemen. Gantz’ partij Blauw Wit zou Buitenlandse Zaken en Defensie mogen hebben, en de Likud zou Financiën houden en Justitie, wat nu al in handen is van de uiterst Netanyahu-getrouwe minister Ohana, die zich onderscheidde door bij zijn aantreden te stellen wat hem betrof niet alle gerechtlijke uitspraken echt ook dienden te worden nageleefd.
En Gantz, wat deed Gantz? De man die campagne had gevoerd om Netanyahu uit het zadel te wippen, wilde kennelijk niet de geschiedenis in gaan als degene die zich in het zicht van corona tegen nationale eenheid had gekeerd. Op gevaar af dat zijn partij zou splijten, zei Gantz geen nee. Tot zijn verdediging moet echter worden aangevoerd dat hij ook (nog) geen ja zei. En dat er in zijn partij twee parlementsleden zitten die eigenlijk partij kiezen voor Netanyahu. Zodat hij zijn kleine meerderheid zou kunnen verliezen als hij Netanyahu al te hard zou afwijzen.
De recente verkiezingsstrijd in Israel krijgt daarmee als het ware een kluchtige wending, die echter nog een iets minder kluchtig staartje kreeg. Want ondertussen brandde in het parlement een strijd los om wie dit orgaan kon controleren. Gantz’ aanhangers maakten zich op om een nieuwe voorzitter te kiezen en de belangrijkste commissies te kunnen vormen. Maar toen het maandag 16 maart op stemmen aankwam maakte Juli Edelstein, de voorzitter en uiterst trouwe Netanayhu-aanhanger, gebruik van zijn macht en verdaagde hij de vergadering voor onbepaalde tijd. Zelfs was er sprake van dat het hele parlement net als de rechtbanken wegens het corona-gevaar naar huis zou worden gestuurd, wat alle democratische controle op Netanyahu’s anti-corona dadendrang en politieke machinaties helemaal onmogelijk zou maken.
Zover kwam het echter niet. Deze maandag 23 maart besliste het Israelische hooggerechtshof dat voorzitter Edelstein woensdag 25 maart alsnog een stemming moet beleggen voor een nieuwe voorzitter en eventuele samenstellingen van commissies. Israels hoogste rechtscollege moest er aan te pas komen om de parlementaire gang van zaken voor ontsporen te behoeden. Een deel van Netanyahu’s vrijwel dictatoriale greep naar de macht in het licht van de corona-dreiging is daarmee wellicht van de baan, maar de verdere ontknoping van deze electorale klucht moet nog volgen. Diverse ministers vuurden al hun pijlen af op het hoogste rechtscollege. De ontknoping laat nog even op zich wachten. En is nog lang geen uitgemaakte zaak dat Israels huidige premier, die vrijwel geen middel te ver gaat om aan de macht te blijven, hierbij het onderspit gaat delven.
– Eerder verschenen bij Abu Pessoptimist
